Begroting 2019
Tijdens de behandeling van de Begroting voor 2019 heeft fractievoorzitter Sandra Wolvekamp onderstaande Algemene Beschouwingen uitgesproken. Aan het eind staat ook een opsomming welk moties de CDA-fractie heeft gesteund.
Als gemeente staan we voor een aantal grote uitdagingen. De transformatie in het sociaal domein en de opgaven die we hebben op het gebied van de energietransitie zijn vraagstukken die morgen nog niet opgelost zijn. En als we deze begroting lezen en zien waar we nu staan, dan valt op dat er nog heel veel te doen is. De begroting sluit bovendien maar net positief, dus ook de financiële positie van onze gemeente blijft uitdagend. De opgaven waar we in Meppel voor staan, zowel inhoudelijk als financieel, dwingen tot een heldere prioritering. Die prioritering zullen wij in deze bijdrage ook naar voren laten komen.
Grote uitdaging hierbij is dat er veel in beweging gebracht moet worden, terwijl de koers nog nauwelijks concreet genoeg bepaald is. Hoewel we dat snappen bij de grote veranderingen waar we mee te maken hebben, is een heldere koers wel belangrijk. We begrijpen dus dat in deze begroting veel wordt ingezet op extra formatie voor onderzoek en het opstellen van beleidsdocumenten. Ook de invoering van de omgevingswet zal veel werk met zich mee brengen.
Tegelijkertijd willen we ook actie zien. Resultaten op korte termijn helpen om beeld te krijgen van de richting op de langere termijn. Daarom is het belangrijk om naast het aantrekken van extra beleidsadviseurs ook te zorgen voor voldoende formatie in de uitvoering. Medewerkers die kunnen zorgen dat vragen van inwoners tijdig beantwoord worden en wijkregisseurs die snel in actie kunnen komen én signalen kunnen afgeven als het nodig is dat het beleid van richting wordt veranderd. Want dat het op een aantal gebieden nodig is om van richting te veranderen, dat is zeker.
Wat die veranderingen betreft, ligt voor het CDA de prioriteit op de innovatie die nodig is om de situatie in het sociaal domein te verbeteren, om de opgaven te realiseren in het kader van de energietransitie en om verbeteringen in de inzet voor startende ondernemers en ZP-ers door te voeren. Innovatie die niet als doel heeft om de gemeentelijke financiën in de greep te krijgen en te houden, maar innovatie die naar verwachting wel kostenbesparing tot gevolg zal hebben. Want er is veel vernieuwing mogelijk die niet alleen leidt tot positieve verandering, maar ook op korte of langere termijn tot aanzienlijk lagere kosten zal leiden.
Vaak wordt bij innovatie in het sociaal domein meteen gedacht aan zaken als domotica. Maar zoals Wikipedia zegt, heeft innovatie betrekking op “nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. Het proces van innoveren omvat het geheel van menselijke handelingen gericht op vernieuwing”.
Zo vinden we -waar het gaat om jeugdzorg- dat het belangrijk is dat kinderen zo min mogelijk in opvanglocaties zitten en zo veel mogelijk in eigen of plaatsvervangende gezinnen. Een gezin is voor elk kind de beste omgeving om op te groeien, maar het gebeurt nog te vaak dat kinderen langer uit een gezinssituatie worden gehaald dan nodig is vanwege het gebrek aan gezinnen waarin zij veilig en goed kunnen wonen. Het kan daarom een goed idee zijn om in te zetten op het werven van nieuwe pleeggezinnen.
Hiervoor is weliswaar een budget nodig, maar dit geeft voor de kinderen die hier gebruik van kunnen maken een veel beter perspectief. En dan is het ook nog eens goed te realiseren dat een pleeggezin veel minder kosten geeft dan een opvanglocatie. Zulke innovatie, waarbij ingezet wordt op een betere uitwerking voor de doelgroep en die tegelijkertijd een flinke kostenbesparing tot gevolg zal hebben, is volgens het CDA wat we in het sociaal domein nodig hebben.
Bij de ingekomen stukken van deze vergadering is het interventieplan sociaal domein opgenomen. We willen dit plan graag in commissieverband inhoudelijk aan de orde stellen, maar in het kader van deze begroting maakt het interventieplan voor ons in elk geval duidelijk dat we nog een hele weg te gaan hebben om de zaken in het sociaal domein op de rit te krijgen. Dit is te vergelijken met de transformatie van een rups naar een vlinder. Wanneer de vlinder uit haar cocon komt, is een hele worsteling nodig. Die worsteling maakt dat de vlinder sterk genoeg is en klaar om te kunnen vliegen. Een zelfde worsteling zien we nu in het sociaal domein. En net zoals de vlinder er niet mee geholpen wordt als je de cocon los zou knippen, zo moeten we ook de ontwikkelingen in het sociaal domein niet forceren. Maar we moeten wel zorgen dat de omstandigheden optimaal zijn om de transformatie te doen slagen en ook op de korte termijn in actie komen. Door ruimte te creëeren voor pilots en slimmere combinaties, maar ook te sturen op transformatieopgaven aan bijvoorbeeld gecontracteerde partijen. Transformatie vindt in de zorg plaats, niet in dit huis. Hoe gaat het werkveld ervoor zorgen dat zorg niet te snel wordt opgeschaald naar duurdere zorg en duurdere zorg eerder wordt afgeschaald? Het kritisch kijken of het geld van de zorg niet in nog meer beleid en organisatie gaat zitten hoort hier wat ons betreft bij. Maar ook een kritische evaluatie van de contracten, waarbij we ook verwijzen naar de motie die de VVD mede namens ons heeft ingediend.
