CDA begroting 2019 gemeente Emmen 1e termijn
zie hieronder de bijdrage van fractievoorzitter Auke Oldenbeuving:
Titel: Verandering is wat anders dan hetzelfde anders doen!
In normale jaren, en dat zijn er drie op vier, toetsen we de begroting aan de voor het zomerreces besproken kadernota. Althans; zo hoort het te zijn. Het accent verschuift naar de Kadernota hebben we in dit huis van Thorbecke met elkaar afgesproken. Vandaag maken we eigenlijk een dubbelslag; partijen kunnen toetsen of de opmerkingen die gemaakt zijn tijdens het bespreken van het bestuursakkoord zijn verwerkt in het collegeprogramma, en de begroting kan worden getoetst aan dat collegeprogramma respectievelijk aan dat bestuursakkoord. Als het goed is heb je het dan als coalitiepartij gemakkelijk; je hebt er immers bij gezeten. Normaal gesproken zou ik nu namens het CDA kunnen volstaan met te zeggen;
jao het mag wel zo (Skik)
Maar de werkelijkheid is een andere. De wereld is aan het veranderen. En het risico van doorgaan in dezelfde samenstelling, de heer Huttinga heeft daar eerder op gewezen, is dat je voor een deel doorgaat op de ingeslagen paden. Ervaring is een valkuil.
(citaat pagina 7 van de begroting)
Op verschillende beleidsterreinen, zoals bijvoorbeeld cultuur, openbare ruimte, dienstverlening, verkeersveiligheid, mobiliteit, maatschappelijke opvang en economische promotie volstaat het continueren of intensiveren van bestaand beleid.
Maar als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg.
Het zit ons al eeuwen in de genen, dat houden zoals het is. Vooral als we er door verwend zijn.
Een paar voorbeelden :
We weten dat de fossiele brandstoffen op raken, we weten dat de gaskraan over 12 jaar dicht gaat, maar ik wil mijn uitzicht houden.
We weten dat die energietransitie iedereen veel geld gaat kosten en onze mogelijkheden zal beperken, maar mijn koopkracht moet wel behouden blijven.
We weten dat we afvalstoffen moeten hergebruiken omdat onze grondstoffen op raken, maar ik wil wel gewoon mijn afval in een grijze container kunnen blijven gooien.
We weten dat de zorg steeds beter, omvangrijker en dus onbetaalbaar wordt, maar ik wil kunnen krijgen waar ik vind dat ik recht op heb.
We weten dat de uitstoot van kooldioxide teruggedrongen moet worden, maar ik wil wel goedkoop met het vliegtuig naar de zon.
Iedereen is soms eventjes van binnen een klein Trumpje.
Tweede probleem is dat onze maatschappij, inclusief onze bestuurlijke en juridische context, op dat zelfde principe is gestoeld. De uitspraak van de centrale raad van beroep inzake het resultaatgericht indiceren spreekt boekdelen. Rechtspraak, zeker in het bestuursrecht, is altijd gebaseerd op behoud van het bestaande. En dus tegen vernieuwing en verandering.
En wat denkt u van de invoering van het inkomensonafhankelijke abonnementstarief voor de WMO door het kabinet. Hoezo we willen het anders gaan doen. We kantelen gewoon weer terug op deze manier! En zorgen voor nog meer “daar heb ik recht op!”
Ook wij als Raad, als gemeentebestuur, willen graag blijven voldoen aan de verwachtingen. We willen alles in stand houden en nog wat extra. En we willen overal over gaan en geen risico’s nemen. En als het college wel risico’s neemt door niet alles maar toe te kennen en er ontstaat tumult uit de samenleving, dan is de Raad de eerste om dat terug te draaien!
Dit bestuursakkoord, dit collegeprogramma en deze begroting passen daar bij. Natuurlijk kunnen we over details van mening verschillen, maar de grote lijn sluit aan bij onze samenleving en daarmee bij ons als Raad. Dat is echter niet genoeg; we moeten nog echt aan de bak met elkaar!
Deze begrotingsbehandeling wordt overschaduwd door twee zaken; Wildlands en de recent gerapporteerde tegenvallers; Jeugdhulp, WMO, de Toegang, Parkeren. Daar zullen we nog wel over spreken in het kader van de aangekondigde begrotingswijziging voorjaar 2019. De recente publicatie van onder andere onze eigen wethouder Jeugd is een goede eerste aanzet.
Wildlands vergt nog heel wat meer discussie. Het zoeken van de oplossingsrichting is een zaak van het park zelf; het al dan niet willen participeren in die oplossing, en in welke vorm en welke mate, is een vraag aan de gemeenteraad. Maar de gemeenteraad kan die vraag niet beantwoorden als
A. niet duidelijk is wat andere partijen bereid zijn daarin te doen, en
B. niet duidelijk is wat de consequenties voor de gemeentefinanciën zijn;
op korte en op lange termijn.
Daarna kunnen we als Raad verder spreken over aanpassing van de reguliere begroting. De collegebrief van afgelopen vrijdag geeft aan dat dit in het eerste kwartaal van 2019 zal zijn.
