Pijnlijke kostentoedeling bij prima Begroting 2014
Op 28 november 2013 vonden in het bestuur van waterschap Amstel, Gooi en Vecht Algemene Beschouwingen plaats ter gelegenheid van de Begroting 2014. De CDA waterschapsfractie AGV kijkt met tevredenheid naar de uitvoering van het Coalitieprogramma 2013-2015, naar de uitvoering van de Begroting 2013, zie de recente Bestuursrapportage, en de fractie oordeelt ook positief over de Begroting 2014. Over 2013 wordt een positief resultaat verwacht voor 2013 van ongeveer € 2,8 miljoen. Voor 2014 is slechts sprake van een gematigde lastenstijging. Het gewogen gemiddelde van de tariefstijging voor 2014, van de zuiveringsheffing en de watersysteemheffing samen, bedraagt 2,9% ten opzichte van 2013. (Exclusief de loon- en prijsstijging is dit 2%).
Kostentoedeling
Met ingang van 2014 zal een (verplichte) nieuwe Kostentoedelingsverordening van kracht zijn, die de basis vormt voor de verdeling van de kosten over de categorieën belastingbetalers die de watersysteemheffing moeten opbrengen: ingezetenen, gebouwd (huiseigenaren en bedrijven betalen een tarief gebaseerd op de WOZ-waarde), ongebouwd en natuurterreinen. Omdat het kostenaandeel voor de categorie ingezetenen gelijk blijft (60%) heeft de nieuwe kostentoedeling geen effect op de tariefontwikkeling voor ingezetenen. De belastingtarieven voor de watersysteemheffing voor de overige categorieën gaan in 2014 echter wel relatief sterk afwijken van voorgaande jaren. Nieuw is dat binnen de categorie ongebouwd tariefdifferentiatie zal worden toegepast waardoor voor ‘wegen’ een apart tarief gaat gelden, dat tweemaal zo hoog is als voor het overige ongebouwd. Dit moet worden opgebracht door de overheden die eigenaar en beheerder zijn van de desbetreffende wegen, dus Rijk, provincie of gemeenten.
De vaststelling van de tarieven voor de verschillende belangencategorieën is gebaseerd op een nieuwe (verplichte) Kostentoedelingsverordening, maar ondanks bepaalde bijstellingen zoals de ingevoerde differentiatie, is deze uitkomst volgens de CDA-fractie zeer onbevredigend, met name de lastenverzwaring voor ongebouwd (voor een groot deel agrariërs) met nota bene 20,5%. CDA-fractievoorzitter Wim Zwanenburg noemde deze verhoging “buiten proporties”. Hij meende echter toch dat zijn fractie met pijn in het hart toch moest instemmen met de voorliggende tariefsvoorstellen, omdat alle berekende en voorgestelde alternatieven onvoldoende soelaas boden en weer andere grote nadelen kenden, met consequenties voor de tariefsontwikkeling in de jaren na 2014[1]. “De voorgestelde alternatieven oogden sympathiek, maar een verschil van nog geen 20 cent in het tarief voor ingezetenen en een verschil in het tarief voor Gebouwd in de 4e en 5e cijfer achter de komma boden ook voor de categorie Ongebouwd onvoldoende verschil”.
De onbevredigende uitkomst wordt veroorzaak door de forse toename van de oppervlakte Natuurterreinen. Een andere factor is de toename van de oppervlakte van wegen, door bijvoorbeeld de verbreding van Rijkswegen. Daardoor is er afname van het areaal Ongebouwd, met name agrarisch areaal in het werkgebied van AGV enorm. Voor de Kostentoedelingsverordening 2009 werd nog uitgegaan van een oppervlakte van 6128 hectare natuur. in de begroting 2014 wordt nu rekening gehouden met een oppervlakte van 8220 hectare. Een toename van meer dan 32%, maar voor Natuurterreinen geldt een veel lager tarief, waardoor als een soort communicerend vat een veel hoger bedrag en een veel hoger tarief moet worden opgebracht door de categorie Ongebouwd en de verhoging van het tarief voor Ongebouwd (niet zijnde ‘wegen’) uitkomt op 20,5%.
Zwanenburg: “De verdere uitholling van het draagvlak Ongebouwd door de teruggang van het agrarische areaal is zorgwekkend. De oppervlakte Natuur is in 2014 dus opnieuw groter dan in 2013. Dan is het temeer opmerkelijk dat sommige partijen nog steeds spreken over afbraak van het Natuurbeleid in Nederland. De groei van de oppervlakte natuurttereinen weegt op ons waterschap extra zwaar waar, omdat sprake is van zwaar verstedelijkt gebied. We hebben alle mogelijkheden bij de Kostentoedelingsverordening aangegrepen door invoering van de tariefdifferentiatie, maar de trend is in het werkgebied van ons waterschap extreem, het draagvlak is fors uitgehold. In Den Haag wil men liever niet meer spreken over een herziening van de systematiek voor de vaststelling van de waterschapsbelastingen, maar wellicht zou toch de beleidsvrijheid voor de waterschappen bij het vaststellen van de Kostentoedelingsverordening moeten worden vergroot. Wij vragen het DB om dit in Den Haag toch te bepleiten. En dan zou ‘Natuur’ ook een groter deel van de kosten moeten kunnen dragen. Als men Natuur in een verstedelijkt gebied wil dan zou men daar ook voor moeten willen betalen”.