Ook de financiële risico’s in het sociaal domein zijn groot; dat hebben we dit jaar en afgelopen jaar ook gemerkt. In deze begroting is voor het bepalen van de bufferreserve dan ook een substantieel risicobedrag voor het sociaal domein meegenomen. We vertrouwen erop dat deze risicoinschatting, tezamen met het interventieplan zorgt voor een toereikende afdekking van de risico’s.
Waar het gaat om de energietransitie, is technische innovatie aan de orde van de dag. Zaken die een aantal jaar geleden de best mogelijke oplossing leken, kunnen nu alweer achterhaald zijn. Dat mag volgens ons echter geen reden zijn om stil te zitten en af te wachten. We zijn dan ook blij dat gewerkt gaat worden aan een routekaart voor het realiseren van de energietransitie.
Die energietransitie gaat aan de ene kant om grote oplossingen, zoals windmolens en zonneakkers, die vragen om beleid. Hierover zouden we ook graag snel het debat in de raad voeren. Als CDA vinden we het belangrijk dat we onder meer kunnen zorgen dat onze inwoners die de lasten zullen hebben van grootschalige oplossingen ook voldoende profiteren van de lusten hiervan. Dit aspect vinden we erg belangrijk en we horen graag of het college dit uitgangspunt op korte termijn in beleid verwacht te verwerken.
Tegelijkertijd vraagt de energietransitie ook om kleinere en snellere actie. We moeten -met andere woorden- niet alleen nadenken over langetermijn oplossingen voor alternatieve energiebronnen, maar ook snel ons huis gaan isoleren om ons energiegebruik te beperken. Laten we vooral ook leren door te doen én leren van goede bestaande initiatieven. Het ‘ondersteunen van initiatieven’, wat het college in deze begroting nastreeft, is wat ons betreft dan ook te reactief geformuleerd. We gaan ervan uit dat het college hiermee ook bedoelt niet alleen naar de technische innovatie te kijken, maar ook te innoveren in het proces en de insteek vanuit dit stadhuis. Initiatieven als NICE en Nijeveen EnergieNeutraal hebben nodig dat ze vanuit de gemeente duidelijkheid krijgen over de te volgen beleidsrichting en proactieve ambtelijke medewerking. Zorg dat we als gemeente dergelijke initiatieven aanjagen, wakker aan dat inwoners zich verenigen om samen stappen te zetten, beloon vernieuwende ideeën, stimuleer experimenten uit de samenleving en maak successen groot. En successen groter maken kan ook door te zoeken naar win-win situaties, bijvoorbeeld door samen met eigenaren van gebouwen met asbesthoudende dakbedekking te zoeken naar mogelijkheden voor een tegemoetkoming in de verwijderingskosten als die eigenaren het dak na verwijdering bijvoorbeeld weer vullen met zonnepanelen.
Daarvoor dient de CDA-fractie daarom een motie in en daarin roepen wij het college ook op om particulieren te stimuleren om de samenwerking te zoeken in bijvoorbeeld kleine coöperaties om gezamenlijke voordelen te realiseren.
In programma 10, ten slotte, zien we veel inzet op de binnenstad en grotere economische zaken in Meppel zoals de haven. Heel belangrijk, maar we missen hier de nodige inzet voor startende ondernemers en ZP-ers. Op de schaal van Meppel zijn zij minstens zo belangrijk voor de bedrijvigheid en werkgelegenheid. De gemeente zou deze economische zaken moeten aanvliegen als een ondernemer. Zoals een ondernemer zorgt voor een goed ondernemersplan, zo moet de gemeente Meppel natuurlijk inzetten op uitbreiden van bedrijventerreinen en ontwikkeling van onze haven. Maar tegelijkertijd moeten we ook de kansen pakken zoals een ondernemer dat zou doen. Een van die kansen zien wij in de verbindingsofficier voor een ondernemersfabriek. We menen dat dit veel positieve actie in gang kan zetten. In deze begroting staat zo’n verbindingsofficier voor een ondernemersfabriek wel genoemd, maar dit staat pas voor 2021 in de planning. We vinden het mooi dat ‘ie er staat, maar we vinden dit wel laat. Juist omdat zo’n actie kan zorgen voor snelle en belangrijke ontwikkelingen voor het ondernemersklimaat in Meppel. Ook dat is innovatief denken. En als we zien wat de kosten hiervan zijn ten opzichte van bijvoorbeeld het opstellen van het kwaliteitsmanifest voor de binnenstad, dan vragen we ons af of hiermee de beste keuzes worden gemaakt. Hierop ontvangen we dan ook graag een toelichting van het college.
