Ontwerppeilbesluit Horstermeerpolder kan inspraak in
In de Commissievergadering van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht op 13 november 2013 heeft de Commissie het DB van AGV geadviseerd het ontwerppeilbesluit Horstermeerpolder en Meeruiterdijksepolder vrij te geven voor de inspraak. Het doel van dit peilbesluit is het vastleggen van de huidige situatie en daarmee is het een zogeheten conserverend besluit. In dit peilbesluit worden geen peilen worden aangepast. Het functioneren van de huidige peilen wordt geoptimaliseerd.
Ontwerp peilbesluit
Een peilbesluit is een van de belangrijkste besluiten van een waterschap. In principe dient, vanwege de voortgaande bodemdaling, voor iedere polder eens in de 10 jaar het peilbesluit te worden geactualiseerd. De peilkeuze is gebaseerd op een zorgvuldige afweging door het bestuur van het waterschap van alle bij de waterhuishouding betrokken belangen en de wijze van grondgebruik, met name op basis van de aan het gebied toegekende functie(s). De algemene beleidsregels en richtlijnen voor het peilbeheer bij het waterschap AGV staan beschreven in de AGV Nota Peilbeheer. Een van de belangrijkste uitgangspunten van het peilbeheer is dat het peil de functie volgt, ofwel: de functie (de functie waarvoor het land gebruikt wordt, ofwel het grondgebruik: bijvoorbeeld landbouw, natuur/recreatie of bebouwing) wordt gefaciliteerd. De peilkeuze blijft daarnaast maatwerk, waarin ook gebiedskennis en de ervaringen van beheerders en de belanghebbenden een rol spelen.
Het plangebied omvat de Horstermeerpolder (613 ha) en de Meeruiterdijksepolder (97 ha). De waterhuishouding van beide polders is zeer complex, onder meer vanwege het feit dat de Horstermeerpolder een zeer diepgelegen droogmakerij is, waarvan de bodem lager ligt dan van het omringende plassengebied, de lekken vanuit de Vechtplassen en vanwege het kwelwater dat in deze polder naar boven komt. De hoeveelheid kwelwater is veel groter dan de jaarlijkse hoeveelheid neerslag van ongeveer 800 mm. Door de lage ligging en door de zandige ondergrond zuigt de polder veel water weg uit de polders en plassen in de omgeving, ongeveer 35 miljoen kubieke meter per jaar. De omgeving, het water in de plassen, moet op peil worden gehouden door water uit het boezemsysteem in te laten. Dit is ongunstig voor de waterkwaliteit en voor bijzondere plantensoorten. Een deel van het gebied van de Horstermeerpolder is in het kader van het beleid van hogere overheden, zoals de provincie, het rijk en Europa aangewezen als Natura2000-gebied, en het maakt daarmee deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en het is in eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten. In het Structuurplan van de provincie Noord-Holland zijn plannen opgenomen om in de Horstermeerpolder ‘natte natuur’ toe te voegen aan het bestaande natuurgebied in verband met verdrogingsbestrijding en waterkwaliteitsverbetering. Daarnaast wil men extra waterberging, bergingscapaciteit, realiseren om bij hevige regenval te voorkomen dat er wateroverlast ontstaat in de Ankeveense en Kortehoefse Polders en in de Horstermeerpolder zelf. De inwoners van de Horstermeerpolder vrezen dat het inrichten van de nieuwe moerassen zal leiden tot ernstige wateroverlast en verzakking van hun woningen. Omdat het gebiedsproces gaande was is er tientallen jaren geen nieuw peilbesluit vastgesteld door het waterschap.
Bestuurlijk overleg en WBC
Het DB had eerder op 23 april 2013 het concept-ontwerp-peilbesluit Horstermeerpolder en de Meeruiterdijksepolder vrijgegeven voor bespreking in de externe wetenschappelijke begeleidingscommissie (WBC) (gehouden op 23 mei) en het bestuurlijk overleg Horstermeer polder (gehouden op 26 juni). Aan het begin van het proces heeft in april 2012 een publieksbijeenkomst plaatsgevonden. In het bestuurlijk overleg spreken vertegenwoordigers van de overheden, de bewonersvereniging Horstermeerpolder, Natuurmonumenten, de ondernemersvereniging Horstermeerpolder en LTO-Noord met elkaar over de toekomst van de polder. Verder zijn er door het projectteam tientallen bezoeken aan het plangebied gebracht waarbij met belanghebbenden en beheerders is overlegd.
