Standpunt gemeenteraad Bellingwedde mbt fusietraject Vlagtwedde.
Gesprek met leden Provinciale Staten op 21 januari 2014
Toelichting op standpunt gemeenteraad Bellingwedde met betrekking tot het besluit van de raad van Bellingwedde van 17 december jongstleden om te komen tot een fusietraject met de gemeente Vlagtwedde
1. Reeds sinds maart 2013 bestaat er binnen de gemeenteraad van Bellingwedde een breed draagvlak om te komen tot een nauwe relatie met de gemeente Vlagtwedde. Dit brede draagvlak is uitgemond in het besluit van 17 december jl. waarin de raad van Bellingwedde het principebesluit heeft genomen te willen komen tot een fusie met de gemeente Vlagtwedde en aan het college van burgemeester en wethouders heeft verzocht op basis van dit besluit een herindelingsontwerp (conform de wet Arhi) voor Bellingwedde en Vlagtwedde op te stellen onder gelijktijdige vormgeving van de benodigde niet-vrijblijvende resultaatgerichte samenwerking op grotere schaal. Hiermee heeft de raad van Bellingwedde een signaal afgegeven, namelijk het signaal, dat met opschaling er een meer bestuurskrachtige gemeente ontstaat.
2. Het is goed om hier aan te geven, dat voorafgaande aan de besluitvorming op 17 december er bewonersbijeenkomsten zijn gehouden alwaar de gevoelens van de bewoners van Bellingwedde zijn gepeild omtrent dit onderwerp. Uit deze peilingen kwam ten eerste naar voren, dat 86% van de ondervraagden voor een herindeling is en dat zelfstandig blijven geen optie meer is. Daarenboven kwam naar voren, dat 60% van de ondervraagden kozen voor de variant Bellingwedde/Vlagtwedde. Daarmee is in ieder geval aangegeven dat er voor de door de raad van Bellingwedde voorgestane variant een breed draagvlak bestaat onder de inwoners van de gemeente Bellingwedde.
3. In de aanloop van het besluit van 17 december jl. kan nog het volgende worden opgemerkt. Het college heeft, mede op verzoek van onze raad, veel geïnvesteerd in overleggen met de omliggende gemeenten, juist ook vanuit het oogpunt van het in het Beleidskader herindeling genoemde regionale draagvlak criterium. In deze contacten is ook erg ingezet op de relatie met Stadskanaal. Wij hebben moeten constateren, dat de gemeente Stadskanaal om hen moverende redenen niet heeft gekozen voor een variant Bellingwedde/Stadskanaal/Vlagtwedde. Het is een keuze welke wij respecteren. Ook bij andere gemeenten hebben wij kunnen constateren, dat een keuze voor de gemeente Bellingwedde in combinatie met de gemeente Vlagtwedde niet direct in de rede heeft gelegen.
4. Bij de afweging te komen tot de keuze van een fusie tussen de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde is ook goed gekeken naar de A7 en N33 varianten.
Deze varianten zijn wat betreft de raad van Bellingwedde te grootschalig. Daarenboven speelt hier te nadrukkelijk een logistiek economische grondslag. Hierin meegaan zou betekenen, dat het landschappelijk karakter en kwaliteiten als rust, ruimte en groen te veel te leiden krijgen. Daarenboven. De economische pijlers in Westerwolde worden gevormd door de agrarische sector en het kleinschalig toerisme. Daarnaast voorzien wij dat wanneer Westerwolde opgaat in een veel grotere gemeente de toch al ijle bewoning in dit gebied ondersneeuwt in het economische geweld van de genoemde varianten. Overigens past een herindeling op basis van puur economisch en logistieke grondslag niet binnen het kader van de taakverdeling tussen provincie en lokale overheden.
Immers is het niet zo, en dit kunnen wij lezen in het Profiel provincies van het Ipo en in de statenvoordracht, dat de provincie zich meer gaat toeleggen op de regionale economie. Zoals wij het lezen dienen provincies bij te dragen aan duurzame werkgelegenheid en regionaal inkomen door het ontwikkelen van een gunstig vestigingsklimaat voor specifieke economische activiteiten. Gemeenten daarentegen moeten zich bezig houden met opgaven op het gebied van welzijn en leefbaarheid in het landelijke gebied en op het sociale domein. In dit opzicht past een schaal, die daarbij kan aansluiten. Een schaal die garant staat voor een bestuurskrachtige gemeente maar niet te grootschalig waarbij de afstand tot de burger te groot wordt.
Op grond van bovenstaande redenering heeft de raad van Bellingwedde ingestemd met de principekeuze om de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde samen te voegen tot een gemeente Westerwolde. Deze gemeente kent een behoorlijke omvang (de afstand van Klein Ulsda naar Ter Apel bedraagt bijna 50 kilometer) staat echter nog dicht genoeg bij de burgers. Voorts vormt Westerwolde een geografische, culturele en historische eenheid.
Wij zijn er van overtuigd, dat een te vormen gemeente Westerwolde sterk genoeg is om de burgers adequaat te kunnen bedienen en taken zelfstandig uit te voeren. Samenwerking met andere gemeenten kan worden georganiseerd vanuit sterkte en tevens zal de gemeente Westerwolde regie kunnen voeren.
