Voorjaarsnota 2020

Vandaag werd in Provinciale Staten gesproken over de Voorjaarsnota. Deze stond uiteraard in het teken van de Coronacrisis en de weg naar het Herstelplan voor Limburg. Voor het CDA staan daarbij twee vragen centraal: hoe houden we de positieve elementen uit deze crisis vast en hoe kunnen we de negatieve ontwikkelingen van deze crisis ombuigen naar iets positiefs? Hieronder vindt u de inbreng van fractievoorzitter Mariska Werrij.

Voorzitter, 

Exact een jaar geleden werd het eerste extraparlementaire college van Limburg geïnstalleerd. Begin dit jaar waren we als Staten op stoom en vele beleidskaders lagen klaar om besproken te worden. En toen kwam Corona… De Corona-crisis bracht ons als wereld, als Nederland, als Limburg en als individuen ‘back to basics’; aangewezen op je eigen omgeving, je basisbehoeften en je naasten. Sectoren zoals de horeca, evenementen en detailhandel hadden en hebben het zwaar. Andere sectoren zoals de ICT en medische technologie zijn juist toekomstbestendiger geworden. Het motto ‘koop lokaal’ heeft de agrofoodsector een enorme boost en meer waardering gegeven.  
Het is nu aan ons om vanuit onze rol gezamenlijk oplossingen te verzinnen voor de uitdagingen waar we voor staan. Ook als Provincie hebben we te maken met een nieuwe financiële werkelijkheid; goed financieel rentmeesterschap is noodzakelijk. Laten we daarom vooral slimme dingen te bedenken, in plaats van dure dingen.  
Het CDA heeft al bij het Corona-debat in april jl. een aantal voor ons belangrijke punten ingebracht ten aanzien van het herstelplan, te weten: we doen investeringen met maximaal lokaal rendement, we betrekken het MKB zo optimaal mogelijk, we ondersteunen duurzame initiatieven en we houden werk zoveel mogelijk hier in Limburg.  
Vandaag zullen we daarop voortborduren met als leidende vragen: hoe zorgen we ervoor dat we de positieve elementen uit de crisis kunnen vasthouden en er verder richting aan geven? En, hoe buigen we negatieve ontwikkelingen om naar iets positiefs? 
 
Mobiliteit en toerisme 
Op aanwijzing van het kabinet bleven we vanaf begin maart massaal thuis. Bedrijven, overheden en verenigingen hebben op grote schaal het digitaal vergaderen opgepakt, files verdwenen als sneeuw voor de zon en de auto werd voor kleine stukken in veel gevallen ingeruild voor de fiets. Wat tientallen campagnes niet is gelukt, lukte nu op tijd van een paar dagen. Nu is het aan ons om die goede gewoonten die we in korte tijd hebben aangeleerd vast te houden.  Wat gaat de Provincie doen vanuit haar rol als werkgever om spreiding van mobiliteit te realiseren? Wanneer we zelf als overheid het goede voorbeeld geven, kunnen we nóg sterker samen met werkgevers en –organisaties toewerken naar een duurzame aanpak op dit gebied. In combinatie met het naar voren halen van de inframiddelen kunnen we hier een win-win situatie realiseren. Kunt u toezeggen hier met spoed mee aan de slag te gaan? (we lazen in de achtste Coronarapportage van GS afgelopen woensdag dat u dit ook gaat doen, maar toen was de tekst al klaar  :) ) 
Wanneer we de auto wat vaker willen laten staan, zijn goede spoorverbindingen cruciaal. Maar ook in het kader van internationalisering en vermindering van het vliegverkeer is grensoverschrijdend treinverkeer van groot belang.  

 
Het CDA vindt het dan ook onbegrijpelijk dat het Ministerie van IenW heeft laten weten de intercity Amsterdam – Aken op z’n vroegst pas na 2031 te overwegen. Daar kunnen we ons niet bij neerleggen, want het krachtige Zuid-Nederland verdient deze verbinding. We dienen daarom samen met D66 een motie in die de Kamer oproept om onverminderd in te zetten op deze intercity.  
 
