Algemene beschouwing kadernota - 29 juni 2024
Tijdens de algemene beschouwing van de kadernota op 2 juli 2024, deelde fractievoorzitter Cyril Weijers de onderstaande beschouwing. De gehele raadsvergadering is hier terug te kijken.
Geachte voorzitter,
Het hele leven bestaat uit keuzes
Soms zijn we er trots op en soms niet
Maar de keuzes laten uiteindelijk zien waar we voor staan
Tijdens de voorbereiding voor de behandeling van deze Kadernota kwam deze gedachte regelmatig voorbij want het is tijd dat er keuzes moeten worden gemaakt. Uitstel is geen optie meer, de financiële problemen daarvoor zijn te groot.
Voorzitter,
Ik zou natuurlijk deze behandeling kunnen kiezen voor de terugblik waarin ik dan zou kunnen aangeven dat wij als fractie al van meet af aan hebben gewaarschuwd dat de huidige problemen er aan zaten te komen, dat we de afgelopen jaren al hebben aangedrongen op een solide en gezond financieel beleid, dat de aanvulling van de algemene reserve van groot belang was, dat het formuleren van allerlei speerpunten terwijl daar eigenlijk geen geld of menskracht voor aanwezig was onverstandig was en zo zou ik nog wel even kunnen doorgaan, maar ik kijk nu dit keer vooruit omdat ook wij als fractie begrijpen dat vooruitkijken nu van uitermate belang is. Een nadrukkelijk keuze dus.
Om maar met de deur in huis te vallen kiest het CDA nadrukkelijk voor een betrouwbare, toegankelijke en financieel gezondere en weerbare gemeente die opkomt voor diegenen die onze hulp op allerlei vlakken nodig hebben en het niet zonder ondersteuning zelf kunnen.
Wat betekent dat voor ons?
Dat betekent een gemeente die haar visie van het ondersteunen en leunen op de sociale basis ook serieus neemt en niet, nadat de inkt nog niet droog is van het visie document, zonder overleg met die sociale basis, bezuinigingen aankondigt waarbij in feite deze hele basis wordt wegbezuinigd. Deze keuze kunnen wij niet begrijpen en is voor ons ook niet uit te leggen, het maakt de gemeente onbetrouwbaar. Vrijwilligers, afgelopen week hebben wij als fractie nog een vrijwilliger in het zonnetje gezet, en vrijwilligersorganisaties, verenigingen op sociaal, cultureel en sportief gebied, allemaal ontzettend belangrijk voor onze gemeente, ze zijn het smeermiddel, het cement van de samenleving. Zij nemen een groot deel van die sociale basis voor hun rekening. Naar onze mening is een bezuiniging op deze mensen, organisaties en dergelijke een slechte keuze. Bovendien zien wij dat niet als een bezuiniging aangezien wij verwachten dat op die wijze de kwetsbare mensen alsnog zich zullen wenden naar de gemeente en dus alsnog zullen zorgen voor een extra druk op de gemeente.
Het betekent een gemeente die toegankelijk en bereikbaar is zowel digitaal maar zeker ook fysiek. Het klinkt als vanzelfsprekend maar dat is het op dit moment niet en met het oog op de voorgestelde bezuinigingen zien wij dat ook niet beter worden. Het voorstel om nog maar een gemeenteloket te realiseren zonder dat wij een onderliggend plan zien hoe inwoners die niet digitaal vaardig zijn of laaggeletterd de gemeente nog zouden kunnen bereiken baart ons grote zorgen.
Wat wij verder zien is dat ook de minima worden gekort, de Gelrepas wordt beperkt, dat ondersteuning op het gebied van schuldhulp feitelijk wordt wegbezuinigd, dat is dus de keuze van dit College maar niet de onze ,voorzitter. Wij begrijpen ook niet hoe dit te rijmen valt met het coalitieakkoord, maar dat laat ik graag aan de coalitiepartijen. Wat ons betreft komen er in de komende programmabegroting geen bezuinigingen op dit sociaal domein. Wel moet er gekeken worden op welke wijze er beter grip kan worden gekregen op de almaar stijgende zorgkosten. Al eerder heb ik College gewezen op een aantal initiatieven in andere gemeenten om te onderzoeken of daar wellicht oplossingen kunnen worden gevonden. Bij de bezuinigingen die worden voorgesteld op pagina 14 waar het gaat om het stopzetten van subsidies voor sportstimulering (18 k), Preventief jeugdbeleid (30k in 2025 oplopend naar 147k in 2028) en Gezondheid: (58k) zijn, voor zover wij kunnen nagaan SPUK regelingen voor. Vraag aan het College, is dat juist en zo ja worden die al gebruikt en indien dat niet het geval is, zouden deze regelingen de voorgenomen bezuinigingen op die gebieden kunnen wegnemen?
