Op 6 november is de begroting van de gemeente Het Hogeland besproken tijdens de raadsvergadering.
Lees hieronder de bijdrage vanuit onze fractie.
Balanceren tussen ambitie en realiteit.
Voorzitter, collega raadsleden,
De begroting 2025 ligt voor: een document vol hoop en ambitie, maar ook realistisch in het licht van financiële uitdagingen. Het CDA wil vanuit haar positief-kritische perspectief een aantal belangrijke thema’s belichten.
Thema 1: Basisvoorzieningen en Leefbaarheid
De aantrekkingskracht van Het Hogeland hangt nauw samen met de kwaliteit van onze basisvoorzieningen. Goed onderhouden wegen, adequate openbare verlichting en verzorgd groen zijn essentieel voor een leefbare en veilige omgeving.
De begroting voorziet wel in extra middelen voor onderhoud, maar we willen van het college dat achterstanden worden weggewerkt. Dit geldt met name voor het buitengebied, waar smalle wegen, achterstallig onderhoud en de effecten van klimaatverandering het risico op gevaarlijke situaties vergroten. De keuze voor kwaliteitsniveau C – wat oneffenheden tot 3,5 cm toestaat – kan leiden tot kapitaalvernietiging op de lange termijn. Erkent het college dit? En welke aanpak staat het college voor ogen?
We juichen het ambitieniveau "Duurzaam & Duister" toe en moedigen de gemeente aan om de vervanging van conventionele verlichting naar Ledverlichting te versnellen.
Net als bij wegen geldt ook voor civiele constructies dat de begroting kiest voor kwaliteitsniveau C, wat kleine schades toestaat. Dit kan op termijn leiden tot hogere onderhoudskosten en een verhoogd risico op aansprakelijkheid bij ongevallen. We vragen het college om de risico's van deze keuze zorgvuldig af te wegen.
De begroting moet rekening houden met de unieke behoeften van onze dorpen. In Oudeschip, bijvoorbeeld, is er de wens voor een maandelijkse sirenetest en een meetpunt voor luchtkwaliteit. We vragen het college te inventariseren welke concrete stappen er worden gezet om deze en andere lokale behoeften te adresseren.
Thema 2: Economische Ontwikkeling en Woningbouw
De economische ontwikkeling van onze gemeente is van groot belang, maar moet in balans zijn met het behoud van onze leefomgeving.
De ontwikkeling van de Eemshaven biedt kansen voor economische groei en werkgelegenheid. Tegelijkertijd is het van cruciaal belang om de impact op omliggende dorpen te bewaken. Het programma Eemshaven+ moet hierin een centrale rol spelen. We vragen het college om een heldere visie te presenteren die de balans bewaakt tussen economische ontwikkeling en bescherming van de leefomgeving.
Het CDA steunt niet alleen de ambitie om het woningbouwprogramma te versnellen, maar moedigt deze zelfs aan. Desondanks, de haalbaarheid van 1700 woningen moet realistisch worden beoordeeld. Beschikbare capaciteit en de verwerving van geschikte locaties blijven aandachtspunten c.q.risicofactoren.
De begroting voorziet in de verkoop van gemiddeld 7.000 tot 8.000 vierkante meter bedrijventerrein per jaar tot 2028 . De voorbereidingen voor een nieuw bedrijventerrein in Bedum zijn gestart . We vragen het college om aandacht te besteden aan de duurzame inrichting van deze terreinen.
Thema 3: Jeugdzorg en Sport
Het CDA maakt zich zorgen over de toekomst van de jeugdzorg en de toegankelijkheid van sport voor onze inwoners.
De taakstelling op de jeugdzorg blijft een complexe en zorgelijke kwestie. Hoewel de beoogde rijks besparingen niet zijn doorgevoerd, ontbreekt een diepgaande analyse van de effecten van de voorgestelde afbouw van budgetten. We vragen het college om concrete data te presenteren die de effectiviteit van de ingezette middelen aantonen. De recente septembercirculaire meldt dat de korting van €1,6 miljoen op jeugdzorg is geschrapt. Dit betekent dat de huidige taakstelling € 500.000 bedraagt.
Sport is van onschatbare waarde voor de gezondheid en het welzijn van onze inwoners zoals in een laatste raadsvergadering nog maar eens is benadrukt in een gloedvol betoog. De stijgende kosten vormen echter een barrière, vooral voor jongvolwassenen die overstappen naar volwassenentarieven. We missen concrete voorstellen in de begroting om sport toegankelijk en aantrekkelijk te houden. Het is belangrijk om ambities te vertalen naar concrete acties en investeringen.
Thema 4: Financiële Duurzaamheid
De begroting 2025 geeft een beeld van onze huidige financiële positie, maar het is van belang om te anticiperen op toekomstige uitdagingen.
Hoewel er in 2025 een overschot is, voorziet de begroting vanaf 2026 een tekort. Dit komt door de teruglopende rijks financiering, ook wel bekend als het ‘ravijnjaar’. Het is belangrijk dat de raad tijdig wordt betrokken bij de discussie over de te nemen maatregelen om deze tekorten het hoofd te bieden.
