Algemene Beschouwingen bij College- en Uitvoeringsprogramma

De gemeente Meppel staat voor grote uitdagingen om een aantal forse bezuinigingen te realiseren. In dat opzicht is Meppel te vergelijken met bijvoorbeeld het volgende gezin: vader en moeder met drie schoolgaande kinderen. Tot een paar jaar geleden ging het ze financieel allemaal voor de wind. Ze hadden beide werk met een inkomen van ongeveer twee keer modaal, konden een paar keer per jaar op vakantie en hebben in de jaren '90 een tweede hypotheek op hun huis genomen, waarmee ze een vakantiewoning hebben aangeschaft. Sinds vader drie jaar geleden bij een reorganisatie zijn baan is kwijtgeraakt, gaat het allemaal wat moeizamer. Op wintersport zijn ze al een tijdje niet meer geweest en naast het solliciteren, het volgen van cursussen en wat vrijwilligerswerk benut vader zijn tijd om de boodschappen zoveel mogelijk in de aanbieding te kopen. Vorige maand is er een uitdaging bij gekomen. Grootvader, die als zzp-er maar matig verzekerd was, is arbeidsongeschikt geworden en bij hen in huis komen wonen. Naast tijd en zorg, kost dit ook geld. Kortom, er moet opnieuw gekeken worden waarop bezuinigd kan worden om alle eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Eerst wordt gekeken naar de mogelijkheden op korte termijn:

- De papieren krant lezen ze eigenlijk amper meer, het meeste nieuws komt via digitale kanalen binnen. Het effect van het opzeggen van de papieren versie zal dan ook minimaal zijn en niemand van het gezin is hierop tegen. Hetzelfde geldt voor de advertentie- en drukkosten van de gemeente Meppel. Nu steeds meer gebruik gemaakt wordt van online communicatie, kan zonder grote effecten een bezuiniging op deze post gerealiseerd worden.

- Moeder is altijd erg attent en bezorgt bij lief en leed regelmatig een bos bloemen. Ze realiseert zich dat een veldboeketje of een zelfgebakken appeltaart net zo gewaardeerd zal worden. Het gaat immers om het gebaar. En de mensen in haar omgeving zullen wel begrijpen dat ze het tegenwoordig met wat minder moeten doen. Ook de gemeente Meppel moet een stapje terug doen. Waardering en aandacht voor bijeenkomsten kunnen ook met minder middelen gerealiseerd worden. En inwoners zullen het volgens het CDA ook als positief kunnen ervaren dat de gemeente de representatiekosten ook meeneemt in de bezuinigingen.

- Hoewel grootvader natuurlijk de zorg moet krijgen die hij nodig heeft, is het hele gezin, inclusief grootvader zelf, het ermee eens dat ook hij zijn aandeel moet hebben in de bezuinigingen. Zijn auto wordt daarom verkocht. Indien nodig gaat moeder met de trein naar haar werk en kan grootvader haar auto gebruiken. Ook zullen ze allemaal een jaar langer met hun winterjas doen. Wel blijft vader cursussen volgen, want ander kan hij het vinden van een baan helemaal wel vergeten. En de kinderen mogen elk 1 sport blijven beoefenen of muziekinstrument spelen, want dat is voor hun sociale leven erg belangrijk. Hoewel er dus wordt bezuinigd, wordt dit wel met beleid gedaan. De voorgestelde bezuinigingen binnen de gemeente Meppel komen voor een deel ook voor rekening van het minimabeleid, de huishoudelijke hulp en de decentralisaties in het sociaal domein. Aangezien in het sociaal domein een heel belangrijk uitgangspunt is dat de gemeente maatwerk kan leveren, durven wij een kleine bezuiniging op dit terrein op zich wel aan. Bij het instemmen met dit bezuinigingsvoorstel speelt wel mee dat de voorgestelde route, waarbij naast de bezuiniging ruim EUR 550k wordt toegevoegd aan de reserve sociaal domein, goed binnen het CDA-gedachtengoed past. Op deze manier proberen we geld te reserveren voor het geval de middelen voor het sociaal domein in de toekomst niet voldoende blijken. Het blijft voor deze doelgroep immers van groot belang dat gezorgd wordt dat geen mensen tussen wal en schip vallen. Hetzelfde geldt voor de minima en de inwoners die een beroep doen op huishoudelijke hulp. We willen benadrukken dat voorop staat dat deze mensen de juiste ondersteuning moeten krijgen.

Terug naar ons voorbeeldgezin. Vader betaalt de dagelijkse boodschappen uit het huishoudpotje. Besloten wordt in het vervolg ook de telefoonrekeningen hieruit te betalen. Dat betekent dat ze moeten zorgen dat ze binnen de bundel blijven en extra op moeten letten met boodschappen doen, dan past het precies. Zo veronderstellen we dat ook het bekostigen van de logopedie uit de OAB-gelden niet al te veel effect zal hebben op de noodzakelijke behandelingen, zodat we ook deze bezuiniging van de gemeente Meppel begrijpen.

De kinderen uit het gezin waren gewend dat ze regelmatig hun slaapkamer mochten veranderen en ook de werkkamer van moeder werd om de paar jaar aangepast aan de nieuwste ontwikkelingen. Ze realiseren zich dat het allemaal wat minder moet en zorgen er met efficiënte oplossingen voor dat er niet steeds aanpassingen nodig zijn. We begrijpen dat de woningaanpassingen in de gemeente Meppel ook efficiënter kunnen, waardoor een bezuiniging gerealiseerd kan worden.

