Kadernota 2020
Kadernota 2020 eerste termijn CDA
Voorzitter, onderdelen van dit agendapunt zijn ook de eerste bestuursrapportage over 2019 en het perspectief Grondexploitaties. Over de laatste kunnen we volstaan met de constatering dat we daar de financiële oplossingen niet van hoeven te verwachten. Dat is overigens ook nooit zo geweest; het gemeentelijk grondbedrijf van Emmen, vergeef me de ouderwetse uitdrukking, was nooit een echte melkkoe. In veel andere grote gemeenten wel. Daar werden bijvoorbeeld een nieuw theater uit de grondexploitaties gefinancierd. Wij hebben gekozen voor mooie, ruim opgezette woonwijken. In de atlas van grote gemeenten staan we altijd op de vijftigste plaats. In het Financieel Dagblad van vandaag mogen we lezen dat Emmen de populairste Vinexwijk van Nederland heeft. Alles is relatief.
Wij hebben consequent gekozen voor woonwijken met veel openbare ruimte, veel groen (we hebben het grootste aantal vierkante meters groen per inwoner) en dus ook veel onderhoudslasten.
Een bewuste keuze.
De eerste bestuursrapportage bevat weinig nieuws. Dat kan ook bijna niet; we hebben immers in maart nog met elkaar gesproken over de begroting 2019. En toen lag er ook al een geactualiseerd financieel perspectief op tafel.Met besluitpunt 2 en 3 kan de CDA fractie dan ook zonder meer instemmen.
Verder zijn er ook enkele moties ingediend, en we hebben begrepen dat er nog andere zullen volgen. We zullen daar in tweede termijn op reageren.
Voorzitter; we hebben op maandag 17 juni een buitengewoon goed college over de financiële situatie van de gemeente Emmen gehad. De actualisatie van het financieel perspectief 2019 – 2023. En daar wordt een mens niet vrolijk van. En een raadslid is ook maar een mens.
De CDA fractie heeft op basis daarvan de situatie vanuit een drietal perspectieven besproken:
- hoe staat het met ons vermogen; onze spaarrekening in gewoon Nederlands.
- wat is het perspectief op de korte termijn; het begrotingsjaar 2020.
- wat moet er op de langere termijn gebeuren.
En bij deze drie vragen de subvraag: en hoe komt dat?
De benadering is vergelijkbaar met het werken aan de tekorten op het terrein van de jeugdzorg zoals de portefeuillehouder dat vorige week tijdens dat hoorcollege heeft geschetst; voor de korte termijn lobby op meer middelen en kijken aan welke knoppen jet kunt draaien om verdere budgetoverschrijdingen te voorkomen. Voor de langere termijn vooral kijken naar mogelijkheden tot systeemveranderingen. En die twee processen parallel laten lopen, om ervoor te zorgen dat je niet op de korte termijn afbreekt wat je op de langere termijn juist nodig hebt.
Hoe staat het met ons vermogen, en hoe komt dat?
Voorzitter, we hebben zojuist de jaarrekening 2018 vastgesteld. Het eigen vermogen per 31 december 2018 was 25 miljoen; bestemmingsreserves meegerekend. In mei 2010, dus aan het begin van dit decennium, stelden we de jaarrekening 2009 vast. Het eigen vermogen op 31 december 2009 op dezelfde manier gemeten bedroeg 176 miljoen. Hebben we dan zoveel pech gehad de afgelopen jaren? Een boekhouder zou op basis van deze getallen constateren: wat een drama gemeente!
Schijn bedriegt; we hebben het overgrote deel van die reserves geïnvesteerd. En daar in 2018 zelfs nog weer nieuwe investeringen, of moet ik zeggen beleggingen, aan toegevoegd. En dat hebben we niet voor niets gedaan. Dat hebben we gedaan met het oog op een toekomstperspectief voor deze uitgestrekte gemeente aan de rand van Nederland.
Ook dit was, net als de keuze voor prettige woonwijken, een bewuste keuze. Een keuze die nu dwingt tot het nemen van maatregelen om ons eigen vermogen weer op peil te brengen. Al was het maar om ook in de toekomst dergelijke bewuste keuzes indien nodig opnieuw te kunnen maken.