De afgelopen maanden werd er veelvuldig gefietst en gewandeld. Veel Limburgers hebben hun omgeving en de schoonheid van onze provincie (her)ontdekt. Gedeputeerde Van den Akker betoogde vorige week in de Limburger dat ook hij onze provincie per fiets opnieuw had ontdekt in de Coronatijd en het voelt als een spannend stukje buitenland. Maar ook dat het Heuvelland van ons allemaal is, en we vooral ook de héle provincie moeten benutten om van te genieten. Een verhaal dat ons uit het hart gegrepen is!  
Het CDA is van mening dat de middelen die in het Kader Fiets zijn gealloceerd, versneld ingezet dienen te worden om deze trend vast te houden en ondersteunend te werken aan de zojuist genoemde werkgeversaanpak mobiliteit. Wij vragen dan ook een toezegging van het college op dit punt en zien dit als ondersteuning van de vragen die de D66 hierover stelde. 
Recent heeft de Duitse gemeente Selfkant zich aangesloten bij Visit Zuid-Limburg en worden als eerste de fiets- en wandelpaden van Selfkant verbonden met de Limburgse; een unieke samenwerking die wij van harte toejuichen. Een ander mooi initiatief op dat gebied is de Grenslandroute. 630 km wandelen langs en over grenslijn met Duitsland, België, Noord-Brabant en Gelderland, met voor ieder wat wils: genieten van onze natuur, cultuurhistorie, culinaire initiatieven en toeristische projecten. Is het college bereid dit initiatief financieel te ondersteunen?  
De CDA fractie ziet nog meer kansen in het investeren in onze wandelpaden en te zorgen voor een aantrekkelijke en samenhangende infrastructuur. Dat kan bijvoorbeeld door de aanleg van vrij liggende paden en het vervolmaken van het wandelknooppuntennetwerk, bij voorkeur dus ook over landsgrenzen heen. Niet alleen voor de Limburgers en hun gezondheid, maar ook voor de toeristen die ongetwijfeld de weg naar het Bronsgroen Eikenhout weer weten te vinden. Kan het college hier uitvoering aan geven? 
 
Tijdens het Coronadebat in april jl. heeft het CDA uitgesproken dat er volop moet worden ingezet op het herstel van het toerisme; het is met bijna 40.000 banen immers een van de belangrijkste banenmotors van onze provincie. De campagnes zijn in voorbereiding en worden op korte termijn gelanceerd. We lezen in de Voorjaarsnota dat er een ‘call’ komt om een deel van de Branding-middelen vrij te geven, maar dat hier nog geen richting aan is gegeven. Onze fractie is van mening dat deze middelen moeten worden gekoppeld aan het thema ‘promotie van Limburg voor bezoekers én bewoners’. Daarmee komen de middelen de sector en onze economie ten goede. Wij dienen daarom ook een motie op dit punt in.  
Bij de behandeling van het voorstel Limburgs Energie Fonds (LEF) twee weken geleden heeft onze fractie al gevraagd innovatieve toeristische ondernemers te steunen vanuit dit fonds. De combinatie met de extra middelen vanuit Branding en de investeringen in wandel- en fietspaden biedt naar onze mening een stevige basis om het toerisme in Limburg op een duurzame manier te herstellen.  
Daar willen we nog een schepje bovenop doen, aanhakend bij het 1 miljoen bomenplan.  

 
Hoe mooi zou het zijn als iedere toerist hier in Limburg zélf een boom zou kunnen aanplanten als aandenken aan deze Coronatijd en bewustwording van duurzaam toerisme, hetgeen ook aansluit bij de lange termijnvisie van de Taskforce Gastvrijheidssector? Ziet het college daar mogelijkheden voor?  
 
Economie en arbeidsmarkt 
Voorzitter, veel Limburgers staan voor onzekere tijden, nu steeds duidelijker wordt dat onze economie flinke klappen krijgt. Het CDA is van mening dat er  binnen het arbeidsmarktprogramma ‘Talent’ prioriteit moet worden gegeven aan de werkloosheid die ontstaat ten gevolge van de Coronacrisis. Op dat punt hebben we dan ook een motie voorbereid, maar rekenen op een toezegging van het college. We zijn bovendien benieuwd wat het nieuwe overleg arbeidsmarkt tot nu toe concreet heeft opgeleverd en vragen het college maandelijks aan de Staten te rapporteren over de voortgang van dit overleg.  
 
Vorige week publiceerde de Rabobank het rapport ‘Regionale prognoses; krimp door Corona verschilt per regio’, waaruit bleek dat met name het zuid-oosten en uiterste noorden van Nederland de zwaarste klappen te verduren krijgen in deze crisis. De Randstad lijkt er beter van af te komen en blijft waarschijnlijk onder de gemiddelde economische krimp van 7,5%. Maar ook binnen onze provincie zijn er verschillen te zien. Midden-Limburg wijkt in positieve zin af ten opzichte van Noord en Zuid. Kan het college een analyse maken van de economische ontwikkelingen in deze drie regio’s vóór 1 maart jl. en nu en de resultaten daarvan aan de Staten en regio’s voorleggen, om zo te kunnen beoordelen welke keuzes nodig zijn voor de economische toekomstbestendigheid van deze gebieden?  
 