Regelbaar gemaal
Aanvullend is in de zomer van 2013 een onderzoek over het functioneren en regelbaar maken van het Horstermeergemaal afgerond en is een notitie gereed gekomen over de effecten van peilfluctuaties op oevererosie. Opmerkingen uit de WBC en het bestuurlijk overleg zijn verwerkt in de het ontwerppeilbesluit. Bij het peilbesluit is tevens een zeer uitgebreid achtergrondrapport over de Horstermeerpolder gepubliceerd.
De peilen en peilgebieden worden voor het gehele plangebied opnieuw vastgelegd. Hierdoor zal na het doorlopen van de vaststellingsprocedure het plangebied weer beschikken over een met de praktijksituatie overeenkomend actueel peilbesluit. Ter voorbereiding van het peilbesluit zijn onderzoeken gedaan naar onder meer de actuele peilen en peilgebieden, peilfluctuaties, het functioneren van het afvoerstelsel, de kans op wateroverlast, grondwaterstroming, het functioneren van het ANKO-bemalingsgebied en de ecologische toestand en de waterkwaliteit. Daarnaast is eenmalig groot onderhoud van het watersysteem nodig en renovatie en het regelbaar maken van het gemaal.
Ongewenste peilfluctuaties
Het is wenselijk de peilfluctuaties, bijvoorbeeld bij perioden van intensieve neerslag, te verminderen, want dat is nodig om oevererosie tegen te gaan.
In het Natura2000-gebied in de Horstermeerpolder vormt de huidige peilopzet van ca. 15 centimeter in de afgedamde sloten de basis voor het nieuwe peilbesluit. De sloten worden onderling verbonden en tot één peilgebied (28-5) samengevoegd waardoor een juridisch eenduidige en beheersbare situatie ontstaat. Over dit laatste onderdeel loopt momenteel nog een natuurtoets van de provincie Noord-Holland. Voorbeelden van het groot onderhoud zijn het dichten van lekken in het ANKO-bemalingsgebied, waardoor de waterkwaliteit van de aangrenzende Kortenhoefse Plas beter wordt beschermd, en het verwijderen van enkele niet meer functionele kunstwerken in het voormalig ANKO-noord-gebied, waar ook enkele beschadigde slootoevers worden hersteld.
De provincie is verantwoordelijk voor de uitvoering van de natuurtoets (Natuurbeschermingswet en Flora en Faunawet) op het Ontwerp peilbesluit. De voorlopige uitkomsten van de voortoets leveren opdat het voorliggende peilbesluit in het zuidelijke slotengebied (onder meer het NERA-terrein) mogelijk “significant negatieve” effecten heeft op de Noordse Woelmuis (een prioritaire soort). Daarnaast worden in het kader van de Flora en fauna Wet effecten verwacht op onder meer de rietorchis.
De kosten van de in het plan beschreven maatregelen zijn geraamd op
€ 1.700.000,--. Hiervan is € 1.000.000,-- nodig voor het regelbaar maken en renoveren van het Horstermeergemaal.
Risico op wateroverlast mag niet toenemen
De belangrijkste onderwerpen in het peilbesluit zijn peilbeheer, wateraan- en
afvoer, grondwater, wateroverlast, waterkwaliteit en ecologie. In het Waterplan en de Structuurvisie van de provincie Noord-Holland is de Horstermeerpolder aangeduid als (potentiële) locatie voor grootschalige waterberging. De structuurvisie is op 21 juni 2010 vastgesteld door Provinciale Staten. Waterschap AGV levert inbreng in het ontwerp van ruimtelijke plannen voor de realisatie van grootschalige waterbergingslocaties. Het realiseren van grootschalige waterberging in de Horstermeerpolder valt buiten dit peilbesluit. Het op orde brengen van de (regionale) waterkeringen rondom de Horstermeerpolder en Meeruiterdijksepolder valt evenmin onder dit peilbesluit.
