CDA-fractie zeer bezorgd over financiële tekorten
Het algemeen bestuur van waterschap Amstel, Gooi en Vecht heeft op 25 november 2021 de Begroting 2022 vastgesteld. Met deze begroting verschaft het Algemeen Bestuur (AB) een opdracht aan het Dagelijks Bestuur (DB) en aan de uitvoerende organisaties Waternet voor de invulling aan de watertaken, de bijdragen aan de maatschappelijke opgaven en uitvoering van de ambities vanuit het (coalitie)bestuursakkoord Waterbetrokken voor 2022. Op 25 november stelde het bestuur ook de Bestuursrapportage over de eerste negen maanden van 2021 vast.
Effecten van de begroting
Deze begroting is de uitwerking van de Voorjaarsnota (waarin een Meerjarenbegroting (MJB) was opgenomen) die, met tegenstemmen van de CDA-fractie, werd vastgesteld tijdens de vergadering van het AB op 8 juli 2021. Het is de eerste begroting van waterschap Amstel Gooi en Vecht waarin de principes van effectsturing worden toegepast. Het dagelijks bestuur geeft hiermee gevolg aan de wens van het algemeen bestuur om beter zicht te krijgen op voortgang op beoogde effecten, te boeken resultaten, uit te voeren activiteiten en welke middelen het waterschap daaraan besteden. Bij effectsturing staan zes maatschappelijk effecten centraal – maatschappelijk streefbeelden voor Bestuur en maatschappij, Waterveiligheid, Voldoende water, Gezond water, Gezuiverd afvalwater en Cultuurhistorie en recreatie.
Het AB wil, beter dan voorheen, in staat gesteld worden om invulling te geven aan de rol als kadersteller en controleur voor het waterschap AGV en de uitvoeringsorganisatie Waternet. Tijdens de behandeling van de MJB 2021-2025 op 2 juli 2020 en tijdens de behandeling van de begroting 2021 op 26 november 2020 zijn door het AB, met steun van de CDA-fractie, de moties ‘Nieuwe tijden, nieuwe afwegingen’ en ‘motie begroting AGV 2021’ aangenomen.
Kritische terugblik
In het eerste deel van deze bestuursperiode heeft het waterschap naast de klassieke waterschapstaken (waterveiligheid en schoon water) koers gezet op aan waterbeheer verbonden maatschappelijke opgaven zoals klimaatadaptatie, energietransitie, circulaire economie, aanpak van bodemdaling en het herstel van de biodiversiteit in ons gebied. De CDA-fractie in het bestuur van AGV vindt eveneens dat deze maatschappelijke opgaven moeten worden opgepakt, maar dat het waterschap AGV geen klimaatschap moet worden en functioneel bestuur moet blijven, in duidelijk onderscheid van de algemene democratie (gemeenten en provincies).
Financiële tekorten vanwege Digitalisering en tekortschietende Informatiebeveiliging
De Begroting 2022 is naar de mening van de CDA-fractie een moeilijke begroting, mede tegen de achtergrond van de Bestuursrapportage over de eerste negen maanden van 2021 en het fors opgelopen financiële tekort over 2021 (ca. € 10 miljoen) en het dreigende tekort voor 2022. Het waterschapsbestuur is in het najaar van 2020 en van 2021 voor een aantal behoorlijke tegenvallers en onzekerheden gesteld, met name op het gebied van Digitalisering en Informatiebeveiliging.
Het journalistieke onderzoek internetplatform Follow the Money publiceerde in 2020 een aantal artikelen waarbij gesteld werd dat de digitale beveiliging van Waternet zo lek als een mandje was. Op 3 december 2020 werd deze artikelen en een aantal onderzoeksrapporten in een besloten vergadering uitvoerig besproken met het bestuur van het waterschap AGV. Op het gebied van cybersecurity en informatiebeveiliging moesten flinke verbeterstappen gemaakt worden komende jaren. In april 2021 werd Waternet onder verscherpt toezicht gesteld van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Uit onderzoek van de ILT blijkt dat de drinkwaterorganisatie zowel op bestuurlijk als op organisatorisch niveau onvoldoende grip heeft op de eigen cybersecurity. Het drinkwatergedeelte van de Waternetorganisatie valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de gemeente Amsterdam en niet van die van het waterschap, maar opnieuw werd duidelijk dat Waternet op het gebied van digitalisering en cybersecurity tekort schoot. De door de ILT geconstateerde tekortkomingen betroffen ook voornamelijk de algehele organisatie van Waternet. Slechts 1 van de 12 tekortkomingen was specifiek drinkwater gerelateerd.
