Afwegingskader visie grootschalige zonne-energie
Tijdens de commissie VROM van 14 juni stond het raadsvoorstel op de agenda om te komen tot een afwegingskader voor voor grootschalige zonnevelden op de agenda. Er waren veel bewoners van het buitengebied in de zaal en buurtschap BNO gaf een heldere uiteenzetting van vooral het proces tot op heden.
Om maar direct helderheid te scheppen: het is ansich goed en nodig dat er een afwegingskader komt voor het opwerken van grootschalige zonne-energie. Of je er nu voor of tegen bent of genuanceerd in staat: je wilt klaar zijn op het moment dat mensen, bedrijven of coöperaties een verzoek indienen.
Wordt voldaan aan de doelstelling van het afwegingskader? En hoe zijn de kaders in dit voorstel? Zijn ze scherp genoeg of zijn ze boterzacht? Daarbij hechten we er aan om het proces voorafgaand aan dit afwegingskader tegen het licht te houden. En uitgezoomd: is dit nu de weg die we willen varen? Waar houden we nog regie? En wat zijn de alternatieven en welke voor- en nadelen hebben die voor de Doesburgers.
Het staat klip en klaar in het stuk: de gehele energievraag is in Doesburg niet op te wekken. Dat spreekt van gezond realisme. Waarvoor onze waardering. Geen onderdeel van het stuk, maar we constateren tevens dat er op dit moment ook nog wel onhebbelijkheden zitten rondom de energietransitie. Zo hebben we steeds vaker last van negatieve stroomprijzen en treed er een industrialisering van het buitengebied op in een schaal die we niet eerder hebben gezien. En vaak ook ten koste van uitstekende landbouwgrond. Ook constateren we dat het foerageren van bijvoorbeeld de wespendief de realisatie van windmolens in de weg staat. Over de hier broedende zeearend nog maar te spreken. En oh ja, na 25 jaar onder de zonnevelden gelegen te hebben is de kans groot dat de nu goede landbouwgrond veranderd is in schrale grond die jaren herstel vraagt. Misschien zijn we dan al zover dat onze nieuwe kerncentrales een gedeeltelijke de-industrialisatie van het buitengebied ondersteunen.
Het doel van het kader is de ruimtelijke impact te beperken en bewoners financieel te laten participeren. Een beperking van 1% op de ruimtelijk impact is ook een beperking, maar hoeveel dan? Of, wat merk je daar dan van?
Dit brengt ons direct bij onze kritiek op het stuk in het algeheel: boterzacht, breed en open. Er wordt, gelardeerd met prachtige plaatjes, gesuggereerd dat je van alles kunt op velden met panelen. Schapen, biodiversiteit en fruitbomen. Bijna mooi. En dan denken we: zou dat nou ook in al die afwegingskaders zijn opgetekend in andere gemeentes? Maar dan toch vooral als mogelijkheid? Dat het leest als een verkoopverhaal. De realiteit is dat je het bijna nergens zo ziet. Ik rijd veel door Nederland en zie veel nieuwe velden ontstaan. Maar het beeld dat hier geschetst wordt zie ik daar niet terug. Wellicht omdat de kaders niet zo scherp of belangrijk waren. Aan ons de vraag hoe we daar in Doesburg mee om willen gaan. Als wij het niet doen zullen de marktpartijen het in ieder geval wel doen. En dan ziet het er waarschijnlijk uit zoals bij Deventer, of langs de A28 onder Assen etc.
Nog een voorbeeld: panelen dienen bij voorkeur in Europa te worden geproduceerd. Goed streven en je kunt er in de matrix misschien een puntje mee verdienen, maar deze kun je ook gewoon hard maken als je hem echt belangrijk vindt. Want zo werkt de matrix. Je kunt prima 1 puntje scoren voor de biodiversiteit en op de andere dingen hoger en de tender winnen. Wel lezen we dat aanbiedende partijen worden uitgenodigd en dat zij kunnen winnen niet op basis van laagste inschrijving maar op basis van kwaliteit. Maar wat is dit? Waar staat de alinea over kwaliteit en hoe je dit beoordeelt? Graag een reactie van het college.
Het financieel laten participeren van bewoners.
De beperkte paragraaf die hierover gaat heeft het over de initiatiefnemers aan wie wordt gevraagd te omschrijven op welke wijze zij hieraan vorm willen geven. Ze zouden kunnen denken aan een bijdrage aan het omgevingsfonds of een energie coöperatie oprichten. Een uiterst beperkt en niet scherp kader, wat ons betreft.
Nu we het hebben over participatie kunnen we niet anders dan ook het proces aan de voorkant hierin te betrekken. We weten dat het in twee raadsperiodes heeft plaatsgevonden, maar leg dat de bewoners van ons buitengebied maar eens uit.
