Keti Koti verzoeningstafel

Tien jaar geleden deed ik voor het eerst mee aan de sederavond, een avond waarbij volgens vaste rituelen, zowel met teksten als met handelingen, de bevrijding van de Joden uit de slavernij in Egypte, enkele duizenden jaren geleden, wordt herdacht.

De sederavond, maar ook het ramadanfestival waarmee de Nederlandse moslims het vasten doorbreken, en de dialoogtafels die gehouden zijn na de moord op Theo van Gogh, inspireerden mij tot de Keti Koti Verzoeningstafel, een ritueel voor de herdenking van het Surinaamse slavernijverleden en de viering van de vrijheid.

 Keti Koti: de ketens zijn doorbroken, de slavernij is voorbij. Op 1 juli 1863 is de dag waarop de slavernij door Koning Willem III officieel werd afgeschaft en sindsdien is de eerste juli in Suriname een nationale feestdag. De laatste jaren is er ook in Nederland steeds meer aandacht voor de slavernij en in sommige grote steden worden er op 1 juli culturele bijeenkomsten gehouden.

Mijn beide ouders zijn Surinaamse Nederlanders en mijn moeders oma was een slavin. Gaandeweg kreeg ik meer behoefte om rond 1 juli stil te staan bij dat verleden. Maar niet alleen: ik wilde samen met anderen tot een gesprek komen waarin we ons afvragen welke betekenis de verworven vrijheid voor een ieder van ons inhoudt. Zo kwam ik tot de Keti Koti Verzoeningstafel.

Niet veel later kwam ik erachter dat het hebben van een maaltijd omgeven met rituelen een zeer oude en belangrijke traditie is in de Afro-Surinaamse cultuur: de Kra Tafra. Deze Tafel wordt uitgevoerd om de kra, de ziel, gunstig te stemmen en die sterker te maken. De Keti Koti Verzoeningstafel past helemaal in de Afro-Surinaamse traditie.

Tijdens de Keti Koti Verzoeningstafel wordt de vrijheid gevierd en de strijd tegen de slavernij herdacht. Surinaamse slaven hebben zich namelijk van meet af aan actief verzet. Zo zijn sommigen het Surinaamse oerwoud in gevlucht waar ze eigen gemeenschappen hebben opgezet om daar in vrijheid te leven. Vanuit deze bases voerden ze guerrilla-aanvallen uit om het systeem van slavernij te ondermijnen. Tot vandaag leven er nakomelingen van deze slaven, de marrons, in dorpen in het Surinaamse binnenland.

Toen in juli 1863 de slavernij werd afgeschaft, hernamen vele, tot slaaf gemaakte Afrikanen die naar Suriname waren gebracht, onmiddellijk hun vrijheid.

De Keti Koti Verzoeningstafel wordt al voor het vijfde jaar op rij gehouden, steeds rond 1 juli. Het aantal Tafels breidt zich elk jaar uit en daarom vond ik het meer dan tijd worden voor een handleiding voor iedereen die zo’n Tafel in de komende jaren zou willen organiseren.

Mercedes Zandwijken

Een Keti Koti Tafel is een verdiepingsbijeenkomst waar stilgestaan wordt bij het slavernijverleden door het verrichten van verschillende symbolische handelingen voor, tijdens en na een maaltijd. Deze staan allemaal in het teken van het vergroten van het bewustzijn over ons eigen handelen en over onze eigen gevoelens in relatie tot het slavernijverleden. Het uiteindelijke doel van de Verzoeningstafel en haar rituelen is de viering van de vrijheid, het herdenken van de dappere strijd van onze voorouders tegen het systeem van slavernij, stilstaan bij het positieve dat we kunnen halen uit de kracht van onze voorouders die zich vruchtbaar hebben verzet tegen deze vorm van onderdrukking.