Zorgen over de waterkwaliteit
In de aanloop naar de waterschap verkiezingen kwam de Stichting Natuur & Milieu met een rapport dat de kwaliteit van de Nederlandse wateren zwaar onder druk zou staan. Het dagblad Trouw nam het bericht over op de voorpagina en meldde dat het waterbeheer ‘bovendien niet effectief was, dat toezicht op de naleving van regels ontbreekt’. De grootste vervuilers zijn dierlijke mest, bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en riool-overstort na extreme regenbuien. Daarbij komen nieuwe vervuilingen zoals resten van medicijnen. Volgens Natuur & Milieu is het verstandiger om te voorkomen dat deze stoffen het oppervlaktewater vervuilen, maar ‘een doeltreffende aanpak is er niet’. ‘Nederland scoort een ruime onvoldoende als de Europese norm wordt aangehouden. Vooral de ecologische waterkwaliteit, belangrijk voor het functioneren van planten en dieren, krijgt een dikke min’. Voor waterschapsbestuursleden is dat beslist iets om je druk over te maken. Is het echt zo erg, of wordt er een ongenuanceerd beeld geschetst?
Er is al veel bereikt
In Nederland is de kwaliteit van oppervlaktewateren de afgelopen decennia sterk verbeterd. In veel rivieren, kanalen en grachten, plassen en meren, kon je eind jaren ’60 of zelfs nog in de jaren ’70 beslist niet zwemmen; veel te gevaarlijk! Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw zijn er overal rioolwaterzuiveringsinstallaties gebouwd en die installaties zijn steeds beter geworden. Ongezuiverde lozingen van de industrie kunnen nu niet meer plaatsvinden. De Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (de WVO uit 1969, die later is opgegaan in andere wetten) is zelfs als één van de meest succesvolle milieuwetten ter wereld te kwalificeren. Waar je vroeger beslist niet kon zwemmen, kan dat nu vaak wel. De waterbeheerders hebben de afgelopen 50 jaar een geweldige prestatie geleverd: het oppervlaktewater is zodanig gezuiverd dat er weer overal vis zwemt, soms wel meer dan 40 soorten! De overmatige algenbloei is verdwenen en in een aantal situaties nu zelfs sprake is van te schoon (lees voedselarm) water.
Natuur & Milieu wil wel toegeven dat er al veel is bereikt: stinkende, sterk vervuilde wateren zijn ook in Nederland vrijwel allemaal gesaneerd. En dat in een klein landje met 17 miljoen vervuilende mensen en huisdieren, meer industrie en een meer intensieve landbouw! De toenemende verstening (bouw van huizen, bedrijfsterreinen en infrastructuur) van ons totale landoppervlakte zet potentieel de biodiversiteit onder druk (weidevogels en insecten) en vergroot ook de druk op het watersysteem. Voor de waterschappen blijft er dan ook volop werk aan de winkel, met name aan de ‘kleinere wateren’. Waterschap AGV heeft tot 2015 ook een megaproject ondernomen om de waterkwaliteit te verbeteren met de Restauratie van de Vecht, het saneren door het uitbaggeren van de waterbodem. Inmiddels zien we dat de natuur in en langs de rivier de Vecht terugkomt. Op vrijdag 15 maart 2019 wordt het project Schoonmaken van ’t Slijk als sluitstuk van het schoonmaken van de Vecht opgeleverd. De bodem van ’t Slijk, een zijtak van de Vecht, was een voormalige vuilstort, die ernstig was verontreinigd maar nu ook is schoon gemaakt.
Drinkwater en oppervlaktewater
Onze drinkwatervoorziening kan ook niet langer door onttrekkingen aan het grondwater plaatsvinden en moet dus steeds meer komen uit het oppervlaktewater. De waterschappen zijn geen drinkwaterleidingbedrijf, maar zijn met het oppervlaktewater dus wel belangrijke ‘grondstoffen’-leveranciers. Bij bijv. de Sloterplas wordt het meetsysteem continu verbeterd en daarbij worden bij AGV en Waternet ook steeds meer inwoners en ook jongeren via scholen betrokken, bijv. met het Schone Water-experiment. Waterschap AGV verbetert samen met 20 andere partijen aan verbetering van de waterkwaliteit van de Oostelijke Vechtplassen. Ook werkt het waterschap AGV samen met veeboeren aan de verbetering van de waterkwaliteit. Bij de waterschapsbesturen is de kwaliteit van het oppervlakte water beslist geen onderschoven kindje; in tegendeel: ‘waterkwaliteit’ is een kerntaak van het waterschap en het waterschap werkt elke dag aan verbetering tot op postcodeniveau, dus ook de kleine wateren.