De gemeente is naast dat deze geografisch robuust is ook duurzaam. De raad is er van overtuigd, dat de gemeente Westerwolde een schaal zal hebben waarmee ook toekomstige generaties uit de voeten zullen kunnen. Het is daarbij van belang zich te realiseren, dat we leven in een tijd waarin fysieke grenzen steeds meer gaan vervagen. We zullen steeds meer grensoverschrijdend gaan samenwerken. In het Westerwoldse is dit al het geval. Immers op meerdere terreinen wordt er samengewerkt met bijvoorbeeld Landkreis Emsland. Deze samenwerking vindt plaats op terreinen als toerisme maar ook op terreinen als dienstverlening, werk en onderwijs. Ook wat dit betreft is de geografie van Westerwolde ideaal, immers de gemeente beslaat bijna in de gehele lengte het grensgebied met de Bondsrepubliek Duitsland.
Door de gekozen schaal, zo zijn wij er van overtuigd, zal de fysieke en psychologische afstand tussen bestuur en burgers overzienbaar blijven. En dat is in een samenleving waarin de civil society meer en meer wordt vormgegeven en waarin de participatie en de zelfredzaamheid van de burger voorop staat van het allergrootste belang. Immers de overheid dient meer en meer complementair te zijn en daar waar nodig slagkrachtig oplossingen op maat aan te bieden. Dit kan alleen wanneer deze overheid dicht bij zijn burgers staat.
5. Het zal uw commissie niet verbazen wanneer wij aangeven, dat een fusie tussen de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde voldoet aan de criteria zoals geformuleerd in het Beleidskader gemeentelijke herindeling. Wij willen u nogmaals wijzen op het feit, dat er voor deze fusie een breed draagvlak bestaat onder de inwoners van de gemeente Bellingwedde maar ook onder die van de gemeente Vlagtwedde. Overigens blijkt dit niet alleen uit de reacties tijdens de peilingen gehouden gedurende de inwonersbijeenkomsten maar ook uit onze contacten met burgers. Daaruit blijkt dat onze burgers zich goed kunnen vereenzelvigen met Westerwolde en dus een fusie van de beide gemeenten.
6. Wij hebben de opvatting van het College van GS en die van de andere gemeenten op ons laten inwerken. Wij respecteren dat men de opvatting is toegedaan dat het lokaal bestuur gebaat is bij een opschaling tot grootschalige gemeenten.
Met u allen is ook de raad van Bellingwedde van mening, dat een opschaling noodzakelijk is om bestuurskracht te bevorderen. Echter wij kunnen niet inzien, dat een opschaling tot bijvoorbeeld 100.000 inwoners bijdraagt aan een draagbare afstand tussen overheid en burger. Ook denken wij, dat een dusdanige grote schaal de betrokkenheid van de burger bij het bestuur en de politiek niet zal bevorderen. Dit komt naar onze mening de versterking van de lokale democratie niet ten goede. En dat is geen goede zaak. Immers met het huidige kabinet streven ook wij naar een nieuwe, meer eigentijdse relatie tussen burger en bestuur. De beoogde veranderingen in de organisatie van het binnenlands bestuur dragen bij aan die nieuwe relatie. Het overbrengen van een groot aantal taken en bevoegdheden van het Rijk en de provincies naar het gemeentelijk niveau (decentralisaties) biedt in dat opzicht kansen. Meer taken, bijbehorende middelen en meer bevoegdheden zorgen ervoor dat de lokale democratie wezenlijk meer substantie krijgt. Zo zullen het in de nabije toekomst de gemeenten zijn, die bepalen hoe sociale voorzieningen voor burgers worden georganiseerd en aangeboden. De betekenis van het lokaal bestuur en de lokale politiek neemt daardoor toe. Dat is des te meer van belang in een periode van bezuinigingen waarin heldere keuzes noodzakelijk zijn. Deze keuzes vragen om legitimatie, om een gesprek met de samenleving en ruimte voor verschillende opvattingen. Door goed te luisteren en rekening te houden met lokale wensen en omstandigheden van burgers kan het handelen van de overheid meer op maat en effectiever worden ingericht. Het maakt maatwerk mogelijk en vergroot de betrokkenheid van burgers. Een betrokkenheid die nodig is om de bezuinigingen te kunnen realiseren. En daarbij behoort een schaal zoals die ontstaat door een fusie zoals die ons voor ogen staat[1]. Een schaal van 100.000 inwoners pas niet in ons gebied.
7. Overigens denken wij dat ook de vaak genoemde decentralisatieopgaven (maar ook andere taken en opgaven als bijvoorbeeld de Omgevingsdienst en Veiligheidsregio) geen argument hoeven te zijn om op te schalen naar een niveau van bijvoorbeeld 100.00 inwoners. Immers deze taken en opgaven worden reeds organisatorisch geborgd door een provinciebrede samenwerking van gemeenten.
Zoals reeds betoogd vragen juist de decentralisatietaken om een wat meer bescheiden schaal, juist ook om de betrokkenheid van de burgers bij de lokale politiek en het bestuur te verhogen. Nodig is een herkenbaar gezicht een gezicht dat nabij is.
8. Wij geven u graag mee, dat wat ons betreft de zogenaamde doorzettingsmacht van de provincie niet van toepassing is op de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde. Immers beide raden en de bevoling kiezen voor de voorgestelde variant. Wij verzoeken u (maar ook de regio) dan ook nadrukkelijk ons onze schaal te gunnen.
Wij zijn er ten volle van overtuigd, dat met de door onze voorgestane schaal er niet alleen sprake is van een gemeente met voldoende bestuurskracht maar ook van een gemeente waarin de afstand tussen burger en bestuur niet te groot is en er tevens meer dan voldoende ruimte is voor betrokkenheid van de burger bij de lokale politiek en het bestuur
[1] Eerste Kamer, vergaderjaar 2012-2013, CII, A, pagina 6 onder § 1 Versterking positie burger