Het CDA en Duurzaamheid

Wat partijleider Sybrand Buma ook gaat beslissen in de gesprekken met VVD, D66 en GroenLinks, sommige CDA'ers vinden dat de partij duidelijker moet zijn over het klimaat.

"Er schort nog wel wat aan", zegt Klaasjan de Jong, voorzitter van het Duurzaamheidsberaad, een groep partijleden die 'de lat wat hoger wil leggen'. Buma kreeg een brief van De Jong, raadslid en ex-wethouder in Zoetermeer, waarin hij de CDA-onderhandelaars aanmoedigt 'een stapje extra te zetten'. De CDA'ers van het Duurzaamheidsberaad willen samen met een aantal VVD'ers op 11 mei demonstreren bij de Tweede Kamer. Het is een ludiek bedoelde actie om te laten zien dat 'groen' wel degelijk leeft onder christen-democraten en liberalen, met als motto: 'Laat het klimaat niet over aan Greenpeace'. Op de achtergrond speelt de milieuclub wel degelijk een rol: Greenpeace nam het initiatief tot de organisatie van het oploopje van CDA'ers en VVD'ers.

Het CDA denkt na over de gevolgen van maatregelen op lange termijn Kamerlid Marieke van der Werf Rentmeesterschap Het CDA richt zich op de zorgen van mensen, zegt de top van de partij. En bovenaan de lijst staat in de ogen van de christen-democraten nou eenmaal niet de angst voor klimaatverandering. Eerst komen nog de zorgen over veiligheid, terrorisme, de gezondheidszorg, omgangsvormen, werk. Net als De Jong vindt ex-Kamerlid Marieke van der Werf de geringe aandacht voor het klimaat onverstandig. Zij had een jaar geleden de ambitie om de strijd om het lijsttrekkersschap aan te gaan, met name om duurzaamheid op de agenda te zetten. Maar het partijbestuur besloot om zonder ledenraadpleging met fractievoorzitter Buma de campagne in te gaan.

Rentmeesterschap is een van de vier pijlers waarop het CDA bij de oprichting in 1980 de partij liet rusten. Het betekent: rekening houden met toekomstige generaties en goed omgaan met cultuur en natuur. Het CDA voerde een verkiezingscampagne met als motto 'Een land dat we door willen geven'. Een perfecte slogan om over klimaat te praten, vindt Van der Werf, lid van de raad van toezicht van de Stichting Natuur en Milieu. Zij zegt: "Het CDA denkt na over de gevolgen van maatregelen op lange termijn. Dat is rentmeesterschap en ik constateer dat het wel naar voren komt bij economische vraagstukken, zoals werkgelegenheid, maar ik mis dat verhaal over het klimaat. Het CDA moet een visie hebben op wat ik houdbare groei noem: hoe dragen wij zorg voor het milieu en hoe kan de economie daarvan profiteren? Als je de verkiezingen ingaat met een visie op het land dat wij door willen geven aan onze kinderen, moet je ook een idee hebben over een gezonde leefomgeving.

" Misvatting

Dat het klimaat niet leeft bij het CDA is volgens Pieter van Geel, ex-staatssecretaris van milieu, een misvatting. "Het is een onderwerp dat bij vooraanstaande CDA'ers niet voor op de tong ligt, maar zij snappen heus wel dat wij klimaatverandering serieus moeten nemen. Aan de onderhandelingstafel wordt nu besloten hoe dat gebeurt. Bij sommigen bestaat misschien de angst dat het CDA daar niet aan wil, maar daar is geen grond voor. Het CDA heeft er wel degelijk oog voor, daar ben ik van overtuigd. Andere partijen willen op dit terrein iets binnenhalen in de onderhandelingen en praten er veel over en dat heeft alles te maken met tactiek en strategie." Van Geel wil verder niet veel kwijt over wat het CDA aan moet met het klimaat. "Daarvoor sta ik toch te dicht bij de mensen van het CDA die nu over een nieuw kabinet onderhandelen. Als fractievoorzitter in de Tweede Kamer was Sybrand Buma mijn fractiesecretaris en Pieter Heerma, nu Kamerlid, was voorlichter."

Concreet

Het verkiezingsprogramma van het CDA noemt het woord klimaat vier keer. Voor de bestrijding van klimaatverandering is Europese samenwerking nodig, stellen de christen-democraten. Er voltrekken zich nu al humanitaire rampen als gevolg van opwarming. En internationale afspraken over migratie moeten veranderen, want als gevolg van extreme droogte gaan Afrikanen verhuizen. Het CDA onderschrijft de afspraken die eind 2015 zijn gemaakt op de klimaatconferentie in Parijs. De partij pleit voor een meerjarenplan om de opwarming van de aarde te beperken tot twee graden. Het streven is dat het niet meer wordt dan anderhalve graad. Over wat er in dat meerjarenplan moet staan is het CDA veel minder duidelijk. Ten eerste omdat de partij vindt dat initiatieven om het klimaat te verbeteren vooral van burgers moeten komen. Op de tweede plaats omdat het CDA een nieuw soort programma wilde schrijven: meer analyse en oplossingsrichtingen en minder concrete maatregelen. Veranderingen in de samenleving gaan zo snel dat concrete maatregelen snel achterhaald blijken. Analyse en visie in een verkiezingsprogramma heeft een langere houdbaarheid, meent de partij. Het CDA stelt voor om te investeren in innovatie, duurzame energie en energiebesparing, bijvoorbeeld door de isolatie van woningen. In 2035 moeten alle gebouwen CO2-neutraal zijn.

