Al meer dan anderhalf jaar zijn we verwikkeld in de ‘stikstofcrisis’. Na de uitspraak van de Raad van State hierover konden er geen vergunningen meer worden verleend voor woningbouw, verkeer, landbouw e.d. Nu o.a. Noord-Brabant en Zeeland het extern salderen mogelijk maken bestaat het risico dat (bedrijven uit) deze provincies hier in Fryslân agrarische bedrijven opkopen om met de stikstofruimte die hier niet meer wordt geproduceerd in eigen gebied ontwikkelingen mogelijk te maken. De statenfracties van CDA en ChristenUnie willen voorkomen dat op deze manier economische activiteit uit Fryslân verdwijnt naar elders.
In mei 2019 heeft de Raad van State uitgesproken dat stikstofgevoelige gebieden last hebben van teveel neerslag van stikstof. Om ervoor te zorgen dat die neerslag in ieder geval niet toeneemt konden er geen vergunningen meer worden verleend voor bijvoorbeeld woningbouw, verkeer en landbouw, omdat die zorgen voor uitstoot van stikstof. Neerslag van stikstof kan beperkt worden door ervoor te zorgen dat bestaande activiteiten minder stikstof produceren. Dit wordt ‘intern salderen’ genoemd.
Als dat niet mogelijk is dan is er nog de mogelijkheid om stikstofruimte van anderen te kopen, die het dan niet meer mogen uitstoten. Dit wordt ‘extern salderen’ genoemd. Extern salderen zonder voorwaarden levert volgens de statenfracties van CDA en ChristenUnie een groot risico op voor de leefbaarheid van het Noorden en zeker voor Fryslân.
De meeste stikstof daalt neer op korte afstand van het project of bedrijf dat de stikstof uitstoot. Een klein deel verplaatst zich door de lucht vele kilometers. Dat laatste biedt bedrijven de mogelijkheid om op grote afstand stikstofruimte in te kopen. Echter, hier ontstaat een probleem: het betreft vaak kapitaalkrachtige bedrijven voor wie een investering in stikstof maar een klein onderdeel is van de totale investeringen. Zo heeft de provincie Noord-Brabant onlangs een aantal agrarische bedrijven in andere provincies opgekocht voor de aanleg van een industrieterrein. In die provincies kan de stikstofruimte dus niet meer worden gebruikt. Dat leidt tot het wegvloeien van werkgelegenheid en het tast daarmee de leefbaarheid elders aan. In alle provincies, ook in Fryslân, wordt een begin gemaakt om via een gebiedsgerichte aanpak oplossingen voor de stikstofcrisis te vinden en vergunningverlening weer mogelijk te maken. Er wordt gekeken naar versterking van de natuur en tegelijkertijd naar beperking van stikstofuitstoot door bedrijven.
Eén van de mogelijkheden is om stikstofruimte van stoppende bedrijven over te dragen aan bedrijven die ruimte nodig hebben. Als die ruimte wordt verkocht aan bedrijven elders, dan is die ruimte er niet meer. En is er dus ook geen ruimte voor (jonge) agrariërs in Fryslân om hun bedrijf verder te ontwikkelen naar een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering. Onze natuurgebieden worden er ook niet beter van, want nog steeds zal een deel van de stikstof van elders in Fryslân neerkomen.
Willen wij zorgen voor perspectief voor een gezonde agrarische sector én voor verbetering van onze natuurgebieden, dan moeten we voorkomen dat er ongewenste handel in stikstofruimte ontstaat. Dit past niet binnen de gebiedsprocessen in Fryslân. Daarom vragen wij woensdag van Gedeputeerde Staten alles in het werk te stellen om deze ongewenste handel te voorkomen!
Anne Schelhaas, Statenlid CDA Fryslân
Wiebo de Vries, Statenlid ChristenUnie Fryslân