Deze drie opgaven -in sociaal domein, energietransitie en ondernemersklimaat- vragen alle drie heel duidelijk zowel om omvangrijke ontwikkelingen en beleid voor de langere termijn als om kleinere acties en aanpak op de korte termijn. In deze begroting lijkt die gezonde mix tussen beleidsvorming en actie niet steeds even duidelijk aanwezig. We horen graag hoe het college dit ziet.
En we hebben als CDA-fractie er heel bewust voor gekozen ons in deze bijdrage vooral op deze drie onderwerpen te richten omdat prioritering wat ons betreft noodzakelijk is. Ook die duidelijke prioritering had volgens ons wel wat concreter uit de begroting mogen blijken en we dagen het college graag uit haar prioriteiten scherper te verwoorden.
Tot slot nog een toelichting op de andere moties die we indienen bij deze begroting. Naast de prioritering die wij aan het college mee willen geven, hebben we als gemeenteraad te maken met het zogenaamde gewijzigde samenspel met de samenleving. En dan gaat het vaak om onderwerpen die heel dicht bij onze inwoners staan, die hun leefomgeving en kwaliteit van leven direct raken. Een voorbeeld daarvan is het openbaar en publiek vervoer. Een belangrijke voorziening voor mensen die niet de luxe kennen van een eigen vervoermiddel. Die niet kunnen gaan wanneer ze willen en waar ze maar naar toe willen. Dus voor hen is het belangrijk dat zij kunnen rekenen op frequent en kwalitatief hoogwaardig openbaar en publiek vervoer. Omdat verschillende raadsfracties klachten hebben ontvangen over het openbaar en publiek vervoer, heeft de raad een enquête uitgeschreven en de uitkomsten zijn aanleiding om mede namens Sterk Meppel, PvdA, D66 en Christen Unie een motie in te dienen die het college oproept om actief te zoeken naar slimme oplossingen, die niet veel geld hoeven te kosten, om het openbaar en publiek vervoer in en om Meppel naar een hoger serviceniveau te tillen. We roepen op om dat te combineren met de geplande evaluatie van de pilot met de Stadsdienst en de ideeën en suggesties die met de enquête zijn opgehaald daarbij mee te nemen. Gezien de uitkomst vragen wij daarbij speciale aandacht voor het behoud van de buslijnen 40 en 79 door Nijeveen.
Daarnaast dienen we samen met Stem, CU, VVD en D66 de motie beheersplan sportaccommodaties in. Deze motie komt voort uit een bezoek dat we met een aantal raadsleden aan SVN in Nijeveen hebben gebracht. SVN wil graag de beschikking hebben over een kunstgrasveld en geeft dit al een aantal jaren aan de politiek aan. We vinden SVN en andere sportverenigingen belangrijk voor onze gemeente. Sporten binnen een bloeiende vereniging is leuk, gezond en bevordert de sociale samenhang. Investeren in sport, verdien je als maatschappij terug.
Maar verenigingen moeten dan wel weten waar ze aan toe zijn; wat kan de gemeente regelen en waar moeten de verenigingen zelf voor zorgen. Wat is het beleid en wat betekent dit voor investeringen in onder andere kunstgrasvelden. De motie beheersplan sportaccommodaties roept daarom op duidelijkheid te geven over de investeringen en uitgaven voor groot onderhoud in nieuwe en bestaande sportaccommodaties (inclusief kunstgrasvelden).
Motie Notitie ondersteuning initiatieven alternatieve bouwvormen CPO: al door SteM mede namens ons ingediend en toegelicht.
------------
Alle, door de CDA-fractie ingediende, moties zijn aangenomen!
Bij de stemming hebben wij de de volgende moties ondersteund:
- Motie van de PvdA om de fietsersoversteekplaats op de Steenwijkerstraatweg - zomerdijk beter te belijnen en van borden te voorzien;
- Motie van de PvdA om een pilot uit te voeren met 1 zorgaanbieder wat het effect is van een parkeervrijstelling voor de medewerkers die aan huis zorg leveren (levert dat meer uren op die aan de client kan worden besteed).
- Motie van D66 om meer inhoud te geven aan Jongeren op Gezond Gewicht door bij bezoeken van jongeren aan het gemeentehuis geen zoetigheden meer aan te bieden.
- Motie van de CU om werkgevers zelf jobscoaches op de werkvloer aan te stellen.
- Motie van Sterk Meppel om met het bestuur van RTV Meppel in gesprek te gaan om samen te zoeken naar oplossingen voor een structurele dekking van hun begroting.
- Mede ingediend met de CU om meer werk te maken van tegengaan van de verkoop van lachgas in de horeca en bij evenementen in Meppel.