De gemeente heeft te maken met stijgende kosten, maar streeft ernaar de lokale lasten te beperken. Transparantie over de te nemen maatregelen is essentieel.
De begroting maakt gebruik van stelposten voor onder andere loon- en prijseffecten en onderhoud van gemeentelijke panden. Het is belangrijk om te erkennen dat deze stelposten mogelijk ontoereikend zijn, wat de financiële positie kan beïnvloeden. Een duidelijke analyse van de risico’s en beheersmaatregelen is noodzakelijk.
Het Hogeland heeft een solide weerstandsvermogen, met een ratio van 2.668. Dit biedt een buffer, maar mag geen aanleiding zijn voor financiële onzorgvuldigheid.
Thema 5: Communicatie en Vertrouwen
Een open en transparante communicatie met inwoners is cruciaal voor een goede relatie tussen gemeente en samenleving.
De begroting voorziet in middelen voor communicatie en participatie, maar we vragen om concrete voorbeelden van de strategieën. Investeren in vertrouwen en wederzijds begrip is belangrijk.
Welke laagdrempelige en effectieve communicatiekanalen worden ingezet om inwoners te informeren en te betrekken bij besluitvorming?.
Heldere communicatie met de provincie over infrastructurele projecten, zoals de Paddepoelster brug en de brug bij Wierumerschouw, is van belang. Een update over de stand van zaken is gewenst. 75% van onze gemeentegrens bestaat uit water, dus goed functionerende bruggen zijn belangrijk.
Hoewel Nij Begun feitelijk los staat van deze begroting heeft het wel degelijk indirect invloed. Evenals op de begroting wil de raad grip houden op de inzet van middelen uit Nij Begun. Er wordt hard aan gewerkt en de eerste contouren worden zichtbaar. We vragen het college dan ook om ons nauw betrokken te houden bij het besluitvormingsproces en het delegeren van verantwoordelijkheden. Overlappingen zullen er blijven. Blijf daar grip op houden!
In het verleden hebben we een aantal maal aandacht gevraagd voor het visserijmuseum. Naar ons idee ook één van de waddenmusea en zou als zodanig voor een vergelijkbare subsidie in aanmerking moeten komen. Is er in de huidige begroting rekening gehouden met een structurele subsidie? Zo nee, waarom niet? Verder hebben we vernomen dat er een projectplan ‘toekomstbestendigheid’ is ingediend door het museum (29 feb 2024) waarop tot op heden niet inhoudelijk op is gereageerd. We willen graag opheldering van het college.
Tot Slot:
Een aantal van de genoemde problemen c.q. uitdagingen vragen wellicht om creatieve oplossingen, zoals het project van Vakland met Hbo-studenten of de aanpak in Pekela met persoonlijke begeleiding om werklozen uit de bijstand te krijgen. Is het college bereid om eens buiten de gebaande paden te denken en enige creativiteit ten toon te spreiden?
En uiteraard willen we aan het eind van onze bijdrage onze dank uitspreken aan het college en de ambtelijke organisatie voor het vele werk dat hier in is gaan zitten, én de complimenten maken voor het heldere document wat dit heeft opgeleverd.
En als allerlaatste vragen we aandacht voor de herdenking van 80 jaar bevrijding in 2025. We zouden hier graag een extra budget voor vrijmaken. Daarvoor dienen we de volgende motie in:
Motie: 80 jaar gedenken en herdenken!
Behorende bij: agendapunt 7, begroting 2025
In 2025 mogen we stilstaan bij het feit dat het 80 jaar is geleden dat Nederland is bevrijd. Het is goed om hier bewust bij stil te staan want deze vrijheid is niet vanzelfsprekendheid, getuige de vele
onrusten in de wereld op dit moment. Laten we de vrijheid koesteren en deze vieren. Om de
verschillende dorpen en de 4 en 5 mei verenigingen de mogelijkheid te bieden om hier in 2025 extra
aandacht te besteden in welke vorm dan ook, stellen we voor om eenmalig extra middelen
beschikbaar te stellen. Wij dienen hiervoor de volgende motie in:
De raad van de gemeente Het Hogeland in vergadering bijeen op 6 november 2024
Constaterende dat:
- vrijheid niet vanzelfsprekend is en;
- vrijheid kwetsbaar is;
Overwegende dat:
- 80 jaar vrijheid een moment is om bewust en expliciet bij stil te staan;
- vrijheid herdenken, vieren en koesteren door en voor alle generaties mogelijk moet zijn;
- het mogelijk moet zijn om hier in 2025 extra aandacht aan te besteden;
Verzoekt het college om:
- een laagdrempelige subsidieregeling te ontwikkelen voor activiteiten in het kader van 80 jaar vrijheid voor de 4/5 mei verenigingen en/of dorpsbelangenverenigingen;
- hiervoor een basisbedrag van € 500 per dorp beschikbaar te stellen, aangevuld met € 1 per inwoner;
- de kosten hiervoor (€ 25.000, resp. € 50.000) te dekken uit de Algemene Reserve en
- dit te verwerken in de Voorjaarsnota 2025.
En gaat over tot de orde van de dag.
CDA Het Hogeland