Op 8 juli werd door het AB een ‘Verbeterplan Informatievoorziening en digitale veiligheid en weerbaarheid’ vastgesteld. Dit richt zich op het verhogen van de digitale veiligheid en weerbaarheid (processen, cultuur en techniek) en het op orde brengen van de organisatie en de bedrijfsvoering waaronder HR, financiën en service management processen. Digitaliseringsproblemen bij Waternet leidden o.a. tot problemen met de belastinginning, het later versturen van de waterschapsbelastingaanslagen 2021. Een en ander betekende ook dat de totale Digitaliseringsstrategie van Waternet tegen het licht werd gehouden en dat in opdracht van het AB de accountant van het waterschap een onderzoek in naar de (tegenvallende) inverdieneffecten van de digitalisering uitvoerde. Deze werden besproken in de Commissievergadering van 27 oktober 2021. Voor de Commissievergadering van 8 december a.s. staan het Jaarplan Digitalisering en Informatiebeveiliging 2022 opnieuw op de agenda. Versterkt vanuit de bevindingen in het cybersecuritydossier, is eind 2020 ook een evaluatie en herijking van de governance van Waternet gestart, i.c. de samenwerking in de Stichting Waternet tussen de gemeente Amsterdam en het waterschap en de aansturing van de uitvoeringsorganisatie Waternet.
In de bestuursrapportage over de begroting AGV 2021 tot en met september 2021 wordt een tekort van circa €10 miljoen voorzien over het jaar 2021. Dit is een combinatie van lagere belastingopbrengsten (€ 1,5 miljoen) en hogere exploitatiekosten (€ 8,5 miljoen) dan begroot. De hogere exploitatiekosten zijn toe te schrijven aan onder andere de reservering voor de digitale veiligheid (€ 2,2 miljoen), hogere kosten door toename van het aantal contacten (€ 1,1 miljoen), hogere kosten slibverwerking (€ 0,7 miljoen) en onverwachte reparaties en verhelpen van storingen aan Technische Systemen (€ 0,8 miljoen). Tevens bleek in oktober dat er vanuit de bedrijfsvoering binnen de uitvoeringsorganisatie Waternet voor 2022 een tekort wordt voorzien. Een tekort op de begroting van Waternet wordt doorberekend aan de gemeente Amsterdam en aan het waterschap AGV. Op basis van de inzichten in het najaar van 2021 heeft dit tekort voor AGV de omvang van circa 1-1,5% van de AGV-begroting 2022. Dit tekort volgt met name uit de extra inzet die op cybersecurity en informatiebeveiliging noodzakelijk is. Deze noodzakelijke inzet vanuit het verbeterplan digitalisering leidt tot temporisering van de beoogde efficiency vanuit digitalisering van de processen van het waterschap AGV en van Waternet.
Dekking uit tariefegalisatiereserves
De negatieve prognose voor 2021 werd reeds voorzien in de Bestuursrapportage t/m april 2021, als onderdeel van de Voorjaarsnota (VJN), vastgesteld in juli 2021. Aanvankelijk werd voor 2021 een onttrekking aan de tariefegalisatiereserves begroot van € 7,9 miljoen, in het voorjaar bleek dit al fors te zijn opgelopen naar € 9,8 miljoen, nu dus naar ca. €10,0 miljoen. Er zijn bij de vaststelling van de VJN geen aanvullende maatregelen vastgesteld voor 2021, want het tekort voor 2021 zou kunnen worden gedekt met inzet met gelden uit de tariefegalisatiereserves. In de eerste helft van 2022 wordt in de jaarrekening 2021 het definitief resultaat over 2021 vastgesteld, waarbij via een voorstel over de resultaatbestemming de mutaties in de tariefegalisatiereserves worden vastgesteld (negatieve rekeningresultaten komen ten laste van de reserves, conform Nota Financieel Beleid). Het saldo van de egalisatiereserves bedraagt in de begroting 2022 € 12,5 miljoen. In 2022 zal opnieuw een fors bedrag worde onttrokken aan de egalisatiereserves, nl. € 9,5 miljoen. Het volume van de egalisatiesreserves is afkomstig uit toevoegingen aan deze reserves vanwege meevallende financiële resultaten uit de jaren voor 2021. Ook over 2020 werd nog een positief financieel resultaat behaald.
