Inbreng debat over de impact van de oorlog in Oekraïne op het Nederlandse bedrijfsleven
Voorzitter,
De voortdurende oorlog in Oekraïne is uiteraard verschrikkelijk, met dramatische gevolgen voor Oekraïne. Sinds het uitbreken van de oorlog zijn er voor het Nederlandse bedrijfsleven ook veel gevolgen, waarvan ik er vandaag graag een paar zou willen bespreken. Allereerst wil ik het hebben over de ontbrekende steun aan Nederlandse bedrijven, dan de leveringszekerheid van materialen en als laatste over de betrokkenheid van de Nederlandse bedrijven bij de Nederlandse overheid in het kader van de wederopbouw van Oekraïne.
Sinds het uitbreken van de oorlog hebben de zwaarst getroffen sectoren veel problemen ervaren, zoals bijvoorbeeld het opdrogen van de afzetmarkt door sancties, een daling van 30-40% in de marge van de glastuinbouw en prijsstijgingen door het gebrek aan grondstoffen. Het is belangrijk om op dit moment te voorkomen dat er structurele breuken ontstaan in de Europese en de Nederlandse economie om zo een stevige en eerlijke economie te behouden. Binnen Europa is er snel geschakeld door het instellen van een crisiskader. Op dit moment blijven de Nederlandse bedrijven lang in onzekerheid door de trage besluitvorming. In landen om ons heen, zoals Ierland, Spanje, Duitsland en Frankrijk, is er een uitwerking gekomen van het Europees staatssteunkader om zo ondernemingen die lijden onder het sanctiebeleid tegen Rusland te ondersteunen.
In Nederland daarentegen is er op dit moment nog geen financiële ondersteuning voor ondernemingen in het leven geroepen, terwijl de zwaarst getroffen sectoren acute wegval van de afzetmarkten of toelevering ervaren. Door het gebrek aan steun en besluiten in Nederland is het Nederlandse bedrijfsleven niet meer concurrerend met andere landen. Steun voor deze financieel gezonde bedrijven is nodig om deze crisis door te komen, maar ook om onze strategische autonomie te waarborgen en overnames vanuit het buitenland te voorkomen. Daarom willen wij de minister vragen wat de mogelijkheden zijn, naast de huidige steun vanuit RVO, om specifieke sectoren die zwaar worden getroffen, toch ook financieel te ondersteunen mogelijk via dit Europees staatssteunkader. Voelt de minister hier wat voor? Zijn er mogelijkheden om staatsgaranties te geven of overbruggingskredieten zodat deze bedrijven toch hun toeleveringsketen kunnen blijven betalen en investeren in het aanboren van nieuwe afzetmarkten?
Daarnaast worden veel bedrijven getroffen door een tekort of onzekerheid omtrent leveringen van belangrijke grondstoffen zoals staal en aluminium, in de brief van de minister wordt aangegeven dat onderzocht wordt of op EU-niveau de levering van staal uit andere landen vergroot kan worden. Kan de minister aangeven welke landen mogelijk de levering van staal naar de EU zouden kunnen vergroten en op welke termijn?
De Nederlandse bedrijven zitten inmiddels al lang in onzekerheid met eerst corona en nu deze oorlog waardoor ze kampen met leveringsproblemen van staal en aluminium. Daarnaast is de toeleveringsketen van veel andere grondstoffen uit Oekraïne ook stilgevallen waaronder de graan en kunstmestimport. Dat de export van staal, aluminium, kunstmest en graan doorgang gaat krijgen is van groot belang voor de Nederlandse bedrijven om zo hun toeleveringsketen weer op orde te krijgen. De minister geeft aan in de brief dat het openhouden van deze handelsstromen van groot belang is voor alle betrokken landen. Daarom wil ik graag de minister vragen dieper in te gaan wat de minister nu doet, ook in multilaterale context, om alternatieve handelsroutes te creëren die eerder via de Oekraïense havens liepen?
Dan als laatste wil ik nog kort aanhalen dat de minister gister heeft toegezegd een stad te willen adopteren. Het marshallplan voor Oekraïne in het kader van wederopbouw begint nu meer vorm te krijgen, waar Nederlandse bedrijven plannen aan het maken zijn om te ondersteunen bij wederopbouw en het kabinet hier ook steeds meer aandacht aan schenkt. De vraag aan de minister is dan ook hoe gaan wij het bedrijfsleven en de overheid verbinden in het kader van wederopbouw. Hoe gaan we zorgen dat de initiatieven elkaar versterken en wij elkaar verbinden?