Reden tot zorg
Niettemin is er zeker reden tot zorg. Uit een zeer recent in de Commissie van waterschap AGV besproken memo over stand van zaken ‘Waterkwaliteit in het AGV-gebied’ blijkt dat metingen in 2018 aanwezen dat in 16% van de wateren de kwaliteit vooruit gaat (1) in 19% gaat de kwaliteit achteruit (2) en in de rest van de wateren is de waterkwaliteit stabiel. In de gebieden die vooruit gaan zien we dat de ingezette maatregelen effect hebben. Op de plekken waar de kwaliteit achteruit gaat, door o.a. door de toenemende druk op het gebied zijn metingen, maatregelen en onderhoud nodig, om de achteruitgang te stoppen en de waterkwaliteitsdoelen te kunnen halen.
Pogingen om invloed uit te oefenen op het omgaan met water (gebiedsontwikkelingen, agrarisch gebruik, afvalwaterbeheer (opsporen foutaansluitingen)) en onze inzet om sloten, zuiveringsinstallaties en waterpeilen te beheren zijn nog niet voldoende.
Een andere invloed op de ecologische toestand ligt in een toenemende klimaatdruk. Deze uit zich niet alleen in achteruitgang van ecologische kwaliteit en biodiversiteit, maar ook op meer terreinen. Denk bijvoorbeeld aan verhoogde emissies van broeikasgassen uit ondiep, zuurstofloos oppervlaktewater en de gezondheidsrisico’s van blauwalgen, botulisme, poepbacteriën (ook van watervogels, met name ganzen) en microverontreinigingen.
Bij het waterschap Amstel, Gooi en Vecht worden in het komende Stroomgebiedbeheerplan voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) voor 2012-2027 nieuwe maatregelen opgenomen en voorgelegd aan het bestuur.
Zwemwater
In 2018 is met het mooie zomerweer veel gebruik gemaakt van de officiële zwemlocaties in het beheergebied. Door het droge, warme weer was er meer blauwalggroei dan in eerdere zomers. Ook was de zwemwaterkwaliteit meerdere dagen tijdelijk onvoldoende. In 2018 zijn een aantal zwemevenementen geweest. De Amsterdam City Swim werd afgelast doordat de waterkwaliteit niet voldoende was, wat een gevolg was van een riool-overstort, door hoosbuien na een droge periode. De CDA-fractie in waterschap AGV heeft ook regelmatig gepleit voor het verbeteren van de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Amstelveen, waarvan het gezuiverde water (het effluent) geloosd wordt op de Amstel, maar nog van onvoldoende kwaliteit is. Het evenement van de Swim to Fight Cancer in de Vecht kon wel doorgaan.
Verkiezingen: inzet in nieuwe bestuursperiode.
Wim Zwanenburg, lijsttrekker voor het CDA bij de verkiezingen voor het bestuur van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht op 20 maart 2019: “Ons verkiezingsmotto is niet voor niets ‘samenwerken aan schoon water voor mens en dier’. Er is beslist nog veel te doen om de waterkwaliteit verder te verbeteren en wij zullen ons daar de komende bestuursperiode na de verkiezingen zeker ook voor inzetten, als het gaat om de strijd tegen de plastic soup, de microplastics, resten van geneesmiddelen. Het is goed dat het waterschap ook samenwerkt met de agrarische sector. De landbouw heeft zelf ook al enorm veel inspanningen verricht om het uitspoelen van mest naar het oppervlaktewater terug te dringen. Het rapport van Natuur & Milieu vind ik daarom te ongenuanceerd”.
1) Maatregelen hebben het water in onder andere de Ouderkerkerplas, de Gaasperplas, Groot Wilnis Vinkeveen en Reservaat Demmerik schoner en aantrekkelijker gemaakt en de biodiversiteit vergroot.
2) Dit is bijvoorbeeld in Botshol, het Noorderpark, de Hollands Ankeveense plassen, de Broekzijdse polder en de `s Gravenlandse polder. We zien ook een verslechtering in de Noorder IJplas, de schil van het Naardermeer, de Eerste Bedijking, de Wilgenplas, polder Mijnden en het stergebied bij Loosdrecht.