Voor ons ligt de eerste begroting van de nieuwe gemeente het Hogeland en dat is niet niks. We willen ten eerste het college en de organisatie bedanken voor het vele werk. We beseffen ons heel goed dat de herindeling voor de organisatie en de bedrijfsvoering een ingewikkeld proces is.
Deze eerste begroting is een belangrijke bouwsteen voor de toekomst. De begroting is nu nog vooral beleidsarm. Het beleid van de oude gemeenten wordt, in ieder geval voor een groot deel, voortgezet. Financieel gezien is het krap. In 2019 is er sprake van een tekort door de nieuwe school in Uithuizen en extra personeelslasten. Dat zijn toch onaangename verassingen. De begroting na 2019 sluit, maar we zien wel risico’s. Zo is er nog een forse taakstelling op de personele formatie en is het onzeker wat er gebeurd met de zorgkosten. We hebben in de voorbereiding vragen gesteld over het herindelingsbudget. Onze conclusie is dat er minder herindelingsmiddelen beschikbaar worden gesteld vanuit het rijk.
Klopt deze veronderstelling en wat kunnen de gevolgen zijn?
Het alleen uitvoeren van een beleidsarme begroting past wat ons betreft niet binnen het coalitieakkoord en de visie ruimte. Dat doet geen recht aan deze mooie gemeente en de opgaven die er liggen. Als CDA willen we meer ruimte bieden voor de dorpen en voor initiatieven van inwoners en ondernemers. Bijvoorbeeld om een energiecoöperatie te starten of kleinschalige nieuwbouw toe te staan in een dorp als Zoutkamp. Daar hoort een gemeente bij die meedenkt en faciliteert en zich niet verschuilt achter regels en procedures. Een gemeente die contacten onderhoudt met de dorpen en niet alleen beslissingen vanuit het gemeentehuis neemt. Maar ook een gemeente die investeert in dorpen en voorzieningen. Vanuit die visie willen we ingaan op een aantal concrete thema’s uit beleidsbegroting. Dit ook alvast in de aanloop naar de kadernota.
Veiligheid
Op het gebied van veiligheid vinden wij de aanrijtijden van de hulpverleningsdiensten een blijvend aandachtspunt. De normen die daarvoor gelden zijn lastig te halen, zeker in een uitgestrekte plattelands gemeente. In het verleden zijn door de oude gemeente Eemsmond diverse pogingen gedaan een brandweervoorziening in de Eemshaven te realiseren, maar zonder succes. Ook de dienstverlening van de politie mag in onze ogen niet verder achteruit gaan. In Uithuizen is er nog een politiebureau en in Winsum, Leens en Bedum zijn er alleen nog politieposten.
Bereikbaarheid
Voor de inwoners van deze gemeente is een goede bereikbaarheid van belang
- Eerder zijn in deze raad vragen gesteld over de Paddepoelsterbrug. We vragen hier nogmaals aandacht voor en hopen dat er zo snel mogelijk een oplossing komt voor de voetgangers en de fietsers die gebruik maken van deze brug.
Zijn er nog ontwikkelingen te melden?
- We hopen ook dat de aanpak van de N361 en de aanleg van de nieuwe fietspad + verbinding tussen Winsum en Groningen voortvarend opgepakt gaat worden.
Economie en werk
We moeten blijven inzetten op economische ontwikkeling en werk. De eerste 15 miljoen euro uit het Nationaal Programma wordt ingezet voor de centrumplannen in Uithuizen, Uithuizermeeden, Bedum, Winsum en het centrumgebied in Wehe Den Hoorn. Daar zijn we blij mee. Daarnaast is het van belang de komende maanden invulling te geven aan de voorgestelde ondernemersfondsen. Wij vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk ondernemers kunnen profiteren van deze fondsen, dus ook de agrariërs. Hiervoor is overleg noodzakelijk met ondernemersverenigingen, maar ook met de LTO om tot concrete maatregelen te komen.
Leefbaarheid & voorzieningen
Investeren in de dorpen
Zoals eerder benoemd willen we investeren leefbaarheid en voorzieningen. We zijn daarom voorstander van het instellen van een cofinancieringsfonds voor projecten en een fonds voor dorpen en ondernemers. Ook de uitvoering van het Nationaal Programma Groningen zou nieuw perspectief moeten bieden voor dit gebied voor alle inwoners en voor zowel de grote als de kleine kernen.
De sportverenigingen
We vragen aandacht voor onze sportverenigingen. Het percentage niet sporters binnen onze gemeente ligt tussen de 50% - 60%. We zijn blij met de buurtsportcoaches die een belangrijke rol vervullen om sport en bewegen te stimuleren. Tegelijkertijd zien we dat veel (kleine) sportverenigingen het moeilijk hebben door bijvoorbeeld minder jeugdleden en vrijwilligers. Dat geldt ook voor andere kleine verenigingen. Dat is voor ons een zorgpunt.
- Het CDA wil graag inzetten op een betere verenigingsondersteuning.
