Voor het vaststellen van de omgevingsvisie werkten vanaf het begin de wethouder, de raad, het college en de samenleving actief samen. De sleutel was een raadswerkgroep, waarin een deel van de gemeenteraad plaatsnam. Hierdoor werd de omgevingsvisie echt een gezamenlijk product.
bron: https://www.raadsleden.nl/actueel/nieuws/omgevingsvisie-de-kracht-van-een-raadswerkgroep
Omgevingsvisie: De kracht van een raadswerkgroep
Hoe neem je gemeenteraden mee in de implementatie van de Omgevingswet? De gemeente Berkelland koos een unieke aanpak. Voor het vaststellen van de omgevingsvisie werkten vanaf het begin de wethouder, de raad, het college en de samenleving actief samen. De sleutel was een raadswerkgroep, waarin een deel van de gemeenteraad plaatsnam. Hierdoor werd de omgevingsvisie echt een gezamenlijk product. Arjen van Gijssel, wethouder, en Marc Berends, raadslid en voorzitter van de werkgroep Omgevingsvisie, delen hun ervaringen. Marc: “Als je samen aan de visie werkt, heb je een grotere drive om er een succes van te maken.”
Het idee om de raad eerder dan gebruikelijk te betrekken, ontstond al in de vorige coalitieperiode. Arjen: “We hebben in Berkelland een zelfbewuste raad die graag dingen zelf doet én participatie hoog in het vaandel heeft. Daarnaast durfde het college het aan om haar traditionele rol wat los te laten en de raad deze ruimte te geven.”
Vliegende doorstart
“Van iedere fractie nam één vertegenwoordiger plaats in de werkgroep”, vervolgt Marc. “Ook na de verkiezingen, waardoor de samenstelling van de groep veranderde. Ikzelf ben op dat moment aangehaakt, als voorzitter. Dankzij een uitgebreid overdrachtsdocument van de oude werkgroep kon de nieuwe een vliegende doorstart maken.” “Zo hebben we voorkomen dat de verkiezingen een breuk zouden vormen in het proces”, beaamt Arjen. “Waarbij ook de continuïteit binnen het ambtelijk apparaat, dat ook intensief betrokken was bij het ‘onboarden’, heel waardevol was.”
Marc: “Dankzij een uitgebreid overdrachtsdocument van de oude werkgroep kon de nieuwe een vliegende doorstart maken”
Opvallend veel participatie
Trotse inwoners zorgden daarnaast voor nog een vliegende start: namelijk op het gebied van participatie. “Berkelland scoort hoog op de welvaartsindex”, verklaart Arjen. “Veel bewoners zijn trots op ons mooie landschap, mensen wíllen ook echt betrokken zijn. En de jongeren bereikten we door enquêtes waarbij prijzen te winnen waren. Een middag lasergamen bijvoorbeeld.” En wellicht speelde de coronatijd hen ook in de kaart. Marc: “Tja, mensen hadden in die tijd weinig anders te doen; aanhaken bij onze online participatiesessie was een interessante invulling van de avond, haha.”
Bij deze sessies stelden steeds twee leden van de raadswerkgroep zich op als toehoorder en procesbewaker, zonder politieke statements. Marc: “Dit moesten we wel expliciet benoemen, want ik merkte bijvoorbeeld in de nagesprekken dat inwoners toch vragen naar je politieke kleur. Al met al hebben we met deze sessies veel interessante wensen en belangen opgehaald.”
Integraal afwegen
Arjen vervolgt: “Hierbij werkten we bewust met verhaallijnen. Bijvoorbeeld de toekomstbestendigheid van economie en landbouw. Door verhalen op te schrijven, krijg je gesprekken op gang, zowel in de raadswerkgroep als bij participatie. Hier kwamen veel ambities, vragen en belangen uit voort. Met onze omgevingseffectrapportage brachten we alle belangen in kaart en zochten we vervolgens alle uitersten van dit speelveld op. Wat heeft het meegaan met de wensen van de een voor effect op de ander? Denk bijvoorbeeld aan landbouw versus natuur. Zo konden we zoeken naar het gezamenlijke raakvlak en echt een integrale afweging maken.”
Arjen: “Met onze omgevingseffectrapportage konden we zoeken naar het gezamenlijke raakvlak en echt een integrale afweging maken”
Als wethouder volgde Arjen het proces op de achtergrond. “Ik ben er steeds losser in gaan zitten. Ik schoof aan wanneer het nodig was en zorgde dat de visie zo goed mogelijk aansloot op de praktijk. En gebruikte input uit de werkgroep ook weer als mandaat bij mijn bestuurlijk handelen. Het werkt twee kanten op. En voor de rest dacht ik: het is jullie feestje.”
Kennis adelt
En dit feestje was in eerste instantie nog best spannend binnen de raad. Marc: “Als werkgroep hadden we geen idee waar we instapten. Sowieso kostte deze werkwijze de raadsleden uit de werkgroep extra tijd en energie. Maar uiteindelijk heeft dit zorgvuldige voortraject een positief effect gehad op de besluitvorming.” Arjen: “De raad zelf aan zet laten, heeft een haast depolariserend effect. Normaal doet het college het voorwerk en neemt de raad een kritische rol in. Maar door samenwerking werden de (politieke) scherpe kantjes tussentijds al opgelost. De focus lag op de overeenkomsten. Alles werd open en eerlijk besproken, waardoor iedereen deskundig werd op het dossier. En kennis adelt! De besluitvorming in de raad verliep vervolgens heel soepel.”
“Wat hierbij ook hielp was dat we als werkgroep steeds als er een substantieel deel van de visie af was, we dit toetsten bij de volledige raad”, vervolgt Marc. “Wat vinden jullie, kunnen we zo verder? Waarbij we ook weer relevante informatie uit de fracties ophaalden. Een mooie wisselwerking. Al vond ik met name de laatste oordeelvormende sessie wel bijzonder. Dan zit je als voorzitter met twee petten op, ik ben natuurlijk ook kritisch fractielid.” Maar de samenwerking en het tussentijds informeren bleek zijn vruchten af te werpen. Marc: “Grosso modo kon iedereen prima leven met 85% van de conceptvisie. Qua wijzigingen ging het echt om finesses.”
Arjen: “Alles werd open en eerlijk besproken, waardoor iedereen deskundig werd op het dossier – en kennis adelt”
Nog een keer
Over de vraag of deze werkwijze voor herhaling vatbaar is, is iedereen het eens. “Ik popel om het weer zo te doen”, zegt Arjen zonder twijfel. “De raad heeft ook de ambitie om meer zelf te willen doen in processen die zich hiervoor lenen. Zo willen we de participatievisie ook graag aanpakken met een raadswerkgroep. Want een cruciale factor voor succes is samenwerken en samen kennis opbouwen. En dit is voor mij als wethouder ook weer een mooie oefening in loslaten.” Marc: Ik vraag me ook oprecht af of bij dit soort complexe zaken de reguliere aanpak sneller was geweest. Dan concentreer je wellicht meer op verschillen onderling. Als je er samen aan werkt, heb je ook grotere drive om er een succes van te maken, in plaats van alleen achteraf er iets van te moeten vinden.”