Lees hieronder de bijdrage van het CDA tijdens de algemene beschouwingen op de Voorjaarsnota 2019 / Kadernota op woensdag 26 juni 2019.
Kor Berghuis
Voorjaarsnota 2019
Voorzitter,
Vandaag zitten we bij elkaar om de voorjaarsnota met elkaar te bespreken, een terugblik op de eerste maanden van de nieuwe gemeente in een blik op de komende jaren, waar we als gemeente staan en wat los van de ambities de financiële armslag van de gemeente is. De fractie van het CDA is zich er van bewust dat erin het eerste jaar nog veel ongewis is en dat er veel zaken op de organisatie afkomen. Als fractie willen wij dan ook onze waardering uitspreken voor de organisatie die onder grote tijdsdruk het wel voor elkaar heeft gekregen.
De fractie van het CDA ziet deze voorjaarsnota nog dat het glas half vol is, maar als wij samen niet serieus gaan kijken naar onze financiële positie dan is het glas in een rap tempo maar een kwart vol. De komende maanden in de aanloop naar de begroting zal er stevig ingezet moeten worden om het glas halfvol te houden. Mogelijke oplossingen zouden hiervoor kunnen zijn om het ambitie niveau, de investeringen en het tempo daarvan nog eens goed tegen het licht te houden. In het kader van de AHRI moeten er een aantal zaken geharmoniseerd worden, daar hebben we geen keuze in, maar maak hiervoor wel realistische tijdsplanningen.
Voor de komende jaren zullen vooral de tekorten op de jeugdzorg en de personele invulling een groot beslag leggen op de begroting. De redenering dat vaste mensen goedkoper zijn dan inhuurkrachten kunnen wij wel volgen, maar gezien de taakstellingen die er ook liggen is een uiterste terughoudendheid op zijn plaats.
In de bestuursrapportage 2019 staan een paar fikse tegenvallers zoals de Waldadrift. Voorzitter wij vernemen graag van het college welke leermomenten het college hieruit trekt om dit soort overschrijdingen te voorkomen en anderszins de raad vroegtijdig te informeren.
Gaswinning
Een groot thema wat in onze gemeente speelt is de zorg rond de gaswinning en vooral de gevolgen daarvan. Aardbevingen die de nodige schade veroorzaken niet alleen materieel maar ook op het gebied van de geestelijke gezondheid de nodige impact hebben. Kinderen die angst hebben, mensen die figuurlijk verlamt raken als het huis trilt. Er wordt veel gesproken over schadeherstel en versterken maar voorlopig zijn het vooral woorden met weinig daden. Woorden gaan het vertrouwen niet herstellen dat zullen daden moeten zijn. Het Nationaal Programma kan alleen maar een succes worden om het gebied een nieuw perspectief te geven als schades zijn hersteld en versterkingsprogramma’s worden uitgevoerd. Als dat niet gebeurt dan spannen we samen het paard verkeerd voor de wagen.
Bereikbaarheid
Bereikbaarheid is voor de leefbaarheid van groot belang en vraagt voor de komende jaren zeker de nodige aandacht. De keuze om in de Eemshaven 3 bushaltes te plaatsen geeft bij ons wel wat vraagtekens zeker de daarbij gemaakt opmerking dat het dorp Oosteinde haar halte kwijt raakt. Dit kan volgens ons niet de bedoeling zijn en wij vragen het college dan ook om zich in te zetten voor het behoud van de halte in Oosteinde.
De Strandweg nabij Zoutklamp is door het waterschap samen met de gemeente opgehoogd. Het zicht op het Lauwersmeer is een plaatje, alleen de mogelijkheid om te parkeren nabij de veel gebruikte trailerhellingen zijn verdwenen. Ook zijn de trailerhellingen wel heel steil geworden en je kunt er op wachten dat er een keer niet alleen de boot te water wordt gelaten maar ook een auto. Wij vragen hier aandacht voor.
Voorzitter op diverse plaatsen in de gemeente wordt gewerkt aan wegen, kabels gegraven in bermen maar ook in trottoirs. Wij maken ons wel zorgen hoe zo nu en dan het werk wordt achtergelaten. Wij willen het college vragen om daar goed op toe te zien.