Vraag aan het college is in hoeverre de taak van verenigingsondersteuner al is ingevuld en in hoeverre het mogelijk is hier meer op in te zetten.
- Ander punt is de harmonisatie van de sporttarieven en de afspraken over onderhoud en beheer. Voor het CDA geldt dat kostendekkendheid geen doel op zich is. Wij gaan voor reële en aanvaarbare tarieven en vragen hier aandacht voor bij de harmonisatie van de sporttarieven. Een eerste stap in de harmonisatie wordt al gezet door de OZB vrijstelling voor sportvelden in Winsum te laten vervallen. In het subsidiebeleid gaat het college kijken op welke wijze sportverenigingen kunnen worden gecompenseerd. Dat ondersteunen we van harte. We gaan ervan uit dat het laten vervallen van de OZB vrijstelling in 2019 geen nadelige effecten heeft voor de sportverenigingen in Winsum. Klopt deze veronderstelling?
Sociaal domein en volksgezondheid
Tekorten jeugdzorg
De tekorten in de jeugdzorg zijn de afgelopen jaren flink opgelopen. De komende jaren wordt in de begroting uitgegaan van een daling van het tekort door de jeugdhulp goedkoper en efficiënter in te richten. De praktijk zal waarschijnlijk weerbarstig zijn.
Op welke manier denkt het college dit te kunnen realiseren, waarbij zorg wel moet zijn gegarandeerd voor jongeren die dat nodig hebben.
Sociale teams
Na een pilot gaat er gewerkt worden met sociale teams die integraal werken. Het CDA wil zorg dichtbij en lokaal organiseren. Uit cijfers van het CPB blijkt wel dat de inzet sociale teams vaak leidt tot hogere zorgkosten.
Blijkt dit ook uit de 4 pilots?
Voor ons is het belangrijk dat deze sociale teams juist de verbinding leggen met lokale initiatieven. Door het instellen van een dorpenfonds wil het CDA deze lokale initiatieven juist stimuleren en versterken.
Ruimtelijke ordening: Wonen & duurzaamheid
Afvalinzameling
Ten aanzien van de afvalinzameling moeten we voldoen aan de landelijke VANG doelstelling (Van Afval Naar Grondstof). Opvallend is dat in de oude gemeenten met diftar veel minder afval wordt geproduceerd. We weten niet zeker of dat met diftar te maken heeft, maar het zou zeker meegenomen moeten worden als we kiezen voor een nieuwe systematiek voor afvalscheiding .
De energietransitie
We staan voor een grote opgave als het gaat om de energietransitie. We gaan van het gas af. Het CDA wil graag op korte termijn meters maken juist, op die terreinen waar er draagvlak is. Veel lokale energiecoöperaties, zoals Duurzaam Bedum, wachten op dit moment op duidelijkheid van de gemeente (beleid).
Wij willen graag van het college weten of het mogelijk is deze duidelijkheid op kortere termijn te verschaffen. Verder zouden we graag zien dat lokale coöperaties beter ondersteund worden, bijvoorbeeld via de Groninger Energiekoepel.
Burger en bestuur
Telefonische bereikbaarheid
Aandachtspunt is de telefonische bereikbaarheid van de gemeente. We snappen dat het na de herindelingen letterlijk en figuurlijk zoeken is. We ontvangen nog wel signalen dat de telefonische bereikbaarheid soms te wensen over laat.
Lokale heffingen
Tot slot de lokale heffingen. De woonlasten blijven relatief laag in vergelijking met omliggende gemeenten, al zijn er wel verschuivingen door de herindeling. De 1% extra verhoging van de OZB tarieven had voor ons niet gehoeven.
De verhoging van de OZB voor niet woningen is en blijft een vervelende boodschap en daar moeten we eerlijk over zijn. Eind vorig jaar werd duidelijk dat de herindeling zou leiden tot een verschuiving van lasten. Vooral de grote bedrijven in de Eemshaven zouden minder gaan betalen en de ondernemers in Bedum, Winsum en De Marne fors meer. Een reële oplossing is ook niet voorhanden. Het is niet toegestaan om het OZB tarief te differentiëren en een lastenverlichting zou heel veel geld kosten, waar geen financiële ruimte voor is.
Het CDA heeft daarom gepleit voor een goede compensatieregeling en dat is nu ook meegenomen in de begroting.
Vraag is dan of het uit te leggen is dat grote multinationals als Google en RWE een lastenverlichting tegemoet kunnen zien van 1 miljoen euro. Juist als we bedenken dat er een groot leefbaarheidsvraagstuk ligt in dit gebied. In onze ogen is dat niet uit te leggen. Daarom is ervoor gekozen om het tarief Eemsmond te hanteren en met de meeropbrengst een bestemmingsreserve te vormen voor dorpen en ondernemers. Op langere termijn moet dit leiden tot versterking van de leefbaarheid en het ondernemersklimaat.
Tot slot voorzitter. Het Hogeland is een prachtige nieuwe gemeente waar nog veel te doen is.
Laten we dit samen oppakken.
Nait souzen, moar doan!