We zijn als land stevig met de neus op het feit gedrukt dat we qua maakindustrie nog een wereld te winnen hebben. In de Tweede Kamer werd recent de motie Amhaouch aangenomen die de regering vraagt ‘om te onderzoeken waar extra kansen liggen om werkgelegenheid te behouden of creëren en samen met andere partijen regionale investeringen in de maakindustrie realiseren.’ De CDA fractie ziet hierbij kansen voor Limburg en roept het college op bij dit onderzoek aan te haken en deze vraag expliciet mee te nemen als onderdeel van het ‘Herstelplan voor Limburg’. Ook de Limburgse kansen op het gebied van het onlangs gepresenteerde Europese industriebeleid zien wij graag met beider handen aangepakt. Kan het college toezeggen hiermee voortvarend aan de slag te gaan? 
 
Ik begon mijn verhaal met te stellen dat we door de lockdown aangewezen waren op onze naaste omgeving. Voor sommigen bracht dat rust, voor sommigen juist het tegenovergestelde. We deden boodschappen voor ouders, opa’s en oma’s of buren. Er werd op stoepen gekrijt, geknutseld voor ouderen in verzorgingshuizen en spontane mini-concerten gegeven op plekken waar je die anders nooit ziet. En toch, ondanks alle inspanningen van vele groepen Limburgers, zijn er inwoners die enorm hebben geleden van eenzaamheid; geen huishoudelijke hulp, geen bezoek, geen dagbesteding. De maatschappelijke organisaties en de organisatie Burgerkracht zijn bij uitstek de aangewezen partijen om initiatieven op dit gebied te koppelen en promoten. Hoe heeft Burgerkracht dit aangepakt? We lezen in de achtste voortgangsbrief dat Burgerkracht het beheer van het burgerparticipatieplatform Deedmob gaat overnemen en vrijwilligers zo gaat koppelen aan initiatieven. Tot nu toe hebben drie gemeenten ‘warme belangstelling’ getoond in dit platform. Kan het college erop aansturen dat Burgerkracht ook de andere gemeenten actief benadert om hierbij aan te haken?  

Ondersteuning van verenigingen, vrijwilligers en initiatieven zit ‘m wat het CDA betreft ook in verlichting van regeldruk. We hebben vreemde voorbeelden zien langskomen, zoals een groep van Kindervakantiewerk die officiële verkeersregelaars moeten inhuren om een provinciale weg te kunnen oversteken. Wat doet uw college op dit punt?  
 
Voorzitter, we hebben als samenleving nog een wereld te winnen als het gaat om kansenongelijkheid. Nog steeds is er bijvoorbeeld sprake van ongelijke beloning van mannen en vrouwen in dezelfde functie. Van ongelijke kansen op de arbeidsmarkt vanwege iemands afkomst, te beginnen bij sollicitatieprocedures. Alle partijen hier in deze zaal ondertekenden in 2019 een achttal uitgangspunten, waaronder nummer 2, in het kort: We staan voor een inclusieve, open en participatieve samenleving. De Provincie heeft toegezegd werk te maken van het diversiteitsbeleid. Wat is daarvan op dit moment de stand van zaken? Het vakblad voor alle lagen in de overheid ‘Binnenlands Bestuur’, meldde onlangs dat ook bij overheden ongelijke betaling nog steeds voorkomt. Het CDA is rekent erop dat de Provincie vrouwen en mannen gelijk behandelt en gelijke lonen uitbetaalt. Kan het college toezeggen te onderzoeken of dat reeds wordt gedaan en zo nee, met een plan van aanpak te komen? En wat gaat uw college doen om verder te bevorderen dat uitgangspunt nummer 2 in Limburg verder wordt omgezet in daden?  
 
Het Rijk heeft van begin af aan gezegd de kosten die gemeenten maken in het kader van Corona te gaan compenseren, maar de vraag is in hoeverre dat bedrag in de buurt komt van de werkelijke uitgaven en verliezen. Ongetwijfeld zullen veel gemeenten ten gevolge van deze crisis het financieel zwaar hebben. Heeft het college zicht op de huidige status van de gemeentefinanciën?  
In de meicirculaire bleek bovendien dat het gemeentefonds volgend jaar anders verdeeld wordt. Per saldo betekent dat voor de Limburgse gemeenten dat 30 gemeenten (van de 31) erop achteruit gaan. De CDA fractie kan dit onmogelijk begrijpen en dient op dit punt dan ook een motie in die het kabinet oproept deze verdeling te herzien.  
 
Voorzitter, Limburg biedt veel kansen om uit deze crisis te komen. Laten we die kansen met beide handen aangrijpen en ervoor zorgen dat we er sterker dan ooit bovenop komen. 
 
Tot zover in eerste termijn.