Economie en werkgelegenheid
Economie en werkgelegenheid zijn voor de gemeente Het Hogeland cruciaal om het gebied leefbaar te houden. Zonder werk geen mensen en andersom zonder mensen geen werk. Voor de werkgelegenheid is het van belang daar er een goede wisselwerking is met het onderwijs, zodat het onderwijs kan inspelen op de vraag vanuit het bedrijfsleven. Bedrijven maar ook de gemeente dienen hun verantwoordelijkheid te nemen om mee te werken aan een inclusieve maatschappij. Rond de uitbreiding van Friesland Campina in Bedum is het al een poosje stil, kan het college ons iets over de voortgang vertellen.
In de Eemshaven staat veel op stapel en dat vergt ook tijdelijke huisvesting van buitenlandse werknemers. Probeer dit zoveel in onze gemeente te houden, zodat ook het gebied hiervan kan profiteren.
Voor het gebied is de Economic Board de laatste paar jaar een enorme aanjager geweest. Wij zien dan ook graag dat er met de diverse partners gekeken wordt naar een voortzetting van de Economic Board voor de toekomst. Daarnaast zou het goed zijn om als gemeente Het Hogeland een stevig ondernemersloket te hebben voor het stimuleren van de economische ontwikkelingen en vestigingsfactoren voor bedrijven. Is er trouwens al meer duidelijkheid over de invulling van het ondenemersfonds?
Het CDA ziet graag dat toerisme en recreatie een belangrijke plaats krijgt in de economie van Het Hogeland. Toerisme en recreatie zet niet alleen het gebied op de kaart maar zorgt ook voor een belangrijke bron van inkomsten en werkgelegenheid, wat er weer voor zorgt dat voorzieningen in stand kunnen blijven in de dorpen. Het zou goed zijn om samenwerking te zoeken met andere waddenkustgemeenten om het toerisme naar een hoger plan te tillen. Dit jaar heeft het waddengebied 10 jaar de titel Unesco Werelderfgoed. Wordt hier ook aandacht aan besteed in onze gemeente en wat is de stand van zaken rond het Werelderfgoedcentrum?
Sociaal domein.
De post jeugdzorg is een zorgenkindje en dat zou niet zo moeten zijn. Wij zien dan ook met belangstelling uit naar de uitkomst van het onderzoek specifiek gericht op onze eigen gemeente. Het gaat ons niet om te bezuinigen, al zou dat een mooi neveneffect zijn, het gaat erom dat de zorg zo goed mogelijk wordt besteed en waar de kinderen en ouders mee uit de voeten kunnen. We zullen nog meer aan de voorkant aan de slag moeten. Maar ook moeten we ons eens afvragen of ieder kind in een hokje geplaatst moet worden, het is de vraag of iemand daar gelukkig van wordt.
Kijken we naar zorg in z’n algemeenheid dan constateren we dat vooral de eerstelijnszorg op het platteland onder druk komt te staan. Als een huisarts er mee stopt is er geen of nauwelijks een opvolger te vinden. Deelt het college onze zorg en ziet zij mogelijkheden om dit bij de zorginstanties onder de aandacht te brengen?
Vanwege sluiting van zorgtehuizen neemt ook de druk op de mantelzorgers onevenredig toe, een constatering die ons zorgen baart en de nodige aandacht vraagt.
Leefbaarheid en voorzieningen
Het CDA is vaak op pad kriskras door de gemeente. En elke keer weer zijn wij onder de indruk van alle mooie activiteiten en evenementen die er door de inwoners in de dorpen worden georganiseerd. Er zit veerkracht in de dorpen. Cultuur verbindt en zorgt voor samenhang in de dorpen, en dit zorgt weer voor leefbaarheid.
We hebben begin dit jaar gezien dat er, als het gaat om het aanvragen van vergunningen, problemen en onduidelijkheden kunnen ontstaan. Initiatiefnemers lopen tegen ontzettend veel regelgeving aan. Wij zouden het op prijs stellen dat er vanuit de gemeentelijke organisatie proactief wordt meegedacht met organisaties. Het aanwijzen van evenemententerreinen zien wij niet als een taak van de gemeente. Laat dit soort zaken van onderaf komen mocht er behoefte aan zijn.
