Staatssecretaris Joop Atsma kiest voor getrapte verkiezingen voor de waterschappen

Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Joop Atsma (CDA) heeft een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd waarin staat dat de geplande waterschapsverkiezingen voor 2012 niet doorgaan. Vanaf 2014 worden de waterschappen gekozen door de leden van de verschillende gemeenteraden, zoals afgesproken in het regeerakkoord.
 
In een eerder (22 september) uitgebracht advies (dat op 22 november werd gepubliceerd) stelde de Raad van State dat zij het niet eens is met het voorstel om waterschappen te laten kiezen door de gemeenteraad en adviseerde zij de vertegenwoordigers volgend jaar gewoon te laten kiezen door de inwoners van het gebied. Staatssecretaris Joop Atsma sloeg dit advies in de wind.  De Raad van State erkent dat de verkiezingen in 2008 niet naar wens verliepen. Zo was de opkomst erg laag. In dat jaar werd voor het eerst gewerkt met een lijstenstelsel en een nieuwe stemmethode. Maar de tegenvallende resultaten zijn volgens de raad 'onvoldoende reden om nu zonder grondige analyse over te gaan naar een geheel ander kiesstelsel'.

De raad wijst erop dat in het verleden al vaker nieuwe stelsels zijn geïntroduceerd zonder dat dit leidde tot een hogere opkomst. Uit de toelichting bij het wetsvoorstel zou niet blijken dat hiermee rekening is gehouden. Ook vindt de Raad van State het niet wenselijk dat de gekozen door het wetsvoorstel van Atsma een kleine twee jaar langer blijven zitten. Dat een gekozen vertegenwoordiger plotseling langer kan aanblijven, zou alleen moeten gebeuren als daar een 'zeer dringende reden' voor is. Die is er volgens de raad nu niet.
 
De Unie van Waterschappen heeft ook steeds aangegeven een voorkeur te hebben voor directe verkiezingen. In de Tweede Kamer staan de waterschappen zelf echter nog steeds ter discussie. Een deel van de Tweede Kamer vindt dat waterschappen moeten worden ondergebracht bij de provincies.
 
Democratische legitimiteit
In het wetsvoorstel van de regering wordt de directe verkiezing van het algemeen bestuur van de waterschappen door de inwoners ervan (zogeheten ingezetenen) vervangen door een indirecte verkiezing door de leden van de gemeenteraden. Hiermee wordt beoogd de discussies over de democratische legitimiteit van de waterschapsbesturen die telkens ontstaan naar aanleiding van de lage opkomst bij de waterschapsverkiezingen te beëindigen, maar toch een zekere mate van representativiteit van deze besturen te waarborgen. In het wetsvoorstel acht de regering het lidmaatschap van de gemeenteraad en dat van het waterschapsbestuur onverenigbaar.
 
Reactie CDA waterschapsfractie Amstel, Gooi en Vecht
Wim Zwanenburg, fractievoorzitter, betreurt het besluit van de Staatssecretaris, maar kan anderzijds ook wel begrip opbrengen voor het wetsvoorstel. Het belangrijkste is dat de bestuursvorm van de waterschappen blijft gehandhaafd. Het is goed als ook bij de waterschappen wordt aangedrongen op besparingen, efficiency  en doelmatigheid, maar wat jammer is dat in de discussie te weinig wordt gesproken over de waarde van integraal waterbeheer. Op veel beleidsterreinen is sprake van bestuurlijke spaghetti, betrokkenheid van meerdere overheidslagen, maar juist bij watergerelateerde onderwerpen – waterkwaliteit, waterkeringen en waterkwantiteit – ligt de verantwoordelijkheid eenduidig bij het waterschap met één aanspreekpunt en één eenduidig belang. Met de opbrengst van eigen belastingen is het belang van het waterbeheer veilig gesteld en zal er geen afweging plaats behoeven te vinden ten opzichte van totaal andere doeleinden.
 
De bestaande structuur van de waterschappen is bovendien gebaseerd op de diverse waterlopen in Nederland, niet op de administratief-technische grenzen van provincies en gemeenten. Van de 26 waterschappen zijn er elf die de provinciegrenzen overstijgen en ook Amstel, Gooi en Vecht beslaat om die reden drie provincies. Dat is niet om het ingewikkeld te maken, maar juist beter te beheren en beter beheersbaar. Bijvoorbeeld de waterloop van de Amstel is niet eenvoudig te scheiden naar de provincies. Bij samenvoeging van het waterschap met de provincie zouden drie verschillende provincies verantwoordelijk zijn voor de Amstel. En ook Waternet (de uitvoerende dienst van het waterschap en de gemeente Amsterdam voor het waterbeheer) zouden we dan weer uit elkaar moeten halen.
 
Directe verkiezingen hebben onze voorkeur, en over het ingediende wetsontwerp is er dan ook  wel sprake van teleurstelling, maar onze fractie kan leven met indirecte of getrapte verkiezingen. Indien verkiezingen iedere keer leiden tot discussie over het bestaansrecht van de waterschappen is dat ook geen goede zaak.

Lees hier de volledige tekst de Wijziging van de waterschapswet met het voorstel van getrapte verkiezingen
 
Lees hier de Memorie van Toelichting bij de Wijziging van de waterschapswet met het voorstel van getrapte verkiezingen

Lees hier de volledige tekst van het advies van de Raad van State en het nader rapport van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu.