CDA kritisch over voorjaarsnota

Het CDA heeft zich in de raad kritisch uitgelaten over de voorjaarsnota. Volgens fractievoorzitter Joop van Ruler neemt het college in deze voorjaarsnota nog geen maatregelen om de grote tekorten die worden voorzien terug te dringen. Het college hoopt dat het Rijk straks meer geld beschikbaar stelt aan de gemeenten, dus het college wacht af wat er komen gaat en lijkt het probleem door te schuiven naar de toekomst, misschien wel naar een volgend college. Dat vindt het CDA niet acceptabel. Dit college moet verantwoordelijkheid nemen, voorsorteren op extra maatregelen en er voor zorgen dat er in november een sluitende en solide meerjarige begroting ligt. Hieronder vindt u de woordvoering van het CDA zoals die tijdens de raadsvergadering van 1 juli is uitgesproken.

Woordvoering CDA over de Voorjaarsnota.

Coronacrisis

Langzaam maar zeker laten wij de Coronapandemie en alle bijbehorende beperkende maatregelen achter ons. Deze crisis heeft veel aandacht en inzet gevraagd van het college en onze gemeentelijke organisatie, dus wij willen nogmaals onze waardering daarvoor uitspreken, ook met de wetenschap dat die aandacht en inzet nog wel even nodig blijft.

Toch is deze voorjaarsnota ook een mooi moment om vooral weer vooruit te kijken, de draad weer op te pakken, en verder te bouwen aan onze mooie gemeente.

Ruimtelijk domein

Als het dan toch over bouwen gaat kom ik gelijk bij ons ruimtelijk domein, want daar zijn belangrijke ontwikkelingen gaande. Inmiddels hebben wij met het koersdocument richting gegeven voor de omgevingsvisie, die samen met de mobiliteitsvisie in het najaar aan de orde komt en dan maken wij als raad belangrijke keuzes voor de toekomst van Nijkerk.

Dan is het wel even schrikken als het Economisch Instituut voor de Bouw een plan presenteert om te gaan bouwen in het groen en zomaar 15.000 woningen extra projecteert in het gebied tussen Nijkerk en Amersfoort. Dat staat dus los van de recent gesloten woondeal, want dan gaat het om woningbouw op de ons bekende locaties. Het is goed dat het college gelijk afstand heeft genomen van de plannen van het EIB, dank daarvoor.

Wij stellen vast dat het rapport van het EIB vooral door het EIB zelf, dus door de bouwsector is bedacht. Maar ook bij de stikstofdiscussie wordt er gekeken naar de Gelderse Vallei. Door hier veel woningen te bouwen komt er geld vrij om boerenbedrijven op de zandgronden uit te kopen. Dergelijk plannen zijn niet ongevaarlijk, want het kan zo maar onderdeel uitmaken van de kabinetsonderhandelingen en terugkomen in een regeerakkoord. Wij moeten dus waakzaam blijven.

Wij vragen wij ons af in hoeverre we zoiets over onszelf afroepen. Bij de Regionale Ruimtelijke Visie Regio Amersfoort behoorden wij al tot de vier kerngemeenten waar de groei moest plaatsvinden, in het koersdocument voor de omgevingsvisie werd gesproken over bouwen voor de regio en een groei naar 60.000 inwoners en in het Ontwikkelbeeld Regio Amersfoort is een variant opgenomen waarbij alle woningbouw in de regio Amersfoort wordt geconcentreerd rondom Nijkerkerveen.

Het plan van het EIB lijkt verdacht veel op die laatste variant, dus college let op wat er wordt opgeschreven, dat is niet vrijblijvend, want anderen kijken mee. Andere gemeenten in de regio die de deur dicht houden hebben geen last van dit soort plannen. College, blijf waakzaam, voorkom dat wij over enige tijd deel uitmaken van de regiostad Amersfoort.