Over het onderhoud op een aantal begraafplaatsen krijgt de CDA fractie nog weleens wat opmerkingen bijv. over het onderhoud op de begraafplaats in Uithuizermeeden rond de oorlogsgraven. Wij willen hier nadrukkelijk aandacht voor vragen en zijn van mening dat het onderhoud van de gemeentelijke begraafplaatsen gewoon goed moet zijn.
De voorgestelde besparing op huisvestingskosten voor de bibliotheken lijkt ons een ambitieus voorstel. We zijn er zeker niet op tegen dat er gekeken wordt naar koppelingen met scholen of dorpshuizen of andere initiatieven. Bibliotheken vervullen een brede maatschappelijke functie en er moet goed gekeken worden naar innovatieve en toekomst bestendige bibliotheekvoorzieningen.
De MFA in Bedum staat als een groot project genoemd waarvoor het college voorstelt om in de begroting gelden vrij te maken. Wat is de status hiervan? Bij grote projecten is het wenselijk dat de raad tussentijds op de hoogte wordt gehouden, er gaan tenslotte de nodige miljoenen in om, wat niet helemaal zonder risico is. Hoe staat het bijv. nu met de Tirrel?
Kan het college ook al meer inzicht geven over het ‘wedstrijdplan’ voor het Lokaal Sportakkoord waarvoor begin dit jaar een intentieverklaring is getekend.
Voor de Harmonisering van Sporttarieven willen we het college meegeven oog te hebben voor de kleine verenigingen. Ga met de verenigingen in gesprek. We onderschrijven leefbaarheid en voorzieningen in de dorpen en daar horen ook sportvoorzieningen in de kleinere kernen bij. Bovendien willen we in het kader van gezondheid meer mensen aan het bewegen krijgen en dan moeten er ook voorzieningen binnen bereik zijn. Zoek daarin ook koppelkansen. Zo zien we het ook als een uitdaging om een team FC Het Hogeland RWE samen te stellen en een wedstrijd te organiseren tegen bijv. FC Groningen.
RO, Wonen en duurzaamheid
Op het gebied van ruimtelijke ordening zal de komende jaren de Omgevingswet een belangrijk item worden. We hebben er een start mee gemaakt en wij zien dan ook graag dat de raad op gezette tijden meegenomen wordt in het verhaal. Maak er vooral geen haast klus van, we hebben de tijd.
Het is goed dat er een woonvisie wordt opgesteld. Wij willen op voorhand aangeven dat voor het CDA het realiseren van woningen voor jongeren en startende gezinnen van belang is. De jeugd heeft de toekomst, we willen niet dat ze noodgedwongen wegtrekken uit de dorpen. Heb ook oog voor alternatieve woonvormen; hofjes voor ouderen en Tiny-houses, maar kijk ook serieus naar nieuwbouw en levensloopbestendige woningen in de kleine kernen zodat ouderen in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen.
De energietransitie staat voor de deur en zal een grote opgave worden. Welke rol kan de gemeente vervullen in de ondersteuning van kleine lokale energiecoöperaties en hoe staat het met de nota kleinschalige energieprojecten en initiatieven?
Burger en bestuur
Voorzitter in de diverse startnotities staat vermeld dat participatietrajecten worden opgestart. In principe juichen we dat toe, maar ‘overvraag’ de burger niet en schep voorafgaand duidelijkheid over verwachtingen. Wees realistisch. En doe maar gewoon dan doen we al gek genoeg. Festivals zijn leuk maar of dat de juiste en genoeg input oplevert is de vraag.
Over het op afspraak werken van burgerzaken en over de telefonische bereikbaarheid krijgen wij wisselende geluiden. Wanneer wordt dit geëvalueerd?
Voorzitter we hebben in onze bijdrage niet al teveel ballonnen opgelaten wetende dat onze financiële polsstok op dit moment daarvoor net iets te kort is. Sterker nog wij sluiten af met het voorstel op een verbod van het oplaten van ballonnen in onze gemeente. Ballonnen zijn gevaarlijk voor zeezoogdieren, vogels en vissen. Die zien ze aan voor voedsel en raken verstrikt in ballonlinten. Veel kustgemeenten en de Waddeneilanden hebben al een verbod ingevoerd. Ballonnen oplaten is niet meer van deze tijd. De gemeente Het Hogeland kan en wil toch niet achterblijven? Onze gemeente bestrijkt (bijna) de gehele Groninger waddenkust, daarom dienen wij een motie in met deze strekking namens alle partijen.