De genoemde grootschalige waterberging heeft betrekking op een wateropgave in de omgeving van de Horstermeerpolder. Om in beeld te krijgen of de aanwezige waterberging en afvoercapaciteit binnen de Horstermeer- en Meeruiterdijksepolder voldoende is, is het watersysteem in deze polders getoetst aan de normen voor wateroverlast uit het Nationaal Bestuursakkoord Water. Het risico op wateroverlast mag niet toenemen als gevolg van de peilkeuze.
Andere onderdelen van de watercyclus, zoals de inzameling, het transport en de zuivering van afvalwater worden in andere plannen uitgewerkt, zoals gemeentelijke rioleringsplannen. Ook het groot onderhoud van de vaarwegen (grenzend aan het plangebied) en waterkeringen (binnen het plangebied) vallen niet onder dit plan. Tussen dergelijke plannen en het peilbesluit heeft wel afstemming plaatsgevonden via intern overleg of klankbordgroepen. De peilen in het stedelijk (= het bebouwde) gebied (Overmeer) zullen wel in het peilbesluit worden vastgelegd.
De provincie en het rijk zijn vanaf augustus aan het overleggen met de
partijen over het vervolg van het gebiedsproces, in het bijzonder de
uitwerking van de natuurdoelen. De definitieve vaststelling daarvan wordt
niet eerder dan volgend jaar verwacht, dus in feite na de vaststelling van het
conserverend peilbesluit.
Lof voor DB-lid en ambtelijke staf
In de Commissievergadering kreeg het voor dit onderwerp verantwoordelijke DB-lid (portefeuillehouder) Gerard Korrel (CDA) en zijn ambtelijke staf (met name Jaap Hofstra) veel lof toegezwaaid voor de aanpak van dit peilbesluit en het overleg met betrokkenen in de polder. Alom viel te horen dat het goed is dat de huidige situatie en afspraken nog eens helder worden vastgesteld en dat er gewerkt wordt aan de renovatie van het gemaal. Veel fracties wezen er op dat het belangrijk is dat hiermee draagvlak wordt gecreëerd voor de voortgang van het gebiedsproces. Zorgen werden er ook geuit over de uitkomst van de Natuurtoets van de provincie.
Inzet van het CDA
Wim Zwanenburg, voorzitter van de CDA-waterschapsfractie in AGV, vroeg nadrukkelijk aandacht voor het probleem van de oevererosie en hij vroeg ook om maatregelen om de peilfluctuaties zoveel als mogelijk te beperken. Ten aanzien van de provinciale natuurtoets uitte hij zijn zorgen dat de belangen van de bewoners van de polder ondergeschikt zouden worden gesteld aan vermeende natuurbelangen, zoals de Noordse Woelmuis en de rietorchis.
Op 10 december a.s. zal een publieksavond plaatsvinden over het peilbesluit. De inspraakperiode is van week 46 in 2013 tot en met week 2 in 2014.
Videoverslag
Zie hier voor een videoverslag van de AGV Commissiebespreking over het vrijgeven voor de inspraak van het ontwerppeilbesluit. Klik op agendapunt 12 en klik op het peiltje/driehoekje voor het raadplegen van de onderliggende stukken. Zie daar ook hoe Gerard Korrel uitlegt waarom de provincie toch nog een Natuurtoets moest doen en dat ter wille van de planning richting voorjaar 2014 nu voort moet worden gegaan met het in de inspraak brengen van het ontwerppeilbesluit. Ook geeft hij een toelichting op de noodzakelijke maatregelen. Jaap Hofstra legt uit dat met de Natuurtoets nog slechts een klein risico bestaat. Men weet of vermoedt dat hij in het betreffende gebied leeft, maar de Noordse woelmuis is nog niet gevonden.