CDA: Dwing alle EU-landen zelf fraude te stoppen
Afgelopen jaar publiceerde de Europese Rekenkamer voor de negentiende (!) keer op rij een negatieve verklaring over de besteding van de EU-middelen. Nederland zal het Europees Parlement opnieuw adviseren om geen goedkeuring te verlenen aan de uitvoering van de EU-begroting van de Europese Commissie. Dit is inmiddels een treurige traditie geworden. Het CDA pleit al jaren voor meer verantwoordelijkheid van de lidstaten zelf, door het invoeren van verplichte lidstaatverklaringen, en een strengere controle van de Europese Commissie.
De begroting van de Europese Unie bedraagt circa 130 miljard euro. Dit geld wordt hoofdzakelijk opgebracht door bijdragen van lidstaten en inkomsten uit douaneheffingen. Nederland droeg in 2013 ruim 7 miljard euro af aan de EU. De belastingbetaler moet erop kunnen vertrouwen dat dit geld nuttig wordt besteed, zowel in eigen land als daarbuiten. Een goede publieke verantwoording over de besteding is daarom essentieel.
Tot dusverre heeft de Europese Rekenkamer nog nooit een positief oordeel gegeven over de rechtmatigheid van de EU-uitgaven. Bij controles van de uitgaven worden stelselmatig teveel fouten gevonden, zoals het opgeven van kosten die niet subsidiabel zijn. Bij een deel van deze fouten gaat het om (vermoedelijke) fraude. Een Pools geluidsscherm door onbewoond gebied, een doodlopende weg van €1,5 miljoen in Bulgarije en in Italië en Spanje grote percelen “blijvend grasland” waarvoor subsidies zijn opgestreken, maar waar in werkelijkheid bos of andere “niet-subsidiabele elementen” op staan. Na een eerdere daling neemt het foutenpercentage de afgelopen jaren weer toe. Nederland stemt om deze reden ook al jarenlang tegen het verlenen van goedkeuring aan de jaarrekening.
Bij de verantwoording is het wel van belang te bedenken dat ongeveer 90% van de EU-middelen in de lidstaten zelf wordt uitgegeven. Dit betreft vooral de structuurfondsen en landbouwsubsidies. Op grond van het EU-Verdrag zijn de lidstaten medeverantwoordelijk voor het beheer van deze middelen en voor een goede controle op de besteding. Dit betekent dat de lidstaten er in de eerste plaats zelf op moeten toezien dat regels worden nageleefd en dat fraude wordt aangepakt. De Europese Rekenkamer controleert alleen steekproefsgewijs in de lidstaten wat de foutenmarges zijn.
De nieuwe meerjarenbegroting die op 1 januari is ingegaan verandert hieraan helemaal niets. Een gemiste kans van Rutte vinden wij dat. Zijn miljard bleek tijdens de Europese top van februari 2013 zo belangrijk dat hij vervolgens 'vergeten' is te pleiten voor verplichte lidstaatverklaringen. Nederland levert een grote bijdrage aan de Europese begroting; dan eisen wij wel dat de uitgaven goed gecontroleerd wordt. Dat had de premier moeten eisen. Geld voor Europese fondsen wordt pas beschikbaar gesteld zodra landen hun eigen zaken op orde hebben en kunnen aantonen dat zij wel degelijk goed controleren, wat er met het Europese geld gebeurt.
Ondanks het belang van een goede verantwoording en de treurig stemmende foutenpercentages leggen op dit moment slechts drie lidstaten publiek verantwoording af over de wijze waarop EU-gelden in hun land worden besteed: Denemarken, Zweden en Nederland. Zij doen dit op vrijwillige basis door het opstellen van een 'lidstaatverklaring'. Hierdoor worden de betrokken ministers voor het parlement aanspreekbaar op de resultaten. Om meer lidstaten te bewegen om een lidstaatverklaring af te leggen, zou de Europese Commissie inzicht moeten verschaffen in de foutenpercentages per lidstaat. Hierdoor zal het debat in en tussen lidstaten over de verantwoording worden gestimuleerd. Het CDA zal zich zowel in het Europarlement als de Tweede Kamer blijven inzetten voor een verplichte lidstaatverklaring per lidstaat.
Eddy van Hijum en Esther de Lange (Begrotingswoordvoerders CDA in de Tweede Kamer en het Europees Parlement)