Begrotingsbetoog van onze CDA Fractievoorzitter Davey Gerlings

Voorzitter, raadsleden, college, inwoners,

In de begroting kijken we zo’n 4 jaar vooruit. Maar ik wil eerst even 100 jaar terug in de tijd. Toen deed de schoolkatechismus in Nederland haar intrede. Voor mijn generatie: zeg maar een methode van godsdienstleer. En ik wil niet lullig doen – voorzitter – maar er zijn er vast wel een aantal aanwezig vandaag die de eerste vraag en het antwoord van die schoolkatechismus nog altijd kunnen opdreunen.

“Waartoe zijn wij op aarde”?

Was die eerste vraag. En het was niet voor niets de eerste vraag. Want het antwoord op de vraag waartoe je op aarde bent, bepaalt de richting van je bestaan. Het is de stip op de horizon, de ster waarop je je richt. Het helpt je bij het bepalen wat je moet doen, wat je moet nalaten en vooral wat je prioriteiten zouden moeten zijn.

Waartoe zijn wij, als Valkenswaardse politiek, Valkenswaardse politici, toe op aarde?
Wat het CDA betreft moeten met name daden voor ons spreken. Dus samen de problemen oplossen van de inwoners van Valkenswaard, Dommelen, Borkel en Schaft! We zijn probleemoplossers, of nog beter: Oplossingsvinders!

Als dat dan de richting van ons bestaan is, kunt u zich voorstellen dat de traditie van een beleidsarme begroting voor de verkiezingen van volgend jaar daar niet helemaal bij past. Natuurlijk begrijpt het CDA de letterlijke en figuurlijke dooddoener “niet over je graf regeren”. Maar zet dat af tegen de verschillende crises van deze tijd en dan kunnen we niet anders concluderen dan dat we onze verantwoordelijkheid zullen moeten nemen.

We zijn het wellicht al vergeten, maar net voor het uitbreken van de coronacrisis stond het Malieveld vol, niet met beroepsdemonstranten of met de inmiddels bekende ‘wappies’, maar met boeren, leraren en verplegend personeel, de doorsnee van onze samenleving. Aan hen is niet uit te leggen dat we even niets doen, omdat we nu eenmaal voor een vierjaren politiek systeem hebben gekozen.

