Raadsvergadering, 7 november 2022

Begroting 2023 en meerjarenbegroting 2024-2026

CDA Emmen is in juni bij de Kadernota begonnen met het benoemen van de onzekere tijd met alle crises waar we mee te maken hebben. Alleen de Coronacrisis is “onder controle” voor zover je van controle kunt spreken. De overige zijn alleen maar intensiever geworden.

Het CDA vindt de begroting 2023 goed leesbaar; de onderwerpen zoals bijvoorbeeld bij nieuw beleid zijn helder omschreven. Geschreven met een kaderstellende bril. Daarvoor onze complimenten.

Maar dat wil nog niet zeggen dat we het overal mee eens zijn. Om een standpunt te illustreren is het soms zinvol om een kort verhaal te vertellen. Een parabel. WEES GEEN KONIJN! Het gaat over een konijn dat elke dag gevoerd wordt. Het dier raakt er elke dag meer van overtuigd dat het iedere dag eten krijgt. Op de dag voor Kerst zal er met het konijn echter iets onverwachts gebeuren waardoor zijn overtuigingen ruw onderuit worden gehaald. Het dier in deze parabel heeft een gevoel van veiligheid dat zich op het toppunt bevindt wanneer het gevaar het grootst is. Voor ons is het ravijn 2026 een grote onzekerheid. Hoe gaat het College hier mee om? De VNG en het Rijk zijn nog in gesprek en ons College verwacht dat alles opgelost wordt en dat ook geen tekorten zullen resteren. Zoals het konijn dat elke dag eten krijgt. Moeten we niet reserveren voor het ravijn? Of weet het College intussen meer? Of zijn wij als het konijn en in de overtuiging dat het Rijk ons financieel wel weer zal voeden? De lijn van behoedzaamheid zien we hier niet terug.

In 2026 stoppen we met de structurele storting van 3,4 miljoen in algemene reserves. En vanuit het Weerstandsvermogen gezien kan dat ook. Het weerstandsvermogen gaat weer voldoen aan de door ons gestelde norm van ruim voldoende. En ook als we aandelen Enexis niet meetellen voldoen we aan ruim voldoende. Tel ze dus niet meer mee. Meetellen betekent ook bereid zijn om te verkopen en daar zal onze wethouder Financiën gezien de jaarlijkse inkomsten niet blij mee zijn.

Bij de Kadernota hebben we naast de vele crises ook de oorlog in Oekraïne benoemd. Toen nog niet wetend wat voor gevolgen dat zou hebben. En het eind is nog niet in zicht. De wereld is blijvend veranderd en dat leidt ook voor ons tot grote onzekerheid. Honderdduizenden mensen in Nederland komen in de financiële problemen door bizarre energieprijzen, als gevolg van de terreur van Poetin. En daarom ook in onze begroting allerlei maatregelen om onze inwoners financieel te ondersteunen. Het calamiteitenfonds, tarieven voor OZB en afvalstoffenheffing worden bevroren en het armoedebeleid wordt verruimd. Maar is dat voldoende? Of kunnen we nog meer doen? De financiële reparaties vanuit het Rijk zijn allemaal voor de korte termijn. Het is als het ware pleisters plakken. Dat is nu nodig maar is niet structureel.

Bij de Kadernota heeft het CDA aangegeven een hoge ambitie te willen voor het Programma Duurzaamheid, Energie en Klimaat. En aangegeven dat we onze inwoners moeten ondersteunen om de woonlasten te beperken en energiearmoede te voorkomen. Structureel doe je dat door te verduurzamen. Enorme winst is te behalen door te isoleren. Maar weten onze inwoners waar ze moeten beginnen?

Begin dit jaar is aan inwoners in Emmermeer een gratis warmtescan aangeboden. 99% heeft meegedaan! Wij komen met het volgende voorstel: rol dit uit over de hele gemeente. Daarom dienen wij nu een amendement in om alle particuliere woningeigenaren met een woning gebouwd voor 2000 een warmtescan met rapportage aan te bieden. Zodat ze weten waar ze kunnen beginnen om energie te besparen om hun lasten naar beneden te brengen.

In de begroting staat dat we een bijdrage willen leveren aan de realisatie van de Energiehub GZI Next en de verdere uitrol van de waterstof backbone in Emmen. Belangrijk voor onze industrie en werkgelegenheid. Nu trekt de provincie 1 miljoen in van de bijdrage van 1,6 miljoen om het niet snel genoeg gaat. Wat gaat het College doen om dit alsnog te versnellen. Wat is onze bijdrage?

