CDA Algemene beschouwingen op Kadernota 2025-2028
27-06-2024
Voorzitter,
Allereerst willen we het college en de betrokken ambtenaren bedanken voor de voorliggende stukken die goed leesbaar en wederom duidelijk opgesteld zijn. We hebben ze op tijd ontvangen en de beantwoording van de technische vragen heeft geholpen om onduidelijkheden weg te nemen.
Ook de leden van de raad willen we bedanken, want het afgelopen jaar heeft opnieuw laten zien dat we de positieve lijn van onze omgang met elkaar door hebben gezet. En dat we ondanks onze verschillen, op inhoud met elkaar blijven debatteren en besluiten nemen. Om in CDA termen te blijven; dat is fatsoenlijk en zoals het hoort. En wij kunnen dit allemaal niet doen zonder de hulp van de griffie én (ik ga ze nu bewust even bij naam noemen) Peter, Rob en Stefan. Hartelijk dank voor jullie altijd fijne ondersteuning.
Deze beschouwingen gaan over de Kadernota, onze politieke plannen voor de toekomst. Hoe krijgen en houden we die betaalbaar? Hoe krijgen en houden we de basis op orde? Hoe sturen we op wat écht nodig is?
Want net als vele andere gemeenten staan we er financieel niet goed voor. De meicirculaire laat zien dat met name 2025 al een zwaar financieel jaar gaat worden.
Wat het CDA betreft moet het geld op de eerste plaats naar onze basisvoorzieningen. En daar hebben we de afgelopen jaren al flink in geïnvesteerd zoals de bibliotheek, scholen, stoepen en wegen, het Dommelhuis, maar ook naar de mensen die écht zorg nodig hebben of écht financiële ondersteuning. De Milieustraat wordt verhoogd en opgeknapt. Ook de mooie maar erg dure sporthal in Breugel begint steeds meer vorm te krijgen, net als de plannen voor de woningen daar en de buitenomgeving. Breugel begint binnenkort steeds meer te bruisen. Maar er is ook nog veel te doen; we verwachten uiterlijk dit jaar inwoners meer te kunnen vertellen over hoe wij onze visie op het centrum, maar ook meteen daaraan gekoppeld onze mobiliteitsvisie vast gaan leggen voor de toekomst. Twee hele grote en belangrijke dossiers. We zijn volop bezig met het onderwerp duurzaamheid en blij met de plannen van Enexis om snel aan de gang te gaan met onze infrastructuur. Het samenwerkingsproject ‘De Grote Oogst’ om Ekkersrijt zsm te verduurzamen en het elektriciteitsnet te vergroten biedt ook mooie kansen. Wat we wel verontrustend vinden, is het feit dat er maar 5 inwoners gebruik hebben gemaakt van de regeling om hun woning af te koppelen van het rioolstelsel. Temeer omdat we de laatste maanden wel hebben gezien wat er op straat gebeurt als het zo enorm hard en lang regent. We horen graag van het college of men nog van plan is hier meer energie in te gaan steken? En dan hebben we nog het afval- oftewel Blink dossier. We zullen in deze periode ons ook nog moeten gaan buigen over de vraag tegen welke kosten we welke diensten aan willen gaan bieden betreffende het ophalen van afval.
Vorig jaar hebben we bij de Kadernota een amendement en bij de begroting een motie ingediend over een zwemvoorziening. Wij zijn ons ervan bewust dat in de voorliggende negatieve cijfers nog niet eens een bedrag is opgenomen hiervoor. Maar we vinden nog steeds dat we voor zo’n belangrijke voorziening in ons dorp een gegrond besluit moeten kunnen nemen en wachten dus vol spanning op meer informatie. Zodat we weten óf, wélke en hoeveel ombuigingen er nog nodig zijn om deze voorziening in stand te houden.
Over ombuigingen gesproken; in de kadernota worden 8 ombuigingsvoorstellen gedaan. We begrijpen de intentie hiervan. Toch vinden wij dat het college hier duidelijkere kaders mee moet krijgen. Zonder ze helemaal voor te gaan lezen; maar nummer 3 en 4 lijken tegengesteld en geven in deze bewoordingen wel erg veel ruimte om én eerdere besluitvorming niet ter discussie te stellen, maar tegelijkertijd weer wél te heroverwegen mocht het nodig zijn. Als we deze ruimte bieden dan verwachten wij bij de begrotingsbesprekingen erg veel moties en amendementen. Om die reden willen we nú een amendement indienen en het kader meegeven dat wanneer eerdere besluiten voor een bedrag hoger dan € 100.000 heroverwogen moeten worden er vóórdat dit in de conceptbegroting wordt opgenomen eerst bij de raad getoetst gaat worden of deze kans van slagen heeft. We horen graag hoe andere partijen hierover denken of hoe we het amendement aan kunnen passen om de kaders scherper mee te geven.
En bij ombuigingsvoorstellen 5 en 6 over zelfredzaamheid en meebetalen, vinden wij het erg belangrijk dat hier een nuance gesteld wordt dat deze alleen gelden voor inwoners die hiertoe in staat zijn. Om die reden willen we daar ook graag een amendement voor indienen.
