Kleine gebaren in een jaar vol ingrijpende maatregelen
Kerst in dit Corona jaar; een jaar van ingrijpende maatregelen en kleine gebaren. De ingrijpende maatregelen zitten in de beperkingen waardoor je Kerst niet kan vieren zoals andere jaren. Vooral voor mensen die alleen wonen heeft dat grote gevolgen. Ze ontmoeten al zo weinig mensen en soms is het al lang geleden dat iemand hen aanraakte. Daarnaast zijn er zoveel andere beperkingen. Mensen kunnen niet samenkomen in restaurants en kerken, in bioscopen en cafés. Met elkaar leggen we ons neer bij het onvermijdelijke van dit jaar. Sommigen spreken van een verloren jaar.
Aan de andere kant is het ook de tijd van de kleine gebaren. Een kaarsje dat aan iemand gegeven wordt, een kaartje dat verstuurd wordt. Een appje om duidelijk te maken dat mensen aan elkaar denken. Wie somber is over de onderlinge saamhorigheid in onze maatschappij ontdekte het afgelopen jaar een verrassende veerkracht van de onderlinge liefde en betrokkenheid op elkaar. Deze kerst zal dat nog meer zichtbaar zijn. Mensen laten elkaar niet in de steek. Met kleine gebaren bemoedigen ze elkaar. Het leven blijft dragelijk door de kleine gebaren waarmee mensen aan elkaar denken. Misschien is er wel geen jaar geweest dat het zo duidelijk werd dat de oplossing van veel problemen in ‘samen’ ligt. Een gemeenschap is veel sterker dan een individu.
Het eerste kerstfeest was ook een gebeurtenis van ingrijpende maatregelen en kleine gebaren. De keizer besloot om een volkstelling te houden. Dat diende maar een belang: inkomsten genereren. Als de keizer wist hoeveel belastingplichtigen er in een gebied woonden, dan kon hij bepalen hoeveel een provincie moest opbrengen. Dan moest dat gebied zelf maar uitzoeken hoe ze het bij elkaar kregen. In de praktijk werden daar tollenaars voor ingezet. Deze ingrijpende maatregel zorgde ervoor dat Jozef en Maria naar hun geboorteplaats van lang geleden moesten. Een millennium eerder was hun voorvader David geboren in Bethlehem en daarom gingen ze daarheen. Een grote maatregel die het hele leven op de kop zette. Maria en Jozef zullen zich hebben neergelegd bij het onvermijdelijke van hun tijd. Zo gingen ze op pad.
Tegelijk is het een gebeurtenis van kleine gebaren op intermenselijk niveau. Jozef blijft zorgen voor Maria, ook al heeft hij ongetwijfeld zijn gedachten gehad over de oorsprong van dit kind. Toch neemt hij haar op en zorgt voor haar. Ze vinden een plek waar ze kunnen rusten en slapen. Dat is waarschijnlijk geen stal geweest, zoals de traditie zegt. De meeste mensen hadden in hun huis een stukje waar dieren stonden en ook een voerbak. Daar wordt Jezus ingelegd, omdat de logeerkamer in dat huis al bezet is. Er is dus iemand die zijn huis heeft geopend voor dit verwachtingsvolle stel. En natuurlijk zijn daar de herders die vol eerbied en geloof op weg gaan om als eerste op kraambezoek te gaan. Allemaal kleine daden van aandacht en zorg. Het eerste kerstfeest is ook op nog een andere manier een ingrijpende maatregel. Vanuit Gods perspectief is het de ultieme poging om de wereld te bereiken. Het is een nogal ingrijpende maatregel dat de zoon van God ervoor kiest om de hemel achter te laten en mens te worden. De bewoner van de hemel onderwerpt zich aan de wetmatigheden van de aarde. Dat is uniek. Het is Gods manier om hemel en aarde opnieuw met elkaar te verbinden.
Ingrijpende maatregelen en kleine gebaren. Dat lijkt me een samenvatting van het politieke bedrijf. Maatregelen zijn altijd nodig om een samenleving in goede banen te leiden. Daarbij is het van tijd tot tijd nodig om door te durven pakken, ook als dat gevolgen kan hebben voor de levens van mensen. Samenleven heeft een prijs. Tegelijk zijn het juist de kleine gebaren die het leven dragelijk en leefbaar maken. Zoals in het Kerstverhaal het die aandacht is die in het oog springt, zo is het ook in ons alledaagse bestaan. Met aandacht en zorg worden mensen gezien en weten zich gezien. Dat lijkt me in dit jaar een bijzonder onderdeel van kerst.
Ik wens je een kerst toe met veel kleine gebaren, ondanks de ingrijpende maatregelen.
Door: Pieter Both, Predikant van Hervormde Wijkgemeente De Regenboog