• En dus moeten we als Valkenswaardse politici nú onze verantwoordelijkheid pakken voor de klimaatcrisis. De beelden van overstromingen in Europa en ons eigen Limburg als gevolg van hevige regenval staan ons nog vers op het netvlies. En hoewel onze eigen premier het niet aandurfde gaven andere wereldleiders zoals Merkel het helder aan: Dit is het gevolg van klimaatverandering. En nu is het CDA niet zo bang dat de Dommel voor soortgelijk leed zal gaan zorgen, maar het doet echt zeer om de zandzakken klaar te zien staan op de Leenderweg en de angstige verhalen op de Eindhovenseweg te horen. Valkenswaard ondervindt óók de drastische gevolgen. Het is de reden dat we hebben besloten een amendement in te dienen, samen met H&G en PvdA, om in het Masterplan Centrum de Eindhovenseweg en Leenderweg naar voren te halen in de planning ten koste van de Luikerweg. Zodat we niet over 5 tot 10 jaar de wateroverlast op deze plek aanpakken, maar zo snel als mogelijk en wat het CDA betreft volgend jaar al.
• We moeten onze verantwoordelijkheid pakken voor de gevolgen van de coronacrisis. Sportclubs verliezen leden, vrijwilligers én financiële reserves door corona. Daarom dienen we een amendement in met de PvdA en H&G om de indexering van de verhuur van sportaccommodaties te laten vervallen en bij TWC de Kempen snel te investeren in het broodnodige onderhoud van de trainingsbaan.
• We moeten onze verantwoordelijkheid pakken voor de wooncrisis in onze gemeente. Er is gewoon géén woning beschikbaar in Valkenswaard, Dommelen, Borkel en Schaft. En als er dan een woning beschikbaar is, dan is ie niet betaalbaar. Volgens artikel 22 van de Nederlandse Grondwet is ‘bevordering van voldoende woongelegenheid voorwerp […] van zorg der overheid’. In Jip- en Janneke: Wonen is een Grondrecht. We zien gelukkig dat er extra middelen worden uitgetrokken om de afdeling Ruimte Ordening te versterken, maar in een hele grillige arbeidsmarkt zal dat niet eenvoudig zijn. Daarom vraagt het CDA met een motie de mogelijkheid van een flexpool van professionals op het gebied van wonen, zoals die nu ook al succesvol bestaat in de Provincie Gelderland, te onderzoeken. Wat het CDA betreft moeten we ook op zoek naar creatieve manieren in een toekomstvisie om in Borkel en Schaft, eigenlijk onevenredig veel te gaan bouwen. Het aantal aanvragen voor woningbouwplannen in onze gemeente is ongekend en laten we onze Grondwettelijke taak dus heel serieus nemen, wat het CDA betreft kán dat simpelweg niet beleidsarm en wachten op een volgend college of coalitie.
• Al een aantal jaren zijn we bezig met het beheersen van kosten in de WMO. Het is balanceren op een ultra-dun koord tussen kostenbesparing en ondersteuning bieden aan inwoners die het nodig hebben. Er is een crisis gaande in zorg en ondersteuning. Hulpvragen naar begeleiding en huishoudelijke hulp blijven enorm stijgen. Daarnaast zijn er bij aanbieders handen tekort. Maatregelen die we al aantal jaren proberen te realiseren in het voorliggende veld lijken vooralsnog nog niet de gewenste resultaten op te leveren, in elk geval nog geen besparingen. En keuzes of knelpunten in verschillende domeinen van de zorg (bijvoorbeeld de langdurige zorg) of binnen het sociale domein hebben directe invloed op de gemeente en kwetsbare inwoners. We moeten nu al op zoek naar creatieve oplossingen (over de verschillende domeinen heen) en moeilijke keuzes maken, nú al verantwoordelijkheid nemen, in plaats van bij een volgend college of coalitie. Is een taskforce instellen een oplossing? Of drastischer: Stoppen met keukentafelgesprekken
• Als voorbeeld noem ik de huishoudelijke hulp, kwetsbare inwoners die iemand nodig hebben om ook een oogje in het zeil houden. Thuisondersteuners kunnen veel betekenen om de situatie onder controle te houden. Dat viel eerst ook onder huishoudelijke hulp 2, véél meer dan een schoonmaker. Maar zijn in onze keuzes die we nu maken om te switchen naar een regiecomponent, in dat balanceren, hier nu niet de kosten leidend? Ik wil vragen aan wethouder: Wat betekent de keuze voor resultaat gericht indiceren voor die regiecomponent en de mogelijkheid om echt te krijgen wat je nodig hebt? Waarom zijn de herindicaties nodig? Waarom niet gewoon huishoudelijke hulp 2 behouden?
• Hoe beoordelen we een thema als energiearmoede? Schrijnende verhalen van mensen die niet meer warm kunnen douchen omdat ze de gasrekening niet langer kunnen betalen. Is dit de aankondiging van een volgende crisis? Samen met de PvdA pleiten we in een motie voor een mobiel meldpunt energiearmoede in de gemeente Valkenswaard en vragen we het college te zoeken naar creatieve oplossingen. Door nú verantwoordelijkheid te pakken zorgen we er voor dat dit niet de volgende crisis wordt.
• En hoe beoordelen we de bereikbaarheid van onze zorg, met bijvoorbeeld de sluiting van de Shoko huisartsenpost. Hoe bereiken de hulpdiensten een locatie misschien die door een individualistische actie van een buurgemeente minder goed bereikbaar is? Hoe beoordelen we de terugtrekkende beweging van onze Rijksoverheid? Wat gebeurt er met een politiebureau in Valkenswaard? Hebben we nog voldoende ontmoetingsplekken? Kunnen we voldoende bouwen om de school in Borkel behouden? Voorzieningen staan onder druk en kunnen zorgen voor een maatschappelijke crisis.
• We doen een steeds groter beroep op onze vrijwilligers. De groep vrijwilligers in Valkenswaard is gelukkig groot en vaak veel groter dan het aantal betaalde krachten in bepaalde sectoren. In het sociaal domein verschuiven we ook naar het zogenaamde voorliggende veld. We moeten goede initiatieven van de kracht van Valkenswaard, van ons sociaal kapitaal, wat het CDA betreft structureel blijven ondersteunen. We kunnen ons geen vrijwilligerscrisis permitteren! Een volgende stap is wat ons betreft ondersteuning aan Schuldenmaatje, een prachtig maatschappelijk initiatief dat de drempel verlaagt voor inwoners om hulp te zoeken bij schulden. Samen met H&G en de PvdA dienen we een amendement in voor structurele subsidie. Ook dienen we samen met H&G een motie in voor een beperkt toetsingskader voor waarderingssubsidies die ons maatschappelijk middenveld, onze vrijwilligers, verdienen.
• U begrijpt dat er enorm veel op ons af komt. Crises in wording! En waartoe waren wij op aarde? Om die problemen samen op te lossen. We zullen nu moeten ingrijpen om de crises van de toekomst te voorkomen. Dit zorgt er voor dat volgens het CDA beleidsarm nu simpelweg onverantwoord is.