De klankbordgroep bestond eerder uit een behoorlijk grote en brede groep mensen, maar is allengs snel kleiner geworden. In dat tijdsbestek zat corona en het vertrek van wethouder Bollen, maar het bleef best even stil. We hebben hier eerder wel eens vragen over gesteld omdat we ons zorgen maakten. Het lijkt er op dat we hier een onvoldoende betrouwbare overheid zijn geweest. Veel wisselingen in projectleiders zonder merkbare overdracht, veel niet nagekomen toezeggingen, geen terugkoppeling op een enquête en grote onrust onder bewoners van het buitengebied en niet alleen van Doesburg.
Het stuk spreekt over het afwegingskader alsof dit gezamenlijk tot stand is gekomen. Daar lijken betrokkenen behoorlijk anders over te denken. Het vertrouwen is beschaamd en mensen voelen zich alleen gelaten door de lokale overheid. Dat is ernstig. Zeker als je weet hoeveel energie mensen hier in hebben gestoken en hoe genuanceerd ze er meestal in staan. Gaan we het een keer goed doen met de participatie in Doesburg? A la Beinum naar buiten? Wat gebeurt er als we nu weer een beroep op deze mensen zouden willen doen om te praten over de inrichting van het buitengebied? We beraden ons op mogelijkheden de input van de bewoners van ons buitengebied alsnog serieus op te nemen. Misschien dat zij wel ideeën hebben over de aanscherping van de kaders bijvoorbeeld. En misschien hebben we daar wel wat meer tijd dan een paar weken voor nodig. Hoe kijkt het college zelf terug op de samenwerking met de klankbordgroep?
10% van het totale buitengebied zou uiteindelijk zonneveld moeten worden. Als je daar de schootsgebieden, onbruikbare gebieden, campings etc vanaf haalt blijft er maar een klein stukje over. Hier zouden liefst aaneengesloten percelen van 2 x 6 hectare als eerste gevuld moeten worden. Er lijkt zelfs al een aanvraag te liggen. Wat ons betreft overhaasten we niet. We snappen dat grondbezitters, wellicht van elders, blij zijn met een veel hogere opbrengst van de pacht van hun grond, maar we praten hier over periodes van 25 jaar.
Dan het grote plaatje. Want dit voelt als één keer vaststellen waarna er moeilijk een weg terug is als je dat zou willen. Want is dit nu de manier waarop we onze energie opwek willen realiseren? Het is leuk om te zeggen dat er ook financiële participatie mogelijk moet zijn, maar waarom is dat niet veel belangrijker? In het coalitieakkoord staat dat “..nadrukkelijk onze inwoners, bedrijven en instellingen en initiatieven vanuit de samenleving zo goed mogelijk ondersteunen en faciliteren”. Een lokale energie coöperatie als Doeswatt zou hierin een prachtige rol kunnen spelen. Van onderop, met belang voor draagvlak en waarmee we vanuit Doesburg regie houden zonder dit weg te geven aan partijen als Vattenfall. En zij hoeven het niet alleen te doen. Wellicht kunnen zij zich aansluiten bij AGEM (handig met terug leveren) of een andere partij om, in samenwerking met de gemeente aan het stuur te blijven.
Een bijkomend voordeel voor alle deelnemers van zo’n coöperatie is de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking. De opvolger van de postcoderoosregeling (mooi woord). Dit betekent dat zij minimaal de eerste 15 jaar geen energiebelasting hoeven te betalen. Als we het nu hebben over als Doesburg zo zelfstandig mogelijk te blijven en initiatieven zo goed mogelijk te ondersteunen en faciliteren, dan ligt hier een uitgelezen kans. Het is de beste trigger om mensen duurzamer te handelen en is aantoonbaar beter voor je portemonnee. Uiteraard blijft er een aanbesteding bestaan, maar deze zouden we prima aan kunnen scherpen met een hoge beoordeling voor een partij die een coöperatie als Doeswatt de lead geeft.
Resume: we vinden het belangrijk om met de juiste input een kader scherper te maken en missen overzicht om nu te besluiten of een aanbesteding met de Vattenfalls van deze wereld datgene gaat opleveren waar we als Doesburg heen willen.
We bedachten eerst dat het goed is om ons de komende weken te beraden hoe en of we dit via amendementen scherper kunnen krijgen of dat het niet verstandiger is de komende maanden een goed totaaloverzicht te krijgen van mogelijkheden en kaders. Dat laatste is wat ons betreft het meest verstandige. Nu geen besluit dus. We zullen ons als Raad dan goed kunnen laten informeren.