Inbreng commissiedebat over grenseffecten van fiscale regelingen, accijnzen en btw
(alleen het gesproken woord telt)
Voorzitter,
Ook ik ga in op de grenseffecten van accijns en de fiscale behandeling van grenswerkers.
Ik begin met de accijns. Ik vind de Empty Pack Survey boeiend, alleen al omdat we om inzicht te krijgen in onze fiscaliteit, onderzoek doen op basis van sigarettenpakjes die mensen op straat gooien. Ik hoop eigenlijk dat we over een paar jaar niet meer voldoende data kunnen achterhalen met deze manier van onderzoek, want het is eigenlijk best wel triest als je er wat breder over nadenkt. De conclusies zijn wat mij betreft niet heel onheilspellend. Er waren, zijn en blijven grenseffecten en er is bijvoorbeeld inderdaad een zwarte markt, zoals helaas voor heel veel goederen geldt. Maar voor het CDA zijn de bevindingen ondanks een kleine stijging van het aantal buitenlands veraccijnsde sigaretten geen reden om nu te constateren dat we geen accijnsverhoging op sigaretten moeten doorvoeren. Daar zit natuurlijk ook een belangrijk preventieaspect aan.
Maar dat betekent niet dat we geen rekening moeten houden met grenseffecten. Zo maken ondernemers in grensstreken zich ook zorgen over het verbod op de verkoop van tabaksgoederen in supermarkten, dat in 2024 ingaat. De vrees bestaat dat als mensen een pakje sigaretten niet meer even gemakkelijk kunnen meenemen, zij in een keer alle boodschappen over de grens halen. Er is ook de vrees dat als supermarkten niet meer rendabel zijn, de slager en de bakker uiteindelijk ook verdwijnen.
Ik weet dat leefbaarheid afhankelijk is van veel meer factoren dan fiscaliteit, en daarom vinden we bijvoorbeeld ook de Regio Deals zo belangrijk. Maar iets kan op een gegeven moment wel de spreekwoordelijke druppel zijn. Daarom moeten we de uitwerking van regelgeving in de grensstreken blijven monitoren. De staatssecretaris geeft aan dit belang te onderschrijven. Onze vraag is of het effect van het verbod op de verkoop van sigaretten in supermarkten ook integraal in de monitoring kan worden meegenomen, ondanks dat het verbod losstaat van tabaksaccijns.
In de grensregio is het inherent dat iemand over de grens tankt of een boodschap doet als dat beter uitkomt. We horen daar veel verschillende geluiden over. Waar de ene grensstreek zegt weinig last te hebben, wordt de andere hard geraakt. In de afgelopen maanden was de brandstof meerdere malen op een andere plek goedkoper, en daarvan zijn inderdaad grenseffecten te zien. Onderzoeken laten ook zien dat Nederland hogere prijzen hanteert ten aanzien van bijvoorbeeld drank en roken, maar dat we ten aanzien van andere producten lagere prijzen hebben. Het verschilt sowieso erg tussen de diverse producten. Kan de staatssecretaris aangeven of we in de monitoring ook kunnen kijken naar mogelijke positieve grenseffecten en kansen voor ondernemers? Wat zijn de inspanningen van de staatssecretaris om tot meer gelijke tarieven binnen de EU te komen? Geldt dat wat hem betreft zowel voor de accijns op de brandstof als voor de accijnzen op tabak en alcohol?
Het tweede onderwerp is de thuiswerkende grensarbeider. Daarover stond maandag een lang artikel in Het Financieele Dagblad. De timing ten opzichte van dit debat zal geen toeval zijn. Maar de conclusies zijn raak. Thuiswerken over de grens wordt weer moeilijker, als het niet lukt voor half 2023 permanente afspraken te maken met onze buurlanden over meer thuiswerken. Dat heeft negatieve effecten voor de internationale arbeidsmarkt, waar Nederland in de grensregio van profiteert juist omdat arbeid mobieler wordt. De coronacrisis heeft dat alleen maar versterkt, toen iedereen de positieve kanten van meer thuiswerken heeft ervaren.
Zodra grenswerkers meer dan 25% thuiswerken, verhuist de sociale zekerheid naar hun woonland. Is volgens de minister en de staatssecretaris bijvoorbeeld 40% niet veel reëler? Veel werkgevers durven nu het thuiswerken niet meer aan vanwege de hoge kosten en risico's die daaraan kleven. Maar we kunnen het ons simpelweg niet veroorloven dat mensen vanwege de beperkingen door de fiscale gevolgen dan maar opstappen. Zo werken alleen al bij ASML 850 grensarbeiders. We moeten dit juist faciliteren, zoals ook tijdens de coronacrisis is gebeurd. Want we hebben een krappe arbeidsmarkt, en de huizenmarkt werkt ook niet mee. Als net over de grens wel die betaalbare woning te vinden is, moet het toch mogelijk zijn om daar te wonen en in Nederland te werken, en dan onder dezelfde voorwaarden als de collega's die wel in Nederland wonen?
Kan de minister een recente stand van zaken geven van de overleggen op dit vlak met onze buurlanden? Waar zitten precies de pijnpunten? Wordt ook inspiratie gehaald uit de afspraak tussen bijvoorbeeld Duitsland en Oostenrijk, waar 40% thuiswerken zonder gevolgen mogelijk is? Ik noem ook de afspraak tussen Frankrijk en Zwitserland, waarbij fiscale gevolgen geneutraliseerd worden. Wat zijn de volgende stappen die de minister en de staatssecretaris willen ondernemen om dit probleem op te lossen? Het lijkt ons het meest effectief om ook dit breder in EU-verband aan te pakken. Wat zijn de inspanningen van Nederland op dit vlak?
Dank u wel, voorzitter.