Grote zorgen
Over de tekorten en het interen op de tariefegalisatiereserves maken het DB en het AB zich grote zorgen. In de aan de AB-vergadering voorafgaande Commissievergadering van 3 november werd daar dan ook uitvoerig over gesproken, evenals over de voorgestelde tariefsverhoging van de waterschapsbelastingen. De inbreng van CDA-fractievoorzitter Wim Zwanenburg leest u hier. Het CDA heeft voorafgaand aan de Commissievergadering en AB-vergadering ook een aantal Technische Vragen gesteld (over de Bestuursrapportage 2021-eerste negen maanden en de Begroting 2022).
Voor 2022 wordt in het najaar van 2021 al voorzien dat een extra budget van ca. € 3,0 nodig zal zijn. Omdat het DB bij de vaststelling van de Begroting 2022 op 25 november wel direct een Eerste Begrotingswijziging 2022 met ca. € 3,0 miljoen aan bij elkaar gesprokkelde besparingen aanbood, stemde ook de CDA-fractie na uitvoerige interne afwegingen vóór bij de vaststelling van de Begroting 2022.
Tarieven stijgen met gemiddeld 5%
De gemiddelde stijging van de tarieven van de waterschapsbelastingen bedraagt 4,98% en daarmee blijft het DB binnen de grens van de 5%, de rekenregel uit het Bestuursakkoord, maar de marge is wel uiterst smal en de onzekerheden over de uitkomst van deze Begroting 2022 zijn zeer groot. De CDA-fractie heeft herhaaldelijk kritische kanttekeningen geplaatst bij deze 5%. Gezien de tekorten en de taakopgaven van het waterschap zijn de tariefsverhogingen echter onvermijdelijk. Op pagina 86 (van 127) van deze begroting worden de kerngegevens van het waterschap weergegeven. Op pagina 96 is de ontwikkeling van de lastendruk van de waterschapsbelastingen voor de verschillende typen huishoudingen weergegeven.
Impact coronacrisis
De financiële gevolgen van de coronacrisis zijn tot nu beperkt gebleven. Er lijkt weinig sprake te zijn van extra kwijtschelding of oninbaar tot nu toe en bij bedrijven ligt het aantal faillissementen op dit moment juist uitzonderlijk laag. Wel is de verwachting dat dit zal veranderen als de staatssteun voor bedrijven wordt afgebouwd en daarnaast is de verwachting dat de definitieve aanslagen zuiveringsheffing voor bedrijven voor veel bedrijven lager zullen uitvallen dan de reeds opgelegde voorlopige aanslagen. Dat is met name het geval bij bedrijfstakken die veel gemerkt hebben van de coronacrisis, zoals b.v. de horeca. AGV hanteert een soepel sociaal beleid bij de invordering.
Zie hier het videoverslag van de Commissievergadering op 3 november, waarin de Begroting 2022 werd voorbesproken. Na 55:25 minuten start de behandeling van de Begroting 2020. Op de band ziet u na 1:20:15 uur de bijdrage van het CDA bij monde van fractievoorzitter Wim Zwanenburg.
Zie hier het videoverslag van de AB-vergadering van 25 november, waarin de Begroting 2022 werd vastgesteld. Op de band ziet u na 1:53:52 uur de bijdrage van het CDA bij monde van fractievoorzitter Wim Zwanenburg.
Zie hier de berichtgeving over de Begroting 2022 op de website van AGV. Op Twitter is een korte videofilm te zien. Of kijk naar deze post op Facebook.