Ook voor onze vrijheid gestorven

“In en uit respect.” Met deze woorden memoreerde dhr. Ruud Lubbers op 4 mei de rol die de Poolse soldaten bij de bevrijding van Nederland hebben gespeeld. De soldaten die - als ze het al overleefden - na 1945 nog héél lang op de bevrijding van hun eigen land moesten wachten.

Afgelopen vrijdag 4 mei werden in overal in Nederland de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog herdacht. Vrijwel elke Nederlander weet dat de Joden massaal vervolgd en vermoord zijn in de vijf jaren die de oorlog geduurd heeft. Wie bijvoorbeeld uit de buurt van Arnhem komt, weet ook dat er veel geallieerde soldaten het leven hebben gelaten bij de bevrijding van Nederland. Bij ‘geallieerden’ denken de meeste Nederlanders meteen aan Britse, Amerikaanse en Canadese strijdkrachten. Minder bekend is dat op Nederlandse bodem ook 1150 Poolse soldaten gesneuveld zijn voor de vrijheid van Nederland.

Generaal Maczek
Op de oorlogsbegraafplaats in Breda liggen 156 Poolse soldaten en vliegers begraven. Zij behoorden oorspronkelijk tot eenheden van de Poolse land- en luchtmacht, die na de Duitse verovering van Polen uitweken naar Frankrijk en later via Spanje en Gibraltar naar Engeland vertrokken om zich daar te formeren tot de Eerste Poolse Pantserdivisie onder commando van Generaal Majoor Stanislaw Maczek en de Eerste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade. Na de landingen in Normandië in juni 1944 bevochten deze Polen met de geallieerden de bevrijding van West Europa. In Nederland streden zij in Zeeuws-Vlaanderen, West Brabant, in de slag om Arnhem en in Groningen en Drenthe. Breda werd op 29 oktober 1944 door de Eerste Poolse Pantserdivisie bevrijd.

De grote tragiek van deze Poolse bevrijders was dat zij in 1945 niet terug konden keren naar hun geboorteland. Nederland mocht dan wel bevrijd zijn, Polen was door Rusland onder de voet gelopen en bij terugkeer in Polen liepen de Poolse soldaten het risico gevangen te worden genomen. Het communistische bewind in Polen zat bepaald niet te wachten op Poolse soldaten die de Poolse regering in Britse ballingschap als legitiem gezag aanvaardden. Zo kon het gebeuren dat de jonge mannen die zulke grote offers hadden gebracht, voor hun eigen vaderland, maar ook voor de vrijheid van Frankrijk, België en Nederland, zélf nooit de vrijheid in hun eigen land konden ervaren.

Generaal Maczek heeft de rest van zijn dagen gesleten als barkeeper in Groot Brittannië; de Poolse veteranen hebben nooit een Nederlands oorlogspensioen ontvangen. 

CDA Kleurrijk heeft op 4 mei 2012 speciaal aandacht besteed aan de honderden jonge Polen die in Nederland de dood vonden in hun strijd tegen de Duitse bezettingsmacht. Op vrijdag 4 mei bezocht een delegatie van CDA Kleurrijk het Generaal Maczek Museum op het terrein van de Trip van Zoudtlandtkazerne in Breda, waar een buitengewoon boeiende lezing gehouden werd door dhr. Ed Cuber, wiens eigen vader ook tot de Poolse strijders in Nederland hoorde. In het museum werden ook verschillende interessante films vertoond met getuigenissen van Poolse veteranen die onder meer over de landing in Normandië, de operatie Market Garden en de evacuatie van Breda uit eerste hand konden vertellen.

De dag werd afgesloten met het bijwonen van de herdenkingsplechtigheid in het Bredase Wilhelminapark, bij het monument ‘De Vlucht’, waar CDA Kleurrijk-ambassadeur Ruud Lubbers de volgende woorden sprak: “Vele jaren was ik bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam; nu ben ik hier in Breda om alle gevallenen in de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Uit respect. Uit respect ook voor de geallieerden die ons land bevrijd hebben. Ook voor de Polen die Breda mee bevrijd hebben. In en uit respect.”

Voor foto's klik hier