Beleid Schulden, Armoede, Minima (SAM)

Armoede: we redden ons er wel mee

10 jaar geleden kreeg armoede een gezicht met het boek Erwtensoep in Augustus. Ferdy, één van de 15 jongeren uit dat boek, stapte uit de anonimiteit en vertelde bij RTV Drenthe over zijn leven, een leven in armoede: “Het is niet leuk, maar het is niet anders, we redden ons er wel mee.” Hij zei nog net niet: “Maakt u zich maar geen zorgen.” De schrijver van het boek, Kees Opmeer, pakte het signaal op en liet ons, de samenleving en de politiek zien wat er écht aan de hand is. Met als resultaat dat we de problemen als gevolg van armoede niet meer onderschatten en dat de politiek het zich aantrekt.

Nu, tien jaar later mag ik het me hier aantrekken en ik laat de woorden van Ferdy tot me doordringen: “We redden ons er wel mee.” En ik realiseer me dat in die berusting misschien wel juist het grootste probleem schuilgaat. Berusting in armoede is bewonderenswaardig, maar het helpt de komende generaties niet verder. Die 6700 huishoudens in onze gemeente verdienen beter. Aan ons vandaag om vast te stellen of het voorliggende beleid afrekent met dat hardnekkige probleem.

Volgens de auteurs van het boek Schaarste moeten we eerst af van de dominante ideeën over armoede: mensen in armoede zouden op vele manieren tekort schieten. Zij stellen het omgekeerde; dat armoede de oorzaak is van falen. Als mensen eenmaal in armoede verkeren, zijn het niet zozeer persoonlijke eigenschappen die hun daarin gevangen houden, maar de omstandigheden veroorzaakt door schaarste. Omstandigheden waar dit beleidsplan ook aandacht voor heeft, maar waar in onze ogen nog te veel in korte termijn oplossingen wordt gedacht.

En dat terwijl de oplossing van armoede en schulden misschien juist niet met geld moet worden bestreden, maar met ondersteuning en begeleiding om voor eens en voor altijd uit die diepgewortelde armoede te geraken.In dat licht heeft het jongerenperspectieffonds alleen kans van slagen als de jongeren voor langere tijd worden begeleid. Eenmaal uit de schulden, moeten ze het geleende bedrag terugbetalen, maar daarna moeten ze verder worden begeleid zodat ze een buffer opbouwen en ze een volgende tegenslag zelf kunnen opvangen. In die zin was de reactie van de wethouder tijdens de commissievergadering teleurstellend: ‘jongeren zullen, als ze al gevolgd worden, slechts een zeer beperkte tijd gevolgd worden’. Dat noemt de CDA-fractie ‘het kind met het badwater weggooien’.

Mensen die in armoede leven hebben veel aan hun hoofd. Als ze de stap naar de gemeente zetten, dan zetten ze die stap omdat ze zich er niet meer mee redden. Administratieve rompslomp, maar ook goedbedoelde trainingsmodules, scholing en andere verplichtingen kunnen averechts werken.

Het is volgens het CDA belangrijk dat een passend plan wordt gemaakt gericht op een duurzame oplossing en dat begint met ontzorgen.

Uit een rapport van de Wetenschappelijke raad voor regeringsbeleid blijkt dat problematische schulden mede ontstaan doordat de overheid te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers. Voor veel mensen zijn de regels te ingewikkeld, bovendien wordt te weinig rekening gehouden met de psychologie van mensen. Het onbedoelde gevolg is dat schuldenaren soms gedwongen zijn nog meer schulden te maken.

Goed armoedebeleid houdt daar rekening mee. Dat begint met vroegsignalering en daar voorziet dit SAM- beleid in. Maar eenmaal in de schulden moeten we ervoor zorgen dat mensen niet dieper in de schulden raken.

Daarnaast blijkt uit het rapport dat voor een deel van die mensen zelfredzaamheid onhaalbaar is. De vraag is dan hoe je daar als gemeente mee omgaat.

In een item over Armoede in de veenkoloniën bij Nieuwsuur werd aan een vrouw die armoede leeft de vraag gesteld wat armoede met je doet. Haar antwoord was: “Het maakt je klein.” Armoede doet dus iets met het gevoel van eigenwaarde. En dat gebeurt hier al generaties lang.Het verleden kunnen we niet sturen, de toekomst wel. Het CDA hoopt dat we met het vaststellen van dit beleidsplan Schulden, Armoede en Minima dat patroon eindelijk gaan doorbreken.

Paulien Mellema Raadslid CDA Emmen