Het betekent ook een gemeente die kijkt naar er mogelijk is, binnen de financiële kaders en personele mogelijkheden en dus haar ambities daarop laat aansluiten en niet, zoals afgelopen jaar ongebreideld strooit met speerpunten die nu al weer moeten worden teruggeschroefd of zelfs helemaal niet kunnen worden uitgevoerd. Ambities zijn mooi en goed en ik moet het huidige College nageven dat zij creatief is en ambitieus en ook daadwerkelijk stappen heeft gezet, complimenten daar voor maar wel is daarbij minder oog geweest naar financiële haalbaarheid en mogelijkheden. De ambitie om te bouwen straalt dit College aan alle kanten uit, er worden en zijn grote projecten opgestart met vergezichten naar de toekomst van deze gemeente. Wat wij echter nu zien en ervaren is dat er ook een keerzijde aan deze ambitie zit en waarvan wij de mening zijn toegedaan dat de zwakkeren in onze gemeente daar nu al de gevolgen van gaan ondervinden door de bezuinigingsvoorstellen op het sociaal domein.
Wij zijn van mening dat woningbouw in onze gemeente belangrijk is, dat er in onze gemeente gebouwd kan worden en dat op dat gebied ontwikkelingen dienen plaats te vinden maar als we voor de keuze staan, en daar staan we nu, of we moeten kiezen voor het nu op dit tempo aanjagen van deze ontwikkelingen en zelfs nog versnellen of bezuinigen op de vrijwilligersorganisaties, cultuur en sport, kortom op een groot deel van de voorzieningen van onze inwoners, dan is ons antwoord nee. Gekeken kan worden naar temporisering van ambities, het uitsmeren van deze ontwikkelingen. Wat ons betreft kunnen daar nog meer slagen worden gemaakt.
Daarnaast denken wij dat ook op organisatorisch vlak er nog meer mogelijkheden zijn om ombuigingen te realiseren. Afschaling op ambitieniveau kan daarbij behulpzaam zijn. We weten dat dit een moeilijke keuze is, maar zoals gezegd, wij kiezen nadrukkelijk tegen een verzwakking van onze samenleving.
Wij hebben daartoe ook een amendement opgesteld die wij graag aan deze vergadering voorleggen. Dit amendement is een amendement op hoofdlijnen en op programma niveau aangezien wij onvoldoende inzicht hebben in eventuele gevolgen van bezuinigingen op thema niveau. Wij hebben daarbij gezocht naar dekking voor de voorgenomen bezuinigingen.
Financieel maken wij ons nog steeds grote zorgen om de staat van onze gemeente. De afgelopen jaren zijn steeds negatieve cijfers geschreven, zijn er forse ingrepen gedaan op de algemene reserve die nu dan ook vrijwel is uitgeput. Dat noopt tot grote urgentie. Wij hebben daar de afgelopen jaren steeds op gewezen maar helaas is daar niet actief op ingegrepen. Wij hebben vorige jaren daarom ook tegen de begrotingen gestemd omdat deze ons inziens grote financiële risico’s met zich mee zouden brengen hetgeen nu dan ook bewaarheid is geworden. Voorgenomen ombuigingen zijn niet gehaald en maken dat de gemeente in zwaar weer zit. Hebben wij vertrouwen in het feit dat het huidige College financieel in control is? Voorzitter, het wordt ons daar niet gemakkelijk mee gemaakt kijkend naar het proces met betrekking tot de jaarstukken, het negatieve saldo over 2023, het huidige negatieve saldo over 2024 en de vooruitzichten voor 2025.
Ook het zoeken naar vergroten van de inkomstenkant van de gemeente is een begrijpelijke maar het voorstel om wederom de OZB te gaan verhogen en ditmaal met 20% (terwijl dat vorig jaar al met 12% was verhoogd) gaat ons wel te ver. Inmiddels zitten we dan aan het Gelders gemiddelde maar ik zie nu voor me al dat voor volgende jaar wellicht het streven zal worden om naar het landelijke gemiddelde te gaan. In het coalitieakkoord staat dat een dergelijke verhoging als laatste redmiddel wordt gezien, hoe moet ik dat zien mede gelet op het volgende stuk in het coalitie akkoord:
Afhankelijk van de koopkrachtontwikkeling van onze inwoners kan een OZB verhoging tot onder het Gelders gemiddelde ingezet worden voor het financieren van onze ambities.
Vooralsnog stel ik vast dat de OZB verhoging nu alleen wordt ingezet om de begroting sluitend te krijgen. Ons inziens moet eerst nog eens grondig worden gekeken waar er nog verder op kan worden bezuinigd, zeker op ambitieniveau.
Die keuzes moeten worden gemaakt. Is dat makkelijk, zeker niet maar het is wel noodzakelijk in onze optiek. Uitgangspunt moet wat ons betreft, naast hetgeen ik u al in het begin heb aangegeven, zijn een sluitende begroting en een structurele aanvulling van de algemene reserve. Beleid waarbij daardoor ook keuzes moeten worden gemaakt waar wel en waar geen inzet meer kan worden gedaan
Als CDA begrijpen wij dat in november keuzes zullen moeten worden gemaakt die ingrijpend kunnen zijn maar wij hebben hier neergelegd welke keuzes wij maken. Bij de begrotingsbehandelingen zullen wij dan opnieuw kijken naar de dan voorhanden liggende voorstellen en zullen wij die wegen en leggen naast onze keuzes die ik u zo juist heb geschetst.
Voorzitter,
Ik laat het op dit moment hierbij, dank u wel.