Binnen het gezin waren wat potjes gereserveerd voor onderhoud van het buitenverfwerk. Omdat een paar jaar geleden -toen alles financieel nog goed ging- kunststof kozijnen zijn aangebracht, kunnen deze potjes mooi voor andere zaken worden benut. Zo blijkt de gemeente Meppel een paar 'meevallers' te hebben ten aanzien van kunstwerken en spelen, dat is mooi!

Het snoeien van de heg gebeurde bij dit gezin elk jaar door een hovenier. De oudste zoon is inmiddels zo groot, dat vader ook samen met hem de heg kan snoeien. Er kan dus bespaard worden op de kosten van de hovenier. Zoals het binnen dit gezin logisch is dat de kinderen meehelpen, zo zijn er binnen onze gemeente mensen die voor het ontvangen van een uitkering een tegenprestatie moeten verrichten. Voor zaken als het verrichten van verkeerstellingen, kunnen deze mensen goed ingezet worden, zodat bezuinigd kan worden op deze tweejaarlijkse kosten.

Vader en moeder realiseren zich dat de vakantiewoning van de hand gedaan moet worden. Hoewel het fijn is om hier de vakanties door te brengen, brengt deze woning ook jaarlijkse kosten met zich mee, terwijl ze de opbrengst van de woning op dit moment goed kunnen gebruiken. Ook de gemeente Meppel heeft heel wat vastgoed in bezit dat niet per se noodzakelijk is. Goed dus om kosten te besparen en incidentele opbrengsten te realiseren door verkoop van diverse panden.

Van het salaris van moeder wordt elke maand wat geld opzij gezet om onvoorziene uitgaven te kunnen doen, zoals wanneer de wasmachine kapot gaat. Hiervoor wordt eigenlijk te veel gereserveerd, want aan het einde van het jaar gaat een deel van dit geld standaard naar de spaarrekening. Ook binnen de gemeentelijke financiën kan de post onvoorzien zonder maatschappelijke effecten gehalveerd worden. Een goede bezuiniging dus.

Een prettig aspect van de huidige economische omstandigheden is dat aannemers veel scherpere prijzen neerleggen voor het vervangen van de kapotte dakgoot dan waar vader en moeder op hadden gerekend. Zo profiteert ook de gemeente Meppel van het scherper kunnen aanbesteden van investeringsprojecten.

Met al deze bezuinigingen worden voor de korte termijn goede stappen gezet. Voor de langere termijn zijn echter meer bezuinigingen nodig om de financiën op de rails te krijgen en te houden. Zowel binnen ons voorbeeldgezin als binnen de gemeente Meppel is het verstandig een aantal uitgangspunten af te spreken waarbinnen deze bezuinigingen en uitgaven gerealiseerd moeten worden. Wij kunnen ons vinden in de opzet in de stukken die het college aan ons voorgelegd heeft, waarbij we bij de perspectiefnota later dit jaar natuurlijk nog de nodige invulling moeten geven aan het vervolg.

Een belangrijk aandachtspunt is daarbij ook het terugbrengen van de schuldpositie. In het klein, bij ons voorbeeldgezin, is dat de tweede hypotheek. Door daarop af te lossen, kunnen de toekomstige rentelasten omlaag gebracht worden. Vanuit ditzelfde perspectief zien wij later dit jaar graag de voorstellen tegemoet om de schuldenlast van de gemeente Meppel terug te brengen. Bovendien zijn er ook nieuwe ontwikkelingen waarvoor juist gewenst is extra geld uit te geven. Zoals vader cursussen moet blijven volgen en netwerkbijeenkomsten bezoeken om zijn kansen op een baan te vergroten, zo is het voor de gemeente Meppel ook van groot belang om te blijven ontwikkelen. Het CDA is dan ook erg blij met het voorgestelde aanjaagbudget, waarbij ingespeeld kan worden op maatschappelijke initiatieven. Ook de focus op verdere ontwikkeling van onze haven waarderen wij. Vader uit ons voorbeeldgezin moet zich wellicht laten omscholen tot havenarbeider, want daar liggen duidelijk kansen!

In de loop van 2017 verwachten we weer de eerste voorzichtige positieve resultaten. Zoals ons voorbeeldgezin ook probeert te sparen en erg gedegen afwegingen moet maken over het uitgeven van dit spaargeld, zo moet ook de gemeente Meppel steeds opnieuw afwegingen maken bij toekomstige uitgaven. We denken daarbij bijvoorbeeld aan de aanleg van de Noordelijke stadsentree. Hier zijn aanzienlijke middelen mee gemoeid, die hiervoor -bijvoorbeeld gezien de decentralisaties in het sociaal domein- wellicht moeilijk vrijgemaakt kunnen worden.

Zoals onze vergelijking met het voorbeeldgezin probeert weer te geven, is de financiële positie van de gemeente Meppel momenteel niet te benijden, maar zijn er door goed beleid en verstandige maatregelen oplossingen en verbeterkansen te vinden. Wij hebben er vertrouwen in dat het voorliggende collegeprogramma, uitvoeringsprogramma en bezuinigingsvoorstellen hier een goede basis voor vormen. Naar aanleiding van deze eerste voorzet van het college denkt de CDA-fractie graag mee bij de verdere bezuinigingen. Zoals we ook de bezuinigingen op korte termijn hebben beoordeeld, vindt onze fractie dat de raad daarbij met name meegenomen moet worden in de maatschappelijke effecten die deze bezuinigingen zullen hebben.