Maar wat het CDA betreft vanuit het perspectief: Het moet anders. Loslaten, accepteren dat niet alles kan, accepteren dat veranderingen ook risico’s en teleurstellingen met zich mee brengen. De rol van de overheid, zoals die sinds 1959 gestalte heeft gekregen, moet een andere worden.
Toch een paar opmerkingen over de begroting zelf. Er zitten een aantal veranderingen en ook veel mooie punten in deze begroting. Gelukkig! Ik noem u er een paar:
· We gaan eindelijk het openbaar onderwijs verzelfstandigen. Belangrijke stap op weg naar anders omgaan met primair onderwijs. Naar elkaar toegroeien doe je met elkaar. Met wederzijds respect.
· Er wordt gewerkt aan een integraal SAM beleid. Daar hoort wat ons betreft de aandacht voor de S van schulden volop bij. En dan preventief; voorkomen is beter dan blussen. Het is nu te veel dweilen met de kraan open, zo interpreteren we als CDA de signalen. En aan de andere kant: Werken moet lonen. We horen helaas te vaak dat beginnen met werken niet loont. We spreken daar als Raad in december over heb ik begrepen. Als het anders is hoor ik het graag van de wethouder.
· We gaan verder met de burgerbegroting. Het staat nog wat voorzichtig in de begroting. Dat mag wel steviger. Durven loslaten en alleen nog maar regie; dat moet het credo zijn. We wilden toch een andere overheid? We trappen al snel in de valkuil van controle en sturing.
· We hebben de Regenbooggemeente verankerd in het sociaal domein onder het hoofdstuk tegengaan van discriminatie. Prima!
· We gaan aan de slag om in ieder geval dat maximum van 100 kilo restafval in 2020 te halen. Dat Kaderplan Afvalstoffen staat ook in december op de agenda wethouder. We krijgen het druk in december; dat is wel duidelijk.
· We gaan het weerstandsvermogen vergroten om risico’s op te kunnen vangen. Dat is hard nodig!
En twee suggesties voor meer inkomsten staan er een beetje verdekt in;
Kosten omgevingsvergunningen voor 43% gedekt. Dat we bijvoorbeeld kleine evenementen willen ontzien; prima! Maar commerciële activiteiten moeten toch gewoon betalen? Dat dekkingspercentage moet omhoog!
Selectieve precario. Heel selectief; dan blijven de inningskosten ook laag. Een groot terras in de zomermaanden levert goed geld op. Elders betalen uitbaters zo rond de 50 euro per vierkante meter om dat te mogen exploiteren; dat mag hier ook wat ons betreft.
Natuurlijk missen we ook zaken:
Postafhandeling, inzet op het glasvezelnetwerk (De teller staat nu op 20% deelname; we moeten naar de 50!), ons inziens nog steeds te weinig aandacht voor alcohol en drugsmisbruik en de toename van het GHB gebruik onder jongeren. En zo zal iedere partij in deze raad zijn eigen accenten hebben.
Wat we verder missen, maar dat geldt voor bijna alle partijen hier want het was vorig jaar een weliswaar door het CDA voorbereide maar unaniem aangenomen motie: uitbreiding van de inzet van BOA’s; snelheidsovertredingen in woonwijken, scooters op fietspaden, zwerfafval, etc.
Wat we ook missen, maar dan in positieve zin, is de verdubbeling van de OZB. Dat was immers het voornemen van het vorige kabinet op verzoek van D66. In het regeerakkoord zijn die plannen geschrapt. Aan alle partijen in deze Raad die net als het CDA Emmen hard hebben gelobbyd naar hun Haagse achterban: Dank!
Het volgende randstad-denken probleem komt er al weer aan. Financiering middelbaar onderwijs. Laten we ook daar samen de druk er op houden. Onze woordvoerder onderwijs, mevrouw Mellema, wil u graag buiten deze vergadering nader informeren als dat nodig is. De CDA woordvoerder in de Tweede Kamer wil in ieder geval al een motie indienen. Zoals afgelopen zaterdag door Mona Keijzer werd gezegd:
CDA’ers lopen niet aan het lijntje, maar hebben wel een lijntje naar Den Haag.
Tot slot:
In juni 2019, dat is over 8 maanden, moet de concept Regionale Energie Strategie, kortweg RES, gereed zijn. Opdracht: De CO2 uitstoot in 2030 is nog de helft van nu! Als die plannen landelijk bij elkaar geteld onvoldoende opleveren, gaan we de opgave verdelen. Ordinair gezegd; regio’s / gemeenten die onvoldoende doen krijgen een taakstelling opgelegd. Zeggen dat we dit niet willen is niet genoeg. Vanaf 2021 (en niet vanaf 2019 zoals de tekst suggereert) staat er 447K structureel in de begroting voor de energienota. We zijn bang dat deze beperkte inzet zich als een boemerang tegen ons keert in het kader van de Regionale Energie Strategie. Laten we ook hier zelf de regie houden; laten we het anders doen. Wij hebben met elkaar de verantwoordelijkheid voor de toekomst van Emmen.