Hoe lokaal is het CDA?

Alle raads- en statenleden, wethouders, gedeputeerden en waterschapsbestuurders van CDA-huize zijn lid van, en kunnen een beroep doen op de expertise van de CDA Bestuurdersvereniging. Dat lidmaatschap is gekoppeld aan hun functie. Zij ontvangen o.a. achtmaal per jaar het blad Bestuursforum.In het septembernummer stond een interessant artikel van de hand van Yannick Lataster. Dat artikel vormt de basis van dit verhaal “Lokaal Landelijk”.

De CDA-fractie in Emmen wordt met enige regelmaat “beschuldigd” dat het een landelijke partij is die loopt aan het lijntje van Den Haag en dus weinig of niets voor de burgers van een gemeente kan doen. Dus geen lokale partij is.

De vraag ‘Hoe lokaal is het CDA?’ kan op veel verschillende manieren beantwoord worden. Iedere manier is juist maar tegelijkertijd botsen die ook vaak met elkaar. We zullen zien dat het sterk afhangt van hoe je het CDA omschrijft en wat je beschouwt als de essentie, de basis van onze partij. Maar om te komen tot een degelijke samenvatting zullen we eerst de verschillende inzichten die er bestaan moeten schetsen.

We beginnen met het lid

Lid zijn van het CDA betekent landelijk contributie betalen. En daarmee krijg je toegang tot een landelijk georganiseerd aanbod van bladen, opleidingen en evenementen. Daarnaast kan je, als je uitdraagt CDA-lid te zijn, door je omgeving aangesproken worden op de landelijke politieke onderwerpen. De binding met het lokale CDA lijkt zo in veel gevallen beperkt. Dat is ook bij een lokale algemene ledenvergadering (ALV) steeds weer opnieuw te ervaren. Van de 259 leden in de afdeling Emmen zijn er op een goed bezochte ALV wel 40 leden aanwezig (en dat zijn dan nog voor een groot deel bestuurs- en fractieleden).

Dus voor het overgrote deel van de CDA leden lijkt met name de landelijke politiek doorslaggevend te zijn en daarom wordt het CDA als een landelijke partij beschouwd.

Maar actieve leden van het CDA zien de partij vaak ook als een lokale aangelegenheid. Zij zijn vaak betrokken geraakt om concrete problemen in de eigen omgeving op en aan te pakken. Zij herkennen zich in het CDA als partij die dat lokaal voor elkaar kan krijgen.

Nu dan de campagneleider

De campagneleider kijkt naar het CDA als een partij die verkiezingen moet winnen en laat zich daarbij leiden door de laatste inzichten uit de marketing. In de ogen van de campagneleider is het CDA een merk dat zo goed mogelijk verkocht moet worden aan de kiezer. Dan is belangrijk dat er een duidelijk en consistent verhaal en beeldmerk is bij het overtuigen van potentiële kiezers.

En natuurlijk; de gemeentelijke afdelingen hebben altijd de vrijheid gehad (en nog) voor de invulling van hun eigen campagnes. Maar tegenwoordig kiest het landelijke CDA er in toenemende mate voor om lokale afdelingen te ondersteunen met kant en klare landelijke formats, tips en vanuit het landelijk campagneteam afgevaardigde campagne experts. Ook dit zorgt ervoor dat het CDA als landelijk partij wordt gezien.

Over naar de kiezer

Door afname van de belangstelling voor de lokale politiek door zowel de pers als het publiek (er moet toch wel iets heel verschrikkelijks heel dichtbij komen willen mensen de commissie- of raadsvergadering bezoeken) wordt het vermoeden versterkt dat het overgrote deel van de kiezers het CDA beschouwt als een landelijke partij. Ieder actief lid die in verkiezingstijd wel eens heeft staan canvassen op de markt maakt mee dat, als mensen al bereid zijn om het gesprek aan te gaan, dit gesprek vaak draait om landelijke thema’s, plannen en kopstukken.