Sociaal domein

De benarde financiële situatie van onze gemeente wordt vooral veroorzaakt door stijgende uitgaven binnen het Sociaal Domein, en betrof dat eerst vooral de Jeugdwet, nu zien we ook de kosten voor de WMO sterk stijgen. Dat komt door een autonome groei van de uitgaven, maar ook de bezuinigingen liggen nog niet op schema.

Het college gaat de vorig jaar in gang gezette bezuinigingen in het Sociaal Domein met extra en nog gerichtere inzet en meer impact implementeren. Wat gaan we dan nu extra doen, want wat tot op heden is gedaan is mager, er is wat lucht uit de begroting geknepen, maar de grote kostenposten worden niet aangepakt. Daarom wil het CDA periodiek meer en duidelijke informatie over de voortgang van de bezuinigingen en daarom hebben wij een motie van de VVD mede ondertekend.    

Volgens de Raadsinformatiebrief van 1 juni wordt een deel van het tekort binnen de WMO veroorzaakt door de huidige inrichting van de organisatie, er is te weinig grip en regie op de inkoop en is er geen strak georganiseerd contractbeheer en contractmanagement. Dat vinden wij echt onvoorstelbaar en onacceptabel. Dat zijn juist zaken die je bij aanvang van een traject als eerste regelt, maar dat is dus niet gebeurt. Als dat niet op orde is zijn de kosten onvoldoende beheersbaar en dan wordt het lastig bezuinigen, want het zicht ontbreekt. Dat moet z.s.m. op orde worden gebracht, eerder dan 1 januari 2022 waar het college op koerst.  

Ook verwacht het college dat organisaties uit het voorliggend veld gaan bijdragen aan de bezuinigingen. Wij hebben er eerder voor gepleit om niet te bezuinigingen op onze lokale organisaties, omdat zij een belangrijke maatschappelijke en preventieve functie hebben en kleine bezuinigingen daar een grote impact hebben. Bezuinig vooral op de hele hoge kostenposten zoals Jeugdzorg en WMO, die in de afgelopen jaren fors zijn opgelopen.

Doorontwikkeling organisatie

Wij hebben al vaker gesproken over de doorontwikkeling van de organisatie en het bijbehorende mijlpalenplan en daarbij ook regelmatig een kritisch geluid laten horen.

Wij stellen vast dat er een managementteam is gevormd en dat de teamleiders zijn benoemd, dus daarmee ontstaat er steeds meer structuur in de organisatie. Het is nu van belang dat alle teams hun plek vinden in die structuur. Daarmee komt er meer sturing en regie, duidelijkheid wie waarvoor verantwoordelijk is en dat geeft uiteindelijk rust in de organisatie en dat leidt tot een betere cultuur, een betere dienstverlening en een hogere medewerkerstevredenheid.

Ook het concernplan is deze week gepresenteerd en moet verder worden uitgewerkt in teamplannen, want tezamen vormen die de basis voor de sturing, de regie en de nog te ontwikkelen managementinformatie. Dat moet nu snel ter hand worden genomen. Wij hebben het eerder gezegd, het duurt ons allemaal veel te lang, maar de goede stappen worden nu gezet, maar blijf vooral tempo maken.

Financiën en PMRI

Dan kom ik bij de financiën en daar worden wij niet vrolijk van. De jaren 2021 t/m 2025 sluiten met aanzienlijke tekorten en als wij niet ingrijpen dan verslechtert onze vermogenspositie met zo’n € 9 mln, inclusief de mutaties van de meicirculaire.

Dan kennen we ook nog een Programma voor Ruimtelijke en Maatschappelijke Investeringen, dat wordt gefinancierd vanuit de Algemene Reserve die daarmee in een hoog tempo wordt leeg getrokken. Voor investeringen na 2025 lijkt geen ruimte meer te zijn en dan moet een beroep worden gedaan op de Reserve Grondexploitatie, die ook bedoeld is om risico’s bij de verschillende grondexploitaties op te vangen. Onze vermogenspositie loopt dus hard terug.

