Inbreng commissiedebat over burgemeesters
(alleen het gesproken woord telt)
Voorzitter,
Vandaag spreken we over onze burgemeesters. Een ambt volop in ontwikkeling en een rol in onze samenleving die vaak veel verder gaat dan alleen de formele rol en verantwoordelijkheid.
Ik wil beginnen met de burgemeester als 'crimefighter'.
Zijn burgemeesters een 'duizenddingendoekje' geworden van een niet functionerend strafrechtsysteem?
Worden burgemeesters steeds vaker ingezet als crimefighter, omdat er grote personele tekorten zijn bij politie en justitie?
Wel volgens de voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Burgemeesters worden nu soms in posities gebracht die niet primair van hen zijn. Terwijl strafrecht en bestuursrecht hand in hand moeten gaan. Het kan niet zo zijn dat de burgemeester er alleen voor komt te staan en bijvoorbeeld een pand sluit zonder dat er ook vanuit het strafrecht maatregelen worden opgelegd.
Aan het einde van het jaar komt er een nieuw afwegingskader voor nieuwe bevoegdheden voor burgemeesters, als ik het goed heb begrepen. En dat is volgens burgemeesters ook nodig om meer duidelijkheid te krijgen waar bevoegdheden liggen. Is er volgens de minister naast duidelijkheid eigenlijk nog wel ruimte om de Openbare Orde en Veiligheid-portefeuille verder te vergroten, vragen wij ons af? En hoe worden onze burgemeesters betrokken bij deze afweging?
De minister geeft in haar reactie op de geschetste oplossingsrichtingen in 'Teveel van het goede' aan dat ze de analyse goed vindt. Maar ook dat oplossingen gezocht moeten worden in versterking van het lokaal bestuur als geheel en niet in de positie van één functionaris. En dat delen wij. Het ambt burgemeester is inderdaad omvangrijker en complexer geworden. Dat zien wij ook. Maar dat geldt voor het gehele lokale bestuur. Meer taken, meer regionale samenwerking, krappe financiële middelen en daar komen crises als Corona en een energiecrisis overheen, die direct de lokale samenleving van die burgemeester raken.
Voorzitter,
Ik ben blij te lezen dat de minister gaat verkennen hoe de rol 'Voorzitter van de Raad' verder versterkt kan worden. Gemeenteraden hebben behoefte aan een stevige positie in gemeentelijke besluitvormingsprocessen. En de burgemeester kan hierbij helpen en een hele mooie en belangrijke rol spelen.
De burgemeester is daarnaast belangrijk in de verantwoordelijkheid van bestuurlijke Integriteit. En vaak zijn dit complexe vraagstukken. Normen en waarden van personen en de bestuurscultuur van een gemeente spelen daarin mee. En integriteitsdiscussies kennen vaak meerdere lagen en zijn lang niet altijd zwart-wit. Ik ben benieuwd naar de instrumenten waar de minister aan denkt om burgemeesters een betere invulling te kunnen laten geven aan hun taak als integriteitsbewaker.
En voorzitter, instrumenten zijn mooi, maar zonder het gesprek consequent met elkaar hierover te voeren en regelmatig te toetsen of we er nog hetzelfde over denken met elkaar, zijn instrumenten als een piano die je vergeet regelmatig te stemmen.
Dan het herbenoemingsproces.
Daarover krijg ik helaas met enige regelmaat signalen uit het veld dat het soms door raadsleden gebruikt wordt als een afrekenmoment. In de praktijk blijkt de scheiding tussen vinden dat je burgemeester niet voldoende functioneert of hem of haar niet mogen omdat je bijvoorbeeld een keer op de vingers getikt bent waar je het niet mee eens bent, in de praktijk lastig.
Goed dus dat de CvdK toeziet op een zorgvuldig proces.
Worden de aanbevelingen van de CvdK in de praktijk altijd overgenomen, is mijn volgende vraag. En als dat niet gebeurt, vindt er dan een evaluatie op het proces plaats of blijft het daar dan bij?
Ook wordt er aandacht gevraagd voor het aantrekkelijk houden van het ambt.
Ik weet dat er hoge eisen gesteld worden aan deze bestuurders. En de mogelijkheid bieden om je door te kunnen ontwikkelen, is een goede zaak. Ik ben benieuwd of burgemeesters ook actief gebruikmaken van deze faciliteiten.
Maar zijn er ook signalen dat minder mensen het ambt willen vervullen? En moeten we ons daar vervolgens zorgen over maken?
Ten slotte, voorzitter, vragen burgemeesters aandacht voor het werkgeverschap ten aanzien van burgemeesters. Bij wie is dit belegd? De Raad kan dit vaak niet professioneel, de Commissaris moet zowel de gemeente als de burgemeester dienen en de minister ondersteunt ad hoc.
Hoe kijkt de minister hiernaar en moeten we dit niet steviger gaan beleggen?