Van onderop: de gemeente of gemeenschap?

Bron: https://aernoudolde.wordpress.com/2016/06/13/van-onderop-column2/

Hilversum is een stad in transitie. Met deze zin begon ik mijn vorige column. Voor mij is transitie een blij woord; het hangt samen met gewenste verandering. Een innerlijke hoop dat zaken die structureel mis zijn in onze samenleving nu gaan verbeteren. Met de transitie zouden mensen weer verantwoordelijk worden over hun eigen leven en samen met hun buren actief gaan participeren in de eigen wijk. De participatie-samenleving. Terug naar 'omzien naar elkaar', of hoe noemden we dat ook weer? ... ..., precies, 'soevereiniteit in eigen kring', maar dan zonder die verzuiling.

Ik constateer dat 'de transitie' al enige tijd gaande was (zie bijvoorbeeld de 'transition towns') toen de overheid besloot om deze term, samen met het woord participatie, ook te gaan gebruiken binnen de transitie van de zorg en het publieke domein. De Participatiewet. Deze overheveling van rijkstaken naar de gemeenten is vanuit het CDA-subsidiariteits-gedachtegoed een lovenswaardig streven, maar dan natuurlijk niet als verpakking van bezuinigingen zoals nu het geval is.

Door de reeds in gebruik zijnde woorden 'transitie' en 'participatie' te gebruiken heeft de overheid veel verwarring gezaaid, maar ook voor velen de 'participatiesamenleving' van een negatieve klank voorzien. Velen associëren deze termen met bezuinigingen en het kwijtraken van zekerheden. Niet echt de bodem waarin je een breedgedragen verandering van de organisatiestructuur van je samenleving op wilt kweken. Zo jammer.

Een andere denkfout is dat de gemeente zich nog immer verantwoordelijk voelt voor het welzijn van haar burgers. Een nobele gedachte, maar voor mij is het toch echt 'de gemeenschap' die deze verantwoordelijkheid heeft. Immers, wanneer een zieke geen hulp krijgt, dan is het voor mij de directe omgeving die ik daarop aankijk, en niet de gemeentelijke diensten. De gemeenschap kan er vervolgens voor kiezen een vangnet te creëren waarmee inwoners die zich niet zelf kunnen redden, opgevangen worden. Dit vangnet kan dan de vorm van gemeentelijke diensten, welke onderdeel uitmaken van de gemeentelijke organisatie.

Waarschijnlijk denkt u nu; 'Wat is het verschil?' Nou, dat zit 'm in het verschil tussen de gemeente en de gemeenschap. Benoemt u eens de structuren in uw omgeving waaruit iets blijkt van 'gemeenschap'? Als CDA zouden we volle bak in moeten zetten op het creëren van 'gemeenschap'. Dat is immers de kern van ons CDA-gedachtegoed; dat is waar de termen 'Subsidiariteit' en 'Soevereiniteit in eigen kring' om draaien, zeker wanneer de inwoners zich als Rentmeesters in de werkelijke betekenis van deze term gaan gedragen, namelijk verantwoordelijk voor hun eigen welzijn en evenzeer verantwoordelijk voor het welzijn van hun omgeving.

Nu is het de gemeente waar we naar kijken wanneer er zaken geregeld moeten worden. Vervolgens zien we die gemeente als een zelfstandige entiteit en praten we over de kloof tussen de inwoners en de overheid. In plaats van zaken te laten regelen door de gemeente zouden we op alle niveau's besluitvorming vanuit de gemeenschap moeten organiseren. De gemeenschap zou het collectief van inwoners moeten zijn die op straat-, buurt-, wijk- of stadsniveau die zaken regelt die moeten gebeuren. Samen richt je de zaken in zoals dat past in die omgeving. Zaken die je niet onderling wilt of kunt regelen, die beleg je bij de gemeente. Maar dan dus niet met een gemeente als wetgevende en regel-opleggende entiteit, maar de gemeente als ondersteunende organisatie die werkt in opdracht van de inwoners.

Wie doet mee?

Aernoud Olde
CDA'er, initiatiefnemer van Hilversum Verbonden en HilverZon, een duurzame energiecoöperatie voor Hilversum