De tweede vraag betreft het perspectief op korte termijn. De begroting 2020. Op basis van de recente informatie is de constatering:
Actueel perspectief; een tekort van 3 miljoen. Daarbij is al rekening gehouden met een storting in de algemene reserve van 3,4 miljoen. En met een forse verlaging van de ruimte onder het plafond BTW compensatiefonds. En met een stevige reservering voor mogelijke extra tegenvallers in de jeugdzorg. Terwijl de betreffende portefeuillehouder zich het vuur uit de sloffen loopt om dat te voorkomen. En zijn verdere ombuigingen nog niet ingeboekt. Er zijn nog wel wat knoppen om aan te draaien.
Wat in dat korte termijn proces tot aan november van dit jaar in ieder geval moet gebeuren is kijken naar de waardering van de diverse activa. Dat is wat anders dan verkopen! Daar is de CDA fractie niet voor.
Niet alleen de Enexis aandelen herwaarderen, maar ook alle andere materiële en financiële vaste activa. En als dat proces leidt tot een optische verbetering van het weerstandsvermogen, dan is dat mooi meegenomen. Dat betekent overigens niet dat stortingen achterwege kunnen blijven. Wel zouden we dat mogelijk enigszins kunnen temporiseren. Natuurlijk; we willen weer naar een ruim voldoende. We willen klappen op kunnen vangen. Ook klappen van schommelingen in de bijdragen die we vanuit het Rijk krijgen. Maar bovenal; om ook in de toekomst strategische investeringsbeslissingen te kunnen nemen.
Samengevat; een sluitende begroting voor 2020; dat is niet de grootste uitdaging. De uitdaging is wel daarbij geen beslissingen te nemen die het langere termijn proces schaden.
Om het citaat van Theo Maassen wat ik vorig jaar gebruikte maar te parafraseren: Behoedzaamheid is een win-win situatie. Of je hebt gelijk, of het valt mee.
De derde vraag is de grootste uitdaging.
Wat moet er op de langere termijn gebeuren? Hierbij past een citaat uit het boekje de Alfabetweter; woorden die het niet gaan redden. Daarin vinden we naast woorden als bijnaderinzichtelijk en wegwerpzaamheden ook het woord megalomakkie: Het gigantisch onderschatten van een hels karwei.
De CDA fractie onderschat dit proces zeker niet, maar wil graag met anderen de uitdaging aangaan.
Door onze bewuste keuzes, ik heb er ondertussen al een paar genoemd, zijn we een gemeente die te weinig eigen vermogen heeft, veel openbare ruimte, heel veel voorzieningen, een nog steeds een relatief hoge OZB.
Dit alles maakt onze speelruimte beperkt.
Tegelijkertijd hebben we uitdagingen en ambities. tot en met 2021 staan die verwoord in de investeringsagenda. Voor de middellange termijn hebben we het kader daarvoor vastgelegd in de strategienota Emmen 2030; daar wil je zijn!
- Innovatieve kern in Noord en Oost Nederland
- Logistiek knooppunt
- Onderscheidende en wervende woon- en werkomgeving
Met daarbij de uitdaging van een energietransitie. Het klimaatakkoord zal naar verwachting morgen worden gepresenteerd. Ook daar moeten we overmorgen mee aan de slag.
Wat het CDA betreft is de opdracht helder; laten we parallel aan het proces richting begroting 2020 met elkaar beginnen met de voorbereidingen voor de Kadernota 2021. En laten we daar kort na het zomerreces mee starten. Geen duikboot die eind oktober weer boven komt, zoals de heer Huttinga het zo beeldend verwoordde.
Het CDA denkt eerder aan een driemaster, met alle hens aan dek. De voorzitter van deze Raad is portefeuillehouder Strategienota. Die zal in het kraaiennest moeten gaan zitten om de stip op de horizon in de gaten te houden.
Auke Oldenbeuving, fractievoorzitter CDA Emmen