Algemene beschouwing Kadernota 2025-2028

Algemene beschouwing Kadernota 2025-2028
11 juli 2024

Voorzitter,

Komende zaterdag vieren wij dat onze gemeente vijf jaar bestaat. Dat moet een feestelijke dag worden. Er zijn allerlei festiviteiten in Dokkum en in de dorpen. Hoe triest is het dan, voorzitter, dat het bestuur fan de gemeente op deze verjaardag op zijn gat ligt. Het heeft het kwalijk twee jaar volgehouden met zijn drieën.

Het is niet te begrijpen, voorzitter. Tot vorige week kon deze coalitie ook samen met de andere partijen aardig door één deur. We hadden een constructieve raad, zei iedereen. We waren trots op onze eensgezindheid. Maar bij de eerste de beste tegenwind, gooien de coalitiepartijen de handdoek in de ring. Zijn ze niet in staat om elkaar vast te houden en om deze gemeente te besturen. En dat neemt het CDA de coalitiepartijen kwalijk. “Ferbûn mei de mienskip”, zo heet het coalitieakkoord. Maar wat zich hier afspeelt, staat daar ver van af.

Hoe dan ook, deze algemene beschouwing staat vanmiddag ineens in een compleet ander perspectief. FNP, S!N en Gemeentebelangen hebben een groot bestuurlijk probleem gecreëerd. Er is geen coalite meer. En daar onder het afdak (in de raadszaal) zit het college met steun van negen zetels, van de de 29! Dat is ernstig voor de bestuurbaarheid van onze gemeente. Juist nu er zoveel zaken in de uitvoeringsfase zitten. Eigenlijk kan deze Kadernota bij het oud papier. En dat oud papier by the way.. . is al een motie waard.

Voorzitter, het coalitieakkoord, het kompas is aan gruzelementen. Elke partij vaart nu op zijn eigen kompas. U kent vast wel de films van Pirates of the Caribbean met Jack Sparrow en zijn fantastich kompas. Het richt op waar je naartoe wilt. Als je het niet weet, dan kom je er niet. Dat is nu precies wat hier in Noardeast-Fryslân speelt. Als de politiek het eigen kompas naast zich neerlegt en het compleet bij de gemeenschap legt, dan krijg je gedoe. Voorzitter, als we het politieke slagveld zo overzien, dan zitten hier wel piraten, maar zonder kompas.

Het kompas van het CDA is ons verkiezingsprogramma en de kernwaarden van onze partij. Dat is een duidelijk houvast om ook bij moeilijke beslissingen op terug te vallen. Dat weten de mensen die op ons gestemd hebben en onze leden houden ons daar aan. Dat geeft vertrouwen. Vertrouwen is doen wat je zegt.

Dan voorzitter, het kader voor het komend jaar. Er ligt een flinke opgave. Vooral financieel, want om alles te kunnen doen wat wij willen, wil het college de lasten verhogen. De OZB moet met 10% omhoog. Dat vindt het CDA echt te kort door de bocht. We leven in een tijd dat de betaalbaarheid van van-alles onder druk staat. Wonen, energie, boodschappen, benzine, zorg en dan zullen wij hier de OZB fors verhogen. Het CDA zegt: eerst maar eens naar de eigen organisatie kijken of er zaken anders en minder kunnen. De boel op orde brengen, zegt het CDA.

Wij noemen vier zaken:

1. De jeugdzorg. De beweging naar preventie is gemaakt door de verbinding tussen onderwijs en zorg. Dat is ambitieus en het CDA steunt dit. Tegelijk zien wij dat wij niet én de preventie-aanpak én de reguliere aanpak uitvoeren kunnen. We moeten een keuze maken. Daarvoor willen wij een motie indienen om duidelijk te maken wat de kosten en de opbrengsten zijn.
2. De ontvlechting. De kosten voor boventallig personeel zijn 1 miljoen en aan de andere kant wordt er nieuw personeel gevraagd. Dat moet slimmer kunnen.
3. Onderwijshuisvesting. Het IHP is heel groots opgezet. Is het niet te hoog gegrepen? Kan het college nog eens bekijken of dit minder kan?
4. Budgetten waar geld overblijft. Bij de jaarrekening bleek heel duidelijk dat er geld overblijft, 2,6 miljoen. Dan klopt er toch echt iets niet. Er moet beter gekeken worden naar de budgetten zelf.

Kortom, het college moet met het oog op deze zaken eerst eens goed naar de eigen organisatie kijken, voordat het met een OZB-verhoging naar de raad komt. Ook zullen wij de komende tijd serieus moeten kijken naar wat essentieel is. Het CDA denkt daarbij aan het Frysk taalbeleid en aan communicatieadvies. Als straks de keuze wordt of de jeugdzorg of… Tsja, vul het maar in. Dan zijn dit zaken waar het CDA aan denkt. Nu het coalitieakkoord aan de kant ligt, liggen alle kaarten weer op tafel. Wij willen daarom van het college en het ambtelijk apparaat een scherp overzicht van zaken waarover wij een keuze kunnen maken.

De Kadernota staat in het teken van uitvoeren en er voor zorgen dat de afgesproken voorzieningen blijven. Dat is een goede zaak en daar wil het CDA ook niets aan af doen. Dat brengt ons bij het punt van de kleine scholen. De gemeente gaat enkel over de huisvesting en heeft geen grip op het behoud van scholen. Toch willen wij dat de gemeente dat wil heeft, door slim in te zetten op huisvesting die multifunctioneel en toekomstbestendig is. Zodat het dorp vooruit kan, want het CDA is van mening dat de school het hart van het dorp vormt. En we weten allemaal dat als een school weg is, deze niet terugkomt.
Verder is het CDA tegen het voorstel om het onderhoud van de openbare ruimte naar het laagste niveau te brengen. We hebben gezien hoe het nu gaat en veiligheid gaat altijd voorop. Bovendien is slecht onderhoud op termijn altijd duurder. Vooruitkijken is het kernwoord.

Tot besluit. Er liggen nog plannen genoeg en dat zijn dus allemaal toezeggingen aan onze gemeenschap. Laten we daarop inzetten en er vooral goed voor zorgen dat deze uitgevoerd worden. Dat is volgens het CDA ook de opdracht voor de anderhalve jaar voor een nieuw college in welke vorm dan ook.

Wij willen dankzeggen aan het college en vooral aan alle ambtenaren die zich dienstbaar inzetten en onze stabiele factor zijn. Boven alles willen wij een ieder Gods zegen toewensen bij al het werk dat nog komt. En vooral bij het vinden van stabiliteit de komende tijd.

Uit naam van de CDA-fractie Noardeast-Fryslân,
Geertje Schoorstra-Boeijenga