Inbreng debat over het Nederlandse conceptplan voor het coronaherstelfonds
(alleen het gesproken woord telt)
Voorzitter,
Ook dit debat gaat wederom over het uitgeven van miljarden. Gelukkig zijn het deze keer ook miljarden die onze kant op kunnen gaan rollen. Mits we met goede plannen komen. En dat is een terechte voorwaarde. Eerst een goed plan, dan pas geld.
De EU geeft aan dat dit meer is dan een herstelplan, dat het een eenmalige kans is om sterker uit de pandemie te komen en onze economie te transformeren. Groener, digitaler en veerkrachtiger. De vraag is: wanneer is iets een goed plan? Wat het CDA betreft moeten we met het Nederlandse herstelplan daarnaast echt en vooral inzetten op versterking van het unieke en innovatieve karakter van de Nederlandse economie.
In oktober heeft het CDA een motie ingediend en op verzoek aangehouden over wat we graag terugzien in dit herstel- en veerkrachtplan. En dit is natuurlijk het moment om de inhoud van deze motie te leggen naast het herstelplan zoals het nu voorligt. En in veel voorstellen kunnen we ons goed vinden.
Toch een paar zorgen en opmerkingen:
Pijler 1: klimaat en energie. Hier vinden we het belangrijk dat deze aansluit bij de Nederlandse klimaat- en energietransitie. Een belangrijke opgave en we vinden het dan ook logisch dat dit ook een belangrijke pijler is in het herstelplan.
Pijler 2 gaat over de digitaliseringsopgave. Goed om de stevige ambitie daar te lezen. Maar de vraag en zorg die wij hierbij hebben is of deze ambities, zonder dat we in Nederland de basis goed op orde hebben, verschillen niet juist gaan doen vergroten in plaats van verkleinen. We weten dat delen in Nederland nog steeds niet goed digitaal ontsloten zijn, met name in bepaalde regio’s. Daar betalen inwoners in het buitengebied 2.300 euro om fatsoenlijk aangesloten te worden op internet en worden dus stevige drempels opgeworpen.
Interessant vinden wij dan ook het initiatief in Amerika om mensen met 'low income' gratis te voorzien van internet. De reden dat ze dit doen is dat het gezien wordt als een belangrijke basisvoorziening om mensen mee te kunnen laten blijven doen. Hoe kijkt de minister naar een dergelijk initiatief voor Europa en wil ze zich hier hard voor maken?
Daarnaast weten we dat voor veel Nederlanders een sterk gedigitaliseerde wereld met te weinig menselijke maat een enorme uitdaging is om mee te kunnen blijven doen. We missen ook plannen op dit onderdeel.
Ook zouden we graag zien dat er in het plan middelen beschikbaar gesteld worden om via digitalisering ons MKB verder te helpen automatiseren en de arbeidsproductiviteit te verhogen, die momenteel stagneert.
Dan pijler 3: slimme, duurzame en innovatieve groei.
In de inleiding bij deze pijler wordt het MKB duidelijk gepositioneerd als belangrijke speler in onze economie en dat deelt het CDA, en was dan ook een belangrijk zorgpunt uit onze motie. We zijn benieuwd wat het MKB concreet van deze investeringen in de praktijk gaat merken. Interessant om de beleving hieromtrent over een aantal jaren eens op te halen uit de markt. Kan de minister dit toezeggen?
Ook zijn we blij dat middelen worden ingezet voor her-, om- en bijscholing en om knelpunten op de arbeidsmarkt weg te nemen, maar ook om mensen kansen te bieden om werk te doen waar ze goed in zijn, energie van krijgen en waardoor ze zich nuttig en gewaardeerd voelen. We zullen namelijk ook een antwoord op de vraag moeten gaan geven hoe we met een beperkt aantal vakmensen onze duurzame ambities voor onze welvaart en welzijn kunnen veiligstellen. Concreet, komen er middelen uit dit fonds terecht bij technisch onderwijs voor basisscholen en voortgezet onderwijs in de regio’s? Middelen om niet technisch personeel om te scholen naar technische vaardigheden?
Dan pijler 4. Deze pijler moet bijdragen aan het verkleinen van ongelijkheid. We vinden het een goed initiatief om leerachterstanden aan te pakken, maar wat we missen is leren in heel Nederland ook naar de toekomst toe mogelijk laten blijven. En dan doel ik op het voorkomen van de sluiting van kleine basisscholen in de regio. Leren is namelijk niet alleen kennis in hoofden van kinderen stoppen, maar ook leren samenleven. Sociale structuren organiseren om weer in wij te gaan denken versterken. En daar horen basisscholen als stevig anker in de samenleving onlosmakelijk bij.
Voorzitter, afrondend,
Het CDA is ontevreden over het proces met betrekking tot het betrekken van regio’s, provincies, gemeenten en sectoren bij de totstandkoming en uitvoering van het herstelplan. Dit heeft wat ons betreft vooraf onvoldoende plaatsgevonden, terwijl we dit wel in meerdere debatten duidelijk naar voren hebben gebracht. We vragen ons af waarom dit signaal zo lafjes is opgepakt. Zijn we hier in Den Haag echt zo arrogant dat we denken voor anderen te kunnen denken? Plannen worden nu alsnog aangeboden ter consultatie, maar hoeveel ruimte is er eigenlijk nog voor veranderingen?
Succesvol zijn als Nederland doen we samen. En daarvoor hebben we alle kracht en initiatieven van de samenleving nodig. Het CDA is dan ook bijzonder benieuwd naar de reacties uit de consultatie en wat ermee gedaan gaat worden.