Deze kadernota is niet sluitend. Dat heeft te maken met kostenverhogingen van o.a. de jeugdzorg en WMO. Helaas wil het rijk dit niet zien en ontvangen we te weinig geld om dit op te kunnen vangen. Dat dwingt ons misschien wel tot lastige keuzes. Zijn wij in de toekomst nog wel in staat om alle zorg te bieden die wij op dit moment bieden? Omdat de meeste jeugdzorg regionaal ingekocht wordt, willen we de wethouder dan ook vragen om het gesprek in de regio hierover aan te gaan. Laten we moeilijke keuzes niet uit de weg gaan en onderzoeken wat er nog verplicht en haalbaar is.
En wat betreft de WMO denkt het CDA dat hier mogelijkheden liggen om de kosten te beperken. Steeds meer gemeenten maken gebruik van het regresrecht met betrekking tot de gemaakte WMO kosten. Het regresrecht stelt ons in staat om kosten te verhalen op een derde bij wettelijke aansprakelijkheid, in het geval van een ongeval dat tot de beperkingen heeft geleid. Omdat zeker nu elke cent telt, vragen we het college middels een motie om te onderzoeken of onze gemeente dit zonder hoge kosten kan opnemen in haar werkproces.
Wanneer we op zoek moeten gaan naar ombuigingsmogelijkheden en de kosten in het sociaal domein zo oplopen zullen we dus vooral ook moeten gaan inzetten op preventie. We weten al dat een zwembad zo’n voorziening is die kan bijdragen aan preventie. Maar wij hebben in ons dorp ook heel erg veel mooie stichtingen en verenigingen die zorgen voor sociale verbinding. En die een rol kunnen spelen in het op tijd signaleren van inwoners met problemen waardoor zorgkosten meer beheersbaar worden. Wat het CDA betreft gaan we daar vol op inzetten en hén niet korten op hun subsidie. Juist nú niet. Het voorstel om € 100.000 te korten op onze subsidies vraagt dus om een duidelijk kader; deze dient heel zorgvuldig gedaan te worden! Wij stellen voor dat het college eerst gaat kijken of dit bedrag te verhalen is bij een professionele organisatie zoals de LEV groep.
Onze kostenverhogingen hebben ook te maken met de kosten voor het onderhoud van de openbare ruimte en gebouwen tezamen voor maar liefst 900.000 euro. En we begrijpen dat er ook een positieve kant aan deze stijging zit; de gemeentelijke vastgoedportefeuille is immers de afgelopen jaren flink gegroeid en gewijzigd.
Vorig jaar werd door de accountant al gewezen op deze onderhoudskosten, maar dit enorme bedrag hadden wíj́ in ieder geval niet zien aankomen. We willen van het college graag weten of we daar niet al eerder op hadden kunnen anticiperen?
Voor het onderhoud van de openbare ruimte wordt geschreven dat “keuzes en de focus ligt op veiligheid en het in stand houden van de kapitaalgoederen die we beheren”. Misschien begrijpelijk voor ons maar niet voor onze inwoners. Het CDA vindt het belangrijk dat we hen hier goed over informeren, want inwoners kijken alleen naar buiten en geven een oordeel over dat wat men ziet. Niet wetende welke financiële keuzes hier achterliggen. We horen graag van het college hoe men van plan is hierover te gaan en vooral ook te blíj́ven communiceren in de toekomst. Verder vinden wij het belangrijk dat er nu vooral gekeken wordt naar de koppelkansen van het onderhoud van wegen en riolering. Want vooral dáár is financieel voordeel te behalen.
In het jaarverslag van de accountant bij de jaarstukken 2023 wordt ingegaan op onze grondexploitaties. We hebben het afgelopen jaar flink geïnvesteerd in strategische aankopen. Gezien de enorme spanning op de woningbouwmarkt vinden we dat verstandig, maar daarmee is het risicoprofiel van het grondbedrijf toegenomen. Het CDA maakt zich zorgen over de voortgang van de ontwikkeling op deze gronden en het feit dat we hier geen visie op hebben vastgesteld. Juist nu we zo zitten te springen om woningen. Daarom doen we middels een motie een oproep om snel met deze raad in gesprek te gaan hierover. Om enerzijds ons grondbeleid tegen het licht te houden, maar ook te praten over hoe we zo spoedig mogelijk de reeds aangekochte strategische gronden ter waarde van € 8,2 mln. in kunnen gaan zetten.
Voorzitter, we willen afsluiten met het voor het CDA belangrijke onderwerp: de dienstverlening naar onze inwoners. We hebben het de laatste tijd bij diverse dossiers ook weer gemerkt; daar is echt werk aan de winkel. De maatschappij is veranderd; inwoners hebben informatiebehoefte. Met alle techniek van tegenwoordig krijgen zij dat overal en verwachten ze dit ook van onze gemeente. Inwoners die iets aangevraagd of ingebracht hebben, willen tussentijds op de hoogte gehouden worden en niet pas na anderhalf jaar verrast worden met iets wat een week later op de agenda staat. Dat moet en kan echt beter. En wij zijn ervan overtuigd dat een goede communicatie aan de voorkant ook tijdswinst gaat opleveren voor onze ambtenaren en zij minder vragen zullen gaan krijgen aan de achterkant. Het mes snijdt hier dus aan twee kanten. Deze kadernota gaat over plannen en geld, maar investeren in de dienstverlening naar onze inwoners gaat vooral over gedrag en cultuurverandering. En dát kost geen geld voorzitter. Daar kunnen we vandaag mee beginnen. We sluiten dan ook graag af met de wijze woorden van Albert Einstein “Te midden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid”