Algemene beschouwingen, 11 juni 2019

Vorig jaar, en ook recent tijdens de raadsvergadering van februari, hebben we als CDA al uitvoerig stilgestaan bij de in onze ogen zeer zorgelijke ontwikkeling van de financiële positie van de gemeente. We hebben toen opgeroepen om zsm maatregelen te treffen en niet te wachten tot 2020. We zien nu in de kadernota dat het college die handschoen op heeft gepakt en via een taakstelling van 6 miljoen structureel de begroting in 2020 op z’n minst in evenwicht wil brengen.
Daar zijn we uiteraard blij mee, temeer daar we in de zomernota gelezen hebben dat ook in 2019 al bezuinigingen op de rol staan.
Maar papier is geduldig en hierin ligt de grootste uitdaging. Ofwel, gaan we het Transformatieplan 2.0 en de doelstellingen van de kadernota ook daadwerkelijk realiseren. Daar zijn we als CDA niet gerust op gezien de ontwikkelingen in de afgelopen twee jaar waarbij de gemeente niet in control bleek. Het ontbrak  aan urgentiebesef en we vragen ons nog steeds af of iedereen wel doordrongen is van de ernst. Dat is ook een van de punten die de rekeningcommissie is opgevallen: zo lezen we in het verslag van de commissie (zoals dat bij de jaarrekening zit) dat de forse financiële tekorten op niet meer dan enkele zinnen duiding kan rekenen.
Dan ten aanzien van het transformatieplan. De door het college aangekondigde verzakelijk lijkt ons broodnodig. Eerder dit jaar hebben we als CDA al gerefereerd aan het niet opvolgen van de tekortkomingen zoals geconstateerd door de accountant. Overigens, als raad zou het goed zijn om in de discussie over transformatieplannen niet alleen te praten over een meer zakelijke insteek van de gemeente maar ook te praten over de ontwikkeling naar meer jeugdzorg op zich. Als 1 op de 8 jongeren behoefte heeft aan jeugdzorg, wat is er dan aan de hand? Slaat hier een vorm van medicalisering toe? Welke rol ligt hier voor de politiek? En is de maatwerkgedachte, hoe dierbaar die ons ook is, niet veel te ver doorgeschoten wetende dat er 700 zorgaanbieders zijn waaruit mensen kunnen kiezen. Ons dunkt dat het goed is om dit bespreekbaar te maken omdat een uitholling van de solidariteit op de loer ligt en dat gaat uiteindelijk ten koste  van degene bij wie de nood het hoogst is.
Het is terecht dat veel aandacht uitgaat naar de tekorten in het sociaal domein. Maar ook willen we vragen hoe u tegen de ontwikkeling van de overhead aankijkt. We hebben al herhaaldelijk gezegd dat naar ons idee er teveel aandacht uitgaat naar Global Goals (zie ook het recente verslag waaruit duidelijk werd hoe bovenmatig veel energie erin gestoken wordt) en naar zaken als netwerkorganisatie. Die leiden vooral af is onze indruk met als gevolg forse stijgingen van de overheadkosten en een slechtere dienstverlening. In de context van de behandeling van de jaarrekening zullen we hier nog vragen over stellen.
Om een indruk te krijgen van de kosten die gemoeid zijn met overhead: de primitieve begroting 2018 voor overhead was 13.1 miljoen. Bij de zomerrapportage 2018 volgde een negatieve bijstelling van 712k. Na de zomerrapportage nogmaals 262k negatief. Totaal dus in 2018 afgerond ruim 14.1 miljoen overhead, bijna een miljoen meer dan begroot.
En dan kijken we naar de zomerrapportage 2019 waar we nu al de verwachting wordt uitgesproken dat we ipv 14.1 miljoen gaan eindigen op bijna 15.4 miljoen. Kortom, ie jaar een stijging van 2.2 miljoen overhead. Daar wordt het CDA op z’n zachtst gezegd niet vrolijk van.
Er is dus veel werk aan de winkel. Dat vraagt om plannen en ambities zoals die er nu liggen. Maar het vraagt ook om in control zijn en daadkracht. Prachtig zo’n titel een titel als In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister." Maar waar het om gaat is dat we in control komen, grip hebben. Of om in zegwijzes te blijven: the proof of the pudding is in the eating. Een pudding mag er nog zo mooi en lekker uitzien, waar het werkelijk om gaat, is dat hij smaakt. Er is maar één manier om daar achter te komen: de pudding eten.
Om in deze metafoor te blijven: In het transformatieplan en de kadernota ligt de menukaart nu voor. Die bestaat uit meerdere gangen; vandaag is een voorproefje op wat komen gaat. We willen echter snel naar de volgende gang. Het lijkt ons daarom zinvol om direct na het reces in een orienterende vergadering bijgepraat te worden.

Bert de Lange, 11 juni 2019