Dit college wil in het najaar een sluitende begroting 2022-2025 presenteren. Deze voorjaarsnota zou duidelijk moeten maken hoe u dat gaat doen, maar dat is niet het geval.  Definitieve oplossingen worden pas later gepresenteerd. Wat vragen ons af, wat is dan het nut van deze voorjaarsnota, behalve een voortgangsrapportage van de stand van zaken, wat zijn wij hier dan aan het doen?

Het college zegt in deze voorjaarsnota alleen wat ze niet gaat doen.

• Er komt geen extra OZB verhoging, met de nadruk op extra, want er zit nog een verhoging van de OZB in de pijplijn die voortvloeit uit eerdere besluitvorming.
• Er komen ook geen nieuwe bezuinigingen en er is ook geen lijst met resterende opties. Maar hoe gaat dit college dan de meerjarige tekorten oplossen?

Blijkbaar wacht het college de onderhandelingen tussen de VNG en het Rijk af, in de hoop dat er substantieel extra geld los komt. Het is aan het nieuwe kabinet om daar een beslissing over te nemen, maar het kan nog wel even duren voordat er een nieuw kabinet is en die begroting moeten wij wel op 4 november vaststellen en daarna bij de provincie indienen.

Daarnaast komt er nieuwe herverdeling van het gemeentefonds, maar per saldo worden daar geen positieve of negatieve uitkomsten verwacht. Verder komen er in 2022 eenmalig extra middelen voor de jeugdwet, die deels via de meicirculaire worden doorgetrokken naar de toekomst, dus die al zijn opgenomen in de cijfers.

Toch wil dit college bij de begroting de kansen op een hogere Algemene Uitkering opnemen. Ook wil het college risicovoller ramen, kritisch kijken naar volume, areaal en prijsontwikkelingen, wat dat ook moge betekenen.

Kortom, de gemeente Nijkerk heeft de komende jaren forse structurele tekorten, de reserves worden ingezet om dat op te vangen, het college sorteert voor op hogere uitkeringen van het rijk die niet hard zijn en neemt vooralsnog geen andere maatregelen. Het college lijkt het probleem door te schuiven naar de toekomst, misschien wel een volgend college. Dat vindt het CDA niet acceptabel. Dit college moet verantwoordelijkheid nemen, voorsorteren op extra maatregelen en er voor zorgen dat er in november een goed onderbouwde en sluitende meerjarige begroting ligt.

Kern Hoevelaken

Wij zien dat de centra van Nijkerk en Nijkerkerveen flink worden aangepakt, en dat is goed om te zien, maar tegelijkertijd zien we dat er in Hoevelaken nog weinig gebeurt. Zo is de herinrichting van het centrum van Hoevelaken al meerdere keren uitgesteld, is het onduidelijk hoe het staat met de plannen voor het dorpshuis, vragen wij ons af hoe het staat met de gesprekken met ontwikkelaars over de verdere ontwikkeling van het centrum en zijn de plannen voor woningbouw bij de entree van Hoevelaken uitgesteld. Kortom voorzitter, het college moet aan de slag met Hoevelaken, want Hoevelaken verdient meer.

Slotwoord

Wij hebben in het voorgaande betoog op verschillende punten onze zorg uitgesproken. Enerzijds zijn wij geconfronteerd met een Corona pandemie die veel impact heeft op de samenleving, maar die ook veel vraagt van dit college en de ambtelijke organisatie. Anderzijds wordt deze gemeente geconfronteerd met forse tekorten die om een oplossing vragen. Wij hebben dit college leren kennen als een team dat verantwoordelijkheid neemt en daarom heeft deze vjn ons nogal verbaasd en gaan wij ervan uit dat u in november een sluitende begroting weet te overleggen.

De CDA-raadsfractie wil het college en haar ambtenaren veel kracht en wijsheid toewensen bij de uitoefeningen van haar taken en dat Gods zegen op uw werk mogen rusten.