En dat terwijl, voorzitter, we het onszelf zo ontzettend lastig maken in Valkenswaard! Ik zal het proberen te duiden aan de hand van het verhaal van de Hydra van Lerna, een verhaal uit de Griekse mythologie.

Herakles, een Griekse held, werd in het kort getroffen door “waanzin”. Hebben we allemaal wel eens last van, maar om hier van af te komen moest híj twaalf onmenselijk zware taken verrichten. Één van die taken was het doden van de Hydra van Lerna. Het is waar onze uitdrukking het “veelkoppig monster” vandaan komt. Want een Hydra is een beest – een monster – met meerdere slangenhoofden. En deze Hydra liet zich niet zo maar verslaan door Herakles. Voor elke kop die hij afhakte, kwamen er namelijk twee voor terug.

En het CDA constateert, voorzitter, dat we in Valkenswaard ook moeite hebben met het verslaan van het veelkoppig monster. Ik zal u een aantal voorbeelden geven:

• De gemeenteraad heeft in een motie een duidelijke uitspraak gedaan over het gewenste parkeerbeleid. Het college heeft de keuze gemaakt om een compleet nieuw parkeerbeleid te gaan schrijven, het te betrekken bij het Mobiliteitsplan, een principe uitspraak van de gemeenteraad te vragen en de financiële haalbaarheid van gratis parkeren in Valkenswaard te onderzoeken. Ik hoop dat u de metafoor van het veelkoppig monster nu snapt: Je hakt er één kop af en er komen er wel vier koppen voor terug. In een amendement, wat we indienen samen met H&G, geven we aan dat we het simpel willen houden: één onderzoek naar de financiële haalbaarheid van gratis parkeren en één voorstel voor parkeerbeleid op basis van de heldere uitspraak van deze gemeenteraad.
• Een ander voorbeeld. De gemeenteraad heeft twee jaar terug in een motie een duidelijke uitspraak gedaan over de Dennenberg, de locatie van de Valkenswaardse Rollerclub, omdat zij in een hopeloos verouderde sporthal van de gemeente zitten. Deze ontwikkeling is betrokken bij het IHP, het Integraal Huisvestingsplan voor scholen, maar dreigt nu weer de dupe te worden van vertraging van andere ontwikkelingen in het IHP. Er zijn verwachtingen geschapen die we niet kunnen waarmaken, maar we maken het zó complex! Je hakt er één kop af en er komen er twee voor terug. In een amendement, wat we indienen samen met H&G, vragen we om prioritering van deze locatie in 2022.
• Nog een voorbeeld. De gemeenteraad heeft met een motie verzocht om een toekomstvisie voor Borkel en Schaft en die SMART, interactief en concreet op te stellen. Het college heeft besloten de visie te betrekken bij de Toekomstvisie 2040. Los van het feit dat de Toekomstvisie alles behalve SMART en concreet is maken we het hier opnieuw super-complex. Je hakt er een kop af en je krijgt er twee voor terug. In een motie die we indienen samen met H&G vragen we opnieuw om zo’n toekomstvisie voor Borkel en Schaft, op basis van de visie van het Dorpsinitiatief Borkel en Schaft. Los van de Toekomstvisie 2040.
• Een prachtig initiatief van onderop is het initiatief voor een skatepark in Valkenswaard. Jonge mensen uit de gemeente Valkenswaard hebben zich bereid getoond een thema aan te kaarten, zich in te willen zetten voor draagvlak, mee te willen denken en later na realisatie zelfs skateles te willen geven. Jonge mensen die hun verantwoordelijkheid pakken moeten we koesteren! Er is een raadsbrede motie aangenomen. Maar met alle andere initiatieven in het Don Boscopark, van de basketbalvereniging, voor een BMX-baan en voor een pumptrack, vreest het CDA opnieuw voor het veelkoppig monster. Je hakt er één kop af en er komen er vier koppen voor terug. Hoe ontzettend goed bedoeld en mooi ook, deze jongeren mogen niet de dupe worden van hun aanstekelijk enthousiasme. Deze initiatiefnemers verdienen volgens het CDA een skatepark in 2022 nadat zij zich inmiddels al twee jaar keihard hebben ingezet. Een amendement, samen met H&G en de PvdA, moet een skatepark in Valkenswaard eindelijk  mogelijk maken.

Herakles kreeg de Hydra uiteindelijk niet in zijn eentje verslagen, voorzitter. Hij kreeg hulp van iolaüs, die telkens als er een kop werd afgeslagen, de wond dichtschroeide met een fakkel. Samen is het CDA er van overtuigd dat ook wij het veelkoppig monster kunnen én zullen verslaan. Want waartoe zijn wij op aarde? Om samen de problemen op te lossen van de inwoners van Valkenswaard, Dommelen, Borkel en Schaft!