Landelijke trends beïnvloeden ook sterk de lokale verkiezingen zoals het verleden al vaker (en vaak helaas) heeft laten zien. Een landelijke trend is ook het teruglopend aantal kiezers op lokaal niveau. Men denkt misschien; waarom zou ik hier lokaal op het CDA gaan stemmen als zij toch aan de leiband van Den Haag lopen.

Tot slot de (lokale) politicus

Vanuit de lokale politicus beschouwd is het CDA vooral een lokale partij. Het fractielid is bezig het leven in de lokale gemeenschap te verbeteren. Die doet meer dan zijn best voor een Emmen om door te geven. En daarbij is zij of hij ook lokaal verantwoording schuldig, zowel aan de partij als aan de inwoners van de gemeente. Dat laatste wordt steeds moeilijker door de staat van de lokale/regionale media waardoor de lokale politicus belemmert wordt om het lokale karakter van het CDA zichtbaar te maken. Goed nieuws is vaak geen nieuws. Mede een oorzaak dat er gekozen is om een eigen nieuwbrief te maken.

Maar niet alleen lokale politici beschouwen het CDA als een lokale partij. Ook politici die op provinciaal en landelijk niveau opereren hebben vaak een sterke betrokkenheid met de regio waar ze vandaan komen. Voor het CDA in Drenthe gedeputeerde Henk Jumelet (ook in Emmen geen onbekende) en Tweede Kamerlid Agnes Mulder. Vanuit landelijk niveau wordt dit bewust gebruikt om het regionale geluid in Den Haag te laten horen. De landelijk politicus, maar op dit vlak ook de landelijke partijbestuurders, beschouwen het CDA als lokale partij. Dáár gebeurt het dicht bij de mensen.

Wat deze verschillende inzichten goed zichtbaar maken is een verwarring die ontstaat als er over het CDA gesproken wordt. Die verwarring gaat over de positie van het CDA als partij (lees vereniging) en het verschil tussen de vereniging en de politieke stroming die zij vertegenwoordigt. Het CDA als partij wordt aan de ene kant, met name door mensen met enige afstand tot de partij, beschouwd als een landelijke vereniging met een duidelijke organisatie. Maar voor het meer betrokken lid of stemmers is er ook een sterk lokaal karakter zichtbaar. Een karakter dat per gemeente sterk kan verschillen en daardoor veel ruimte krijgt vanuit de landelijke vereniging.

Deze tweeslachtigheid komt doordat de christendemocratische politiek in de basis een lokale politiek is.

-  Een politiek van mensen die bereid zijn om verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de eigen (lokale) gemeenschap.

-  Een politiek die tussen verschillende gemeenten in de uitwerking kan en mag verschillen maar die gefundeerd is in een gezamenlijke set van normen en waarden.

Dit is wat het CDA ook een beginselpartij maakt. Minder bezig met tijdelijke zaken maar meer oog voor de lange termijn, de verdere toekomst voor onze (klein) kinderen. Maar het in de praktijk brengen van deze beginselen op de verschillende plekken (landelijk, regionaal en lokaal) zorgt ervoor dat een partijstructuur altijd een karakter zal hebben wat tegenstrijdige gevoelens veroorzaakt. Dat betekent dat er altijd discussie zal blijven ontstaan of het CDA een lokale of landelijke partij is. Voor een antwoord op de vraag is het vaak goed terug te kijken naar de verre geschiedenis van onze partij.

In 1879 werd een van de voorlopers van het CDA, de ARP, opgericht en daarmee was de allereerste landelijke partijorganisatie een feit. Deze oprichting kwam door de behoefte van lokale kiesverenigingen en andere verbanden om het gezamenlijk fundament in het vervolg ten dienste te stellen van landelijke politiek.

De verantwoordelijkheid voor ‘het lokale’ was daarmee de aanstichter voor ‘het landelijke’ en daarmee is het CDA toch vooral een lokale partij.

De eerste lokale landelijke partij!