Voorzitter, we spreken vandaag over het UvP stikstof.
Als we over een crisis praten, denk ik aan een ernstig en groot probleem wat snel en doelgericht moet worden opgelost. Als voorbeeld noem ik de ernstige toeslagenaffaire, daar heeft iedereen een beeld bij en vindt er wat van. Er zijn rapporten en adviezen achtergehouden, de schuldvraag gaat heen en weer en de problemen zijn nog niet opgelost. Trekken we dat door naar de stikstofcrisis, door Rutte de grootste crisis in zijn loopbaan genoemd, dan zie ik paralellen. Adviezen van o.a. commissie Hordijk en Remkes die niet worden overgenomen, rechters die geen vergunningen voor o.a. bouwprojecten durven goed te keuren. En koeien die een vergunningnodig hebben om de wei in te gaan. Dit laatste toont de waanzin van de gekozen oplossingsrichting aan
Het is niet zo dat er niets gebeurt. We rijden nu al een paar jaar overdag max.100, maar de uitwerking staat ter discussie. De regel terugdraaien kan niet, want dat zou dan wel weer extra emissie geven… snapt u het nog? Ik niet zo goed meer. En ondertussen is er wel een nieuwe wet aangenomen waarin doelstellingen zijn opgenomen: in 2030 moet gemiddeld driekwart van de bedreigde natuur voldoen aan de KDW. Nu krijgen de provincies de taak deze doelstelling te realiseren, een moeilijke en bijna onhaalbare missie.
Vooral veel onderzoeken die elkaar tegenspreken én het kabinet dat nog eens olie op het vuur gooit met een onomwonden dreigement van onteigening en intrekking van vergunningen, als het niet snel genoeg gaat. In deze hectiek moeten wij een besluit nemen. Ik denk dat dan een ding belangrijk is: het hoofd koel houden en beslissingen nemen waar je later geen spijt van krijgt, want er is nog veel onduidelijk.
Voor het CDA staan daarbij een aantal punten centraal:
- De balans in de gebieden moet voorop staan: de balans tussen natuur en economie, maar ook zeker de leefbaarheid van de gebieden en de mogelijkheid het landschap te onderhouden
- Gelijke behandeling van alle deelnemers aan de gebiedsprocessen - Perspectief voor ondernemers.- We gaan niet het probleem van andere provincies oplossen ( zelfde standpuntals met RES)
- Landbouwgrond moet zo veel mogelijk kunnen worden gebruikt waarvoor het is, nl voedselproductie
- weten waar we het over hebben als we spreken over depositie Het CDA zal ingebrachte moties hierop beoordelen.
Een aantal zaken uit het programma die ik aan de orde wil brengen:
Voorzitter, meten is weten. In het uitvoeringsprogramma staat dat we extra meetpunten gaan inrichten, maar wanneer? Wij vragen het College om daar snel mee te beginnen en de kosten als Provincie dan maar voor te financieren. Het WUR rapport geeft mogelijkheden voor generieke maatregelen Voor de aanvullende maatregelen is de keuze echter veel te beperkt, daar is alleen gerekend met opkoop en extensivering. Er is veel meer mogelijk, zoals innovaties op het gebied van mono-vergisting, waarbij het gewonnen gas direct in het aardgasnet kan komen. Hiermee pak je naast de reductie van stikstof ook de uitstoot door fossiele brandstof aan en - al is het maar een beperkt effect – daarmee vermindering van afhankelijkheid van Poetin-gas.Daarnaast kan dit hoofdstuk van het rapport een excuus zijn voor de minister om Fryslân als proeftuin te gebruiken van de onteigening voor stikstof.
Voorzitter, wij stellen voor om het hoofdstuk aanvullende maatregelen – van het WUR rapport – geen onderdeel uit te laten maken van het UvP stikstof en de financiële tabel op pagina 61van het UvP te schrappen.Verder willen wij een door de Tweede Kamer aangenomen motie ook naar Fryslân vertalen. Deze motie geeft prioriteit aan de gunstige staat van instandhouding, in plaats van de Kritische Depositie Waarde. Het gaat ons om de oplossing voor de problemen in de natuur, waar ook nog andere factoren een belangrijke rol spelen, zoals droogte en het onderhoud van natuurgebieden.
Verder staat in het UvP dat de oplossing gevonden moeten in de gebiedsgerichte aanpak, deFryske oanpak. Voorwaarde is hierbij wel het terugwinnen van het vertrouwen na de eerste missers door GS. Als antwoord op onze schriftelijke vragen meldt het College dat er nu gesprekken zijn in het gebied en met betrokkenen. Deze week hebben wij echter weer twee brandbrieven ontvangen van deze organisaties, zij zijn niet tevreden over het overleg. Ook vanuit de gemeente Ooststellingwerf komen deze signalen. Het CDA maakt zich, samen metde ChristenUnie, hierover zorgen. Vandaar dat wij samen een motie willen indienen die vraagt om duidelijke stappen.
Verder is het belangrijk dat alle partijen op basis van gelijkwaardigheid kunnen deelnemen aan het proces. Dit houdt in dat je niet van boeren mag verwachten dat zij dit even naast het gewone werk doen, terwijl de gesprekspartners vaak betaalde vertegenwoordigers zijn van door de Provincie gefinancierde organisaties. Ook hierover heeft de Tweede Kamer recentelijk een motie van het CDA aangenomen en deze moet natuurlijk ook gelden voor de gebiedsprocessen in Fryslân.