En milieu. We willen meer circulair worden door het terugdringen van huishoudelijk afval en het bevorderen van het hergebruik van grondstoffen. Een goede afvalscheiding draagt ook bij aan het beperken van de woonlasten. Daarvoor hebben we sinds dit jaar Diftar. Wat heeft dit tot nu toe opgeleverd? We schatten in dat we van 200 kg restafval per inwoner gaan naar 150. Maar dat is nog geen 100. Naast diftar hoort een goede communicatie. Hierop moeten we gas geven! Om de afvalstoffenheffing betaalbaar te houden storten we het dividend Area in een voorziening. Maar is dat structureel? Kosten terugbrengen is structureel.

Inwoners met een laag inkomen hebben recht op kwijtschelding van lokale heffingen zoals OZB, rioolheffing en gedeeltelijk van de afvalstoffenheffing. De kosten voor kwijtschelding zullen gezien de huidige economische situatie in ieder geval niet afnemen staat eufemistisch in de begroting. Graag horen we van het College of al een inschatting gemaakt kan worden.

Werken moet lonen, voor iedereen. Ook voor iedereen die meedoet naar vermogen. Daarom een werkpremie. We moeten blijven werken aan een hogere arbeidsparticipatie en lagere uitkeringskosten.

Door vergrijzing neemt het aantal mensen dat hulp nodig heeft toe. We hebben hier al vaker voor gewaarschuwd. De budgetten voor WMO staan daardoor onder druk. Hoe zorgen we dat mensen die echt dringend ondersteunt moeten worden ook worden geholpen. Worden er prioriteiten gesteld en welke zijn dat?

Ten aanzien van Jeugdhulp hebben we de laatste jaren een ombuiging in beleid in gang gezet om de tekorten te voorkomen. We zien nu toch weer oplopende tekorten. Zijn de stelposten kostenbesparing dan niet heel gemakkelijk opgeschreven?

Met alle crises wordt alles duurder. Daarom een krediet van 14, 6 miljoen voor exceptionele prijsstijgingen. Bij de extra bijdrage voor de kelders van het voormalig Biochron hebben we er al om gevraagd. Wij willen inzicht in welk bedrag voor welk project is gereserveerd. Hoe moet de Raad anders controleren? Hoe en wanneer kunnen wij dit verwachten?

Ook Wegenonderhoud wordt duurder. Bij de Kadernota is geconstateerd dat de doelstelling om 80% op voldoende te houden ondanks extra investeringen niet wordt gehaald. Daarom nu in deze begroting de wegen gemiddeld op niveau matig. Bij de Kadernota hebben we ook gevraagd om kaderstelling welke wegen een hoog niveau moeten hebben. Wij willen inzichtelijk hebben welke wegen welke kwalificatie krijgen. Dit overzicht hebben wij nu niet. Daarom dienen wij een motie in met het verzoek om te komen met dit overzicht zodat wij als Raad daar iets van kunnen vinden.

Dan nog heel iets anders, In september zijn in Drenthe 32 schapen, een kalf, twee koeien en een pink gedood door wolven. In de hele begroting wordt de wolf niet één keer genoemd. De wolf hoort niet in Drenthe en niet in Emmen. Niet meer. In jagerstermen: Wolven eten zwartwild(wilde zwijnen) en roodwild(herten en reeën) Wilde zwijnen en herten zijn hier niet meer en daarom zijn de schapen aan de beurt. Wij willen beleid om onze boeren te ondersteunen.

Als afsluiting terug naar het begin van dit betoog; alle crises, de stikstofonrust in ons land, de torenhoge inflatie, en ook de ondermijnende criminaliteit geeft veel onzekerheid en leidt tot onvrede en verharding van de samenleving. Geen ruimte voor solidariteit en eigen belang lijkt de basis.

Polarisatie, asociaal gedrag en criminaliteit moeten geen kans krijgen.

We moeten van zorgwekkend naar zorgzaam; minder ik en meer wij. Dat vraagt om samenwerken. Niet vanuit je eigen belang, maar juist vanuit het gezamenlijk belang.

Dat is wij en dat is samen.

Samen is de enige oplossing. Omdat we samen sterker staan dan alleen. We moeten naar een zorgzame samenleving. En daarvoor wil het CDA mensen met elkaar verbinden. In deze raadzaal en in de hele gemeente.

Voor een Emmen van vandaag. En dat van morgen.