Boezemplan 2.0 Waterschap AGV vastgesteld
Bestuur van het waterschap AGV Boezemplan 2.0 vast
Op 24 november 2022 werd het AGV Boezemplan 2.0 door het Algemeen Bestuur van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht officieel vastgesteld. Klimaatverandering, zeespiegelstijging en ruimtelijke ontwikkeling zorgen voor een grotere belasting op de boezem.
Wat is de Boezem?
Als we spreken over de boezem dan hebben we het over oppervlaktewater dat er toe dient om polderwater op te vangen en af te voeren. Het boezemsysteem van waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV), waaronder de stadsgrachten van Amsterdam, de Amstel en de Vecht, is het grootste water aan- en afvoersysteem van het waterschap. Het is dat deel van het oppervlaktewater binnen een waterschap dat geen vast peil heeft. Over het algemeen wordt het water uit de boezem op een rivier of een kanaal geloosd die het water naar zee of naar het IJsselmeer brengt. Wanneer waterlozing niet op een natuurlijke manier mogelijk is, slaat een boezemgemaal het water uit; in andere gevallen wordt het boezemwater door middel van een spuisluis geloosd. In natte tijden wordt het water vanuit de polders afgevoerd, maar in droge tijden wordt (zoet) water naar de polders aangevoerd. De boezem van AGV staat, in normale omstandigheden, in open verbinding met het hoofdwatersysteem van het Amsterdam-Rijnkanaal, IJ en Noordzeekanaal. Dat het water in de boezem geen vast peil heeft, wil niet zeggen dat er niet naar een bepaald peil wordt gestreefd. Dit peil noemt men het streef- of maatgevend boezempeil. De boezemwateren zijn dus belangrijk voor de aan- en afvoer van water, om droge voeten te houden, maar daarnaast zijn de boezemwateren belangrijk voor de ecologie en biodiversiteit. Zo moeten er bijvoorbeeld ook maatregelen genomen worden om de verzilting tegen te gaan.
Weergave van de boezemwateren van AGV. Het boezemplan AGV 2.0 gaat over deze wateren.
Het waterschap werkt al decennialang aan een goed functionerend boezemsysteem en er worden maatregelen om dat systeem verder te verbeteren. Alleen de toekomstige uitdagingen zijn nog nooit zo groot geweest. Het boezemsysteem voldoet in de huidige situatie nog net, maar zit aan zijn grenzen. Gezien de klimaatverandering is het systeem niet voldoende toekomstbestendig voor wat betreft waterafvoer, beschikbaarheid van zoet water en beperken van verzilting. Vandaar dat het bestuur van AGV besloot om het bestaande Boezemplan AGV te actualiseren.
Zeespiegelstijging
In de 20ste eeuw is de zeespiegel in Nederland met ca. 20 cm gestegen (KNMI, 2021). De prognoses van de wereldwijde zeespiegelstijging tot het jaar 2100 lopen sterk uiteen. Voor 2100 gaan de Deltascenario’s uit van een stijging tussen 0,35 m en 1,0 m. In de nieuwe projecties (mits de doelstellingen van het klimaatakkoord in Parijs worden gehaald) wordt een zeespiegelstijging van 0,3 tot maximaal 2,0 m mogelijk geacht. Een zeespiegelstijging van slechts 40 cm leidt tot de noodzaak om het hoofdwatersysteem ARK-NZK volledig te bemalen. Met een stijging van 40 cm vervalt de mogelijkheid om bij IJmuiden water onder vrij verval naar de Noordzee te spuien.
AGV werkt bij de maatregelen voor het boezemsysteem samen met andere regio-overheden (gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat) om te zorgen dat ruimtelijke en economische ontwikkelingen zo plaatsvinden dat ze geen negatieve impact hebben op het functioneren van het watersysteem en ons gebied toekomstbestendig blijft. Maar ook landelijke en bovenregionale ontwikkelingen kunnen van invloed zijn op het AGV-gebied, zoals bijvoorbeeld ontwikkelingen in de Rijnafvoer, regionale wateroverlast en -veiligheid en de Amsterdam-Rijn-Kanaal-route.
Genoeg ruimte voor de boezem!
Komende jaren moeten er veel nieuwe woningen worden bijgebouwd (240.000 woningen in de MRA-regio) en ook de energietransitie legt beslag op beschikbare (openbare) ruimte. Daarnaast vragen diverse functies in de toekomst meer zoet water. Het tegengaan van bodemdaling leidt naar verwachting tot een grotere watervraag. Maar bijvoorbeeld ook de bouw van datacentra. Wateropgaven moeten (mede) sturend zijn bij beslissingen over het ruimtegebruik en ruimtelijke inrichting. Keuzes in relatie tot bijvoorbeeld ruimtelijke inrichting (o.a. woningbouwlocaties), landbouwtransitie, energietransitie en scheepvaart moeten het watersysteem en het gebied juist gaan versterken. En gevolgbeperkingen van mogelijke wateroverlast, overstromingen, droogte en hitte zoveel mogelijk te beperken en integraal mee te nemen. Hierbij moeten vitale en kwetsbare functies en infrastructuur ook integraal worden meegenomen. Om ervoor te zorgen dat de boezem genoeg ruimte houdt om water aan- en af te kunnen voeren, zijn er regels. Hierin staat wat er wel of niet mag langs oevers en op het water. Denk aan steigers, nieuwe (woon-)boten en beschoeiing.
Mening van de CDA AGV-fractie: de marges zijn klein
Fractievoorzitter Wim Zwanenburg: “De finale versie leverde bij de vaststelling in de bestuursvergadering op 24 november niet veel discussie meer op, maar er is de afgelopen jaren in meerdere commissievergaderingen, technische sessies en werkbezoeken uitgebreid over gesproken. De enorme hoeveelheid documentatie, het Boezemplan en de bijlagen, leverde ons verhelderende inzichten op, een enorm veel kennis over het watersysteem in ons waterschap en in West-Nederland. Het laat ook met de toekomstscenario’s zien dat de marges voor het maatgevend boezempeil, voor verwerking van de waterhoeveelheden klein zijn en dat we hard moeten werken om ons land leefbaar te houden. Die kennis is dus essentieel. Het boezemplan is een plan op systeemniveau. Een goed functionerend boezemsysteem is rand voorwaardelijk voor alle andere activiteiten in het beheergebied van AGV. In dat systeem moeten de dijken, sluizen, bruggen en gemalen op orde worden gehouden. De uitwerking in afzonderlijke plannen en beleidsmaatregelen blijft, net als de samenwerking met andere overheden in de praktijk toch nog gecompliceerd. Het wordt er niet eenvoudiger op. Bij keuzes voor het landgebruik moeten we steeds meer rekening houden met ruimte voor het water. Ook financieel-technisch niet goedkoper, de uitvoering van kerntaken door het waterschap wordt kostbaarder en de financiële lasten zullen stijgen. Het AGV Boezemplan 2.0 draagt er belangrijke mate aan bij dat we ook in de toekomst kunnen blijven wonen, leven en werken in dit prachtige gebied waar ons watersysteem een belangrijke drager van is”.
Zie hier het rapport AGV Boezemplan 2.0.
Zie hier het achtergrondrapport behorend bij het Boezemplan
Zie hier een artikel over het Boezemplan op de website van het waterschap.
Zie hier een video over het AGV Boezemplan 2.0
Zie hier een uitgebreidere video “De boezem voor het voetlicht”, een gefilmd portret van een tot nu toe tamelijk onderbelicht onderdeel van het watersysteem van Laag-Nederland.
Zie hier een eerder artikel op onze CDA AGV-site over het Boezemplan 2.0.