Bezuinigingen
De CDA-fractie is de uitvoeringsorganisatie van het waterschap, Waternet, erkentelijk voor de bezuinigingsinspanningen. Er wordt tot 2016 structureel € 10 miljoen bespaard, waarvan structureel € 2,5 miljoen ten gunste komt aan de toerekening op AGV-taken. (De rest dus ten gunste van de gemeente Amsterdam). Door de besparingen krimpt de personeelsformatie met 150 fte, een verlaging van 8%. “Hier dus toch wel een overheid die in eigen vlees snijdt en efficiency realiseert. Mede daardoor stijgen de uitgaven van AGV in 2014 slechts met 2,2 miljoen euro tegenover 2013. Een groot deel (1,1% van de 2,9%) van de gemiddelde tariefstijging wordt veroorzaakt door de opgelegde overdracht, zeg maar afwenteling, van overheidstaken van het Rijk naar de waterschappen, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en het muskusrattenbeheer. Bij de verplichte bijbetaling door de waterschappen, de bijdrage aan het HWBP, gaat het in 2014 om € 11,5 miljoen en vanaf 2015 zelfs €15,9 miljoen per jaar”.
Imagoschade
Zwanenburg constateerde bovendien dat het imago van de waterschappen wordt beschadigd nu als onderdeel van de Kabinetsplannen aanzienlijk hogere tarieven voor de Belasting op Leidingwater worden ingevoerd: “Wij doen ons best de lastenontwikkeling te beperken, maar Den Haag komt met een lastenverzwaring; de waterschappen gaan niet over drinkwatertarieven, maar veel burgers zullen dat onderscheid niet zien als ze weer een envelop van Waternet ontvangen”.
De CDA-fractie diende een motie in om met het oog op de waterschapsverkiezingen van maart 2015 waarin het DB gevraagd werd in het eerste kwartaal van 2014 een Communicatieplan te ontwikkelen en budget te reserveren voor voorlichting. Deze motie kreeg ruime steun en werd aangenomen door het AB. In dat kader drong Zwanenburg ook aan op extra inspanningen op het gebied van voorlichting aan het middelbaar onderwijs.
Zwanenburg noemt het ook wenselijk dat AGV en Waternet bij calamiteiten en crisissituaties, bij dreigende calamiteiten of dreigende wateroverlast beter bereikbaar zouden zijn: “Anno 2013 en 2014 mag verwacht worden dat dan ook social media als Twitter en de website worden ingezet. Bij de recente intense regenval in oktober was de communicatie bij het buurwaterschap HDSR beter dan bij AGV en Waternet”.
Waternet niet fuseren
Het CDA is voor intensivering van de samenwerking van Waternet met gemeenten in het werkgebied van AGV en voor samenwerking met andere bedrijven zoals het Amsterdams Afval Energiebedrijf. “Wij zijn voor een watercyclusbedrijf, maar tegen een fusie met andere sectoren, juist omdat wij de waarde van integraal waterbeheer en –bestuur willen benadrukken”. Dijkgraaf Johan de Bondt, namens het waterschap bestuurslid van de Stichting Waternet, ontkende echter in alle toonaarden dat sprake zou zijn van plannen in die richting.
Waterkwaliteit
Zo nu en dan wordt er in publicaties over gesproken dat het ambitieniveau van de Nederlandse waterbeheerders te laag zou liggen. Onlangs konden we op de website van Binnenlands Bestuur zelfs lezen dat “de kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland het slechtste zou zijn van Europa”. Mest- en gifgehalten zouden nog ver ver boven de Europese norm liggen ondanks de innovatieve zuiveringsinspanningen van waterschappen. Dan zouden de resultaten teleurstellend zijn. Zwanenburg vroeg om in AGV en de UvW nog eens te spreken over het recente CBS-rapport met Europese meetgegevens over de vervuiling van het oppervlaktewater. Volgens Zwanenburg moeten we er echter voor waken de landbouw continu in de beklaagdenbank te zetten. “Als er nog boeren zijn die illegaal mest uitrijden, dan zou dat hard moeten worden aangepakt. Maar de sector heeft zich juist de afgelopen decennia tal van inspanningen getroost. Naast de invoering van een mestboekhouding is er ook steeds meer precisiebemesting, en wordt in totaal minder bemesting gebruikt. In de sector staat men ook positief tegenover het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer”.
De Begroting 2014 werd door het AB in ruime meerderheid aangenomen.
Zie hier een Samenvatting van de begroting AGV 2014
Zie hier de link naar een videoverslag van de AB-vergadering:
http://agv.raadsinformatie.nl/vergadering/notucast_premium/125884/Algemeen+bestuur_28-11-2013
[1] Bij directe inzet van het mogelijk meevallende financieel resultaat 2013 om het tarief Ongebouwd voor 2014 te matigen komt de Tariefsegalisatiereserve vervolgens 3 jaar achtereen uit op een negatief saldo en dit is niet conform de eerder door het AB vastgestelde uitgangspunten in de Nota Financieel beleid 2012. Zie ook de memo Toelichting op enkele onderwerpen bij de Begroting AGV 2014, paragraaf 4.1. e.v..