Te snelle groei ganzenpopulatie bedreigt waterkwaliteit?

De CDA- en PvdA-fracties in het algemeen bestuur van waterschap Amstel, Gooi en
Vecht hebben schriftelijke vragen gesteld over de overlast ganzen en de mogelijke
invloed van hun uitwerpselen op de kwaliteit van het oppervlaktewater. 

Inleiding.

Sinds een aantal decennia is in met name het waterrijke gebied van Nederland de ganzen-populatie van een zeldzame inheemse vogelsoort uitgegroeid tot een enorme(plaag) populatie. Eerst kwamen de ganzen alleen hier naartoe om te overwinteren, maar tegenwoordig verblijven hier velen het hele jaar. Zowel jaarrond verblijvende als overwinterende ganzen veroorzaken veel schade. Naast de schade aan landbouw gronden en de veiligheidsrisico’s voor het vliegverkeer van Schiphol (‘birdstrikes’) is er ook sprake van een toenemende belasting door uitwerpselen van de ganzen op de kwaliteit van de oppervlakte wateren. Naar verluidt is er landelijk sprake van een ganzenplaag van 3 miljoen ganzen, die ieder 1 kg gras per dag eten. Daarbij moeten ook veel nutriëntenvrijkomen, die naar ons idee met het regenwater afspoelen en het oppervlaktewater belasten.

Geen dalende trend in Vecht en Veenstreek van ganzenpopulatie.

In een recent rapport van de provincie Utrecht zijn al een aantal jaren ganzentellingen verricht, waarbij door maatregelen  de grauwe ganzenpopulatie tot 4000 wordt gereduceerd en die van de brandgans tot 3000 dieren in het voorjaar. Echter de dalende trend sinds 2012 in Utrecht wordt juist niet gezien in de Vecht en Veenstreek, daar nam de populatie nog met 23% toe. Een mooi kaartje bij een artikel op 2-1-2017 in de NRC illustreert waar de ganzen zich concentreren in AGV-gebied. Bij het Naardermeer, bij de randmeren en bij de Vechtplassen. Ook het Groene Hart, met ons veenweidegebied laat een overmaat aan ganzen zien. Voor de provincie Noord Holland konden we slechts summiere cijfers vinden: De broedpopulatie van de grauwe gans is sinds 2005 vervijfvoudigd tot circa 20.000 paren. Wat de schadevergoedingen betreft is sinds 2005 de winterschade uitgekeerd aan de boeren verdubbeld en de zomer schade verviervoudigd. In de laatste4,5 jaar (tot zomer 2016) heeft het Faunafonds, dat recent is gedecentraliseerd naar de provincies, €72 miljoen uitgekeerd aan schade voor grasvraat en inkomstenderving voor boeren. Recent heeft de Europese commissie aangekondigd dat de Nijlgans tot exotisch plaagdier zal worden verklaard. In mei 2016 heeft de Rechtbank Midden-Nederland een uitspraak gedaan aangaande de wijze van vangen en doden van grauwe en Canadese ganzen. Hierin is, kort gezegd, aangegeven dat bij ontheffing niet kan worden afgeweken van de lijst van middelen en de gebruiksvoorschriften uit het Besluit beheer en schadebestrijding dieren (Bbsd). Deze uitspraak had tot gevolg dat in de ruiperiode van 2016 (in de provincie Utrecht en mogelijk ook in de provincie Noord-Holland) geen gecoördineerde vangacties hebben plaatsgevonden. Dit heeft invloed op de aantallen ganzen die in het gebied aanwezig zijn.

Vragen

De CDA- en PvdA-fractie de volgende vragen aan het DB stellen:

1.   Heeft het DB kennisgenomen van de explosieve toename van het aantal ganzen in
      met name waterrijk West-Nederland, zoals onder meer beschreven in artikelen in 
      NRC Handelsblad (2 januari 2017 en 13 maart 2017, zie links) en in het
      maartnummer van het wetenschappelijke tijdschrift Ambio?
2.   Hebben waterrijke waterschappen, en waterschap Amstel, Gooi en Vecht in het 
      bijzonder, zicht op de kwalijke effecten van uitspoeling van ganzenmest van de 
      agrarische graslanden en natuurgebieden en daarmee een enorme toename van het
      aantal nutriënten op de waterkwaliteit?
3.   Wordt de waterkwaliteit gemonitord in de aangegeven gebieden, meer dan alleen 
      voorafgaand aan watergebiedsplannen?
4.   Is het DB van mening dat met de ganzenplaag in ons waterrijke gebied de 
      waterkwaliteit, en dus het waterbelang in het geding is, en dat op grond van artikel 68
      van de Flora- en Faunawet de overlast van ganzen en de mestproblematiek
      bestreden dient te worden?
5.   Kan het DB een overzicht geven van de rust- en fourageergebieden van de ganzen in 
      de provincies Noord-Holland en Utrecht voor zover deze tot het gebied van
      waterschap Amstel, Gooi en Vecht behoren?
6.   Kan het zo zijn dat het aantal gebieden de afgelopen jaren is toegenomen door
      aanleg van meer waterrijke (natuur)gebieden en Natura2000-gebieden die over het
      algemeen eldorado’s voor de ganzen vormen, mede omdat ze daar ongestoord 
      kunnen broeden?
7.   Kan het DB kwantificeren wat de kans is dat de KRW-doelstellingen (m.b.t. de 
      verbetering van de waterkwaliteit) in het geheel niet gehaald kunnen worden binnen
      de daarvoor geldende termijn door naast de problematiek van nutriënten uit
      veengrond en intensieve landbouw ook die van verdere toename van ganzenmest
      in ons gebied?
8.   Wordt de schade die aangericht wordt aan natuurwaarden, zoals door het lokaal
      (over)begrazen van riet of andere oevervegetatie, en de schaal waarop dit gebeurd,
      voldoende goed gedocumenteerd? En zo ja door wie?
9.   Is er samenwerking van waterschap Amstel, Gooi en Vecht met de provincies Noord-
      Holland en Utrecht bij de maatregelen om de overlast van ganzen te bestrijden?
      Welke rol kan het waterschap spelen bij de uitvoering van bijv. het 
      ganzenpopulatiebeheer?
10. Dringt het DB aan bij de betreffende instanties om tijdig in 2017 te beginnen met het 
      treffen van maatregelen, zodat de negatieve effecten op de waterkwaliteit in ons
      waterschap worden gereduceerd?
11. Is er een relatie bekend tussen de ganzenpopulatie, het risico van verspreiding
      van de vogelgriep en het waterbeheer?
12. Kan het DB ons informeren of de over-populatie van ganzen leidt tot verdringing van
      andere diersoorten en daarmee schade doet aan de biodiversiteit. Evenals de 
      biodiversiteit van de flora door kaalvraat ook in natuurgebieden. En daarmee dan
      tevens nadelige gevolgen voor de KRW?
13. Als mede door ganzenpoep de KRW-richtlijnen niet worden gehaald, is het 
      waterschap dan aansprakelijk voor de negatieve gevolgen waar ze geen invloed
      op kan uitoefenen?

Beantwoording op 2 mei door het DB van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht op de boven gestelde vragen.

Zie hier het document met beantwoording.

Links naar NRC artikelen

● Steeds meer schade door ganzen in landbouwgebied, NRC_Handelsblad, 2 januari 2017

● Artikel in NRC, Ganzen vreten voor 17 miljoen euro gras van boeren weg, 2 januari 2017

● Het gedogen van de gans is mislukt, artikel in NRC_Handelsblad, 13 maart 2017