Omdat er nauwelijks maatregelen worden genoemd liet de partij het verkiezingsprogramma niet doorrekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving. Daarmee was de partij een uitzondering. De plannen van de andere partijen (de PVV uitgezonderd) werden wel onder de loep genomen en zo kon het planbureau aangeven of die ertoe leiden dat de doelstellingen van Parijs worden gehaald. D66, GroenLinks en de ChristenUnie scoren goed, de VVD slecht, de rest zit ertussenin. "Het is heel mooi dat in het verkiezingsprogramma staat dat Nederland moet voldoen aan de afspraken die zijn gemaakt op de klimaatconferentie in Parijs", zegt Van der Werf, "maar ik denk dan: hoe wil je het gaan doen? Daar schiet het CDA tekort. In het verkiezingsprogramma staat dat isolatie van woningen en kantoren nodig is om de emissie van kooldioxide terug te dringen. Er staat ook dat energietransitie van onderop moet komen, via initiatieven van de burger. Ik betwijfel of dat genoeg is, gezien de enorme uitdagingen waar wij voor staan bij het uitvoeren van de afspraken van Parijs. Dat we af moeten van fossiele energiebronnen weet iedereen, maar op welke termijn, met welke instrumenten en tegen welke kosten? En hoe wil mijn partij schone mobiliteit stimuleren? Daarover hadden voorstellen in het verkiezingsprogramma moeten staan." Mensen beseffen niet dat zij voor het laatst een gasfornuis hebben in hun keuken

Megafoon

Loop niet te hard van stapel, waarschuwt de Gelderse gedeputeerde en het voormalig CDA-Kamerlid Jan Jacob van Dijk. "Ik snap dat mensen zeggen dat zij het CDA niet veel horen over het klimaat." De partij staat niet in een megafoon te roepen omdat maatregelen pas zin hebben als de burger er klaar voor is, stelt hij. Binnen de partij wordt stevig over duurzaamheid gesproken, vindt Van Dijk. "Maar dat gebeurt anders dan bij andere partijen. Wij hebben het niet over een vleestax of een kilometerheffing. Wij willen een duurzame samenleving die alle mensen kunnen meemaken. De betekenis van die verandering wordt sterk onderschat. Het is ingewikkeld." Van Dijk vindt dat het CDA niet voor de troepen uit moet lopen, maar wel meer kan doen om de burger bewust te maken van het klimaatprobleem. "130 kilometer per uur gaan rijden op de snelweg helpt niet", zegt hij. "We moeten mensen duidelijk maken dat er iets anders nodig is als we af willen van fossiele energie. Als wij hetzelfde comfort willen is er waterkracht, biomassa, windenergie of een andere vorm van stroomopwekking nodig. Daar zijn mensen nog niet van overtuigd, denk ik. Als ik in de supermarkt kom en ik begin over energietransitie dan staat driekwart van de mensen mij glazig aan te kijken. Zij beseffen niet dat zij voor het laatst een gasfornuis hebben in hun keuken. Als zij een nieuw aanrechtblad kopen moeten zij elektrisch gaan koken. Mensen zijn dus een beetje verwend." Burgers accepteren makkelijker windmolens in hun buurt als zij ook de vruchten daarvan kunnen plukken

Draagvlak creëren 

Achter zijn naam bij de provincie Gelderland staat: energietransitie. Van Dijk hoef je dus niks meer te vertellen. Hij vindt dat in het CDA 'meer en breder' over het klimaat moet worden gesproken. "Maar neem de burger mee. Energieopwekking moet via zonnepanelen en bijvoorbeeld windmolens, maar toen dat hier in Gelderland in de praktijk werd gebracht brak in een paar gemeenten de pleuris uit. Dan is het zaak om een stapje terug te doen en eerst eens met de mensen te gaan praten. Nu komen er windmolens in bijvoorbeeld Beuningen en Heumen. De mensen snappen dat het nodig is. Ik zou het wel op prijs stellen als de Kamerfractie die noodzaak ook wat vaker ondersteunt." Burgers accepteren makkelijker windmolens in hun buurt als zij ook de vruchten daarvan kunnen plukken, zegt Van Dijk. Hij wijst op een concreet voorstel daarvoor in het verkiezingsprogramma. De energiebelasting die geheven wordt over de verkoop van de stroom die de molen oplevert moet niet naar de kas van het Rijk maar naar de gemeente waar de windmolen staat. "Moet je eens zien hoeveel sportclubs en muziekverenigingen daarvan profiteren en hoe dat draagvlak creëert." Lees ook: CDA’ers en VVD’ers gaan demonstreren voor het klimaat