Inbreng CDA Algemene Beschouwingen 2023

Hoop is datgene in ons dat, ondanks al het bewijs van het tegendeel, volhoudt dat ons iets beters te wachten staat als we de moed hebben om ernaar te streven, ervoor te werken en ervoor te vechten.

Zo sprak oud-president Obama bij zijn overwinningsspeech in Iowa in 2008. Inspirerende woorden, want hoop is ook datgene dat ons moet blijven inspireren. Hoewel crisissen in dit land zich opstapelen en we internationaal in steeds grotere spanning leven, blijven we hopen op betere tijden. En veel van die grote meeslepende crisissen en internationale gaan langs de provinciale overheid heen. En vergeleken met wat er op het wereldtoneel gebeurt lijkt ons werk hier soms klein bier. Hoewel sommige van ons denken dat ze vanuit Haarlem de wereld kunnen besturen, gaat het gesprek over internationale conflicten vaak over niet meer dan welke vlag we voor het provinciehuis ophangen. En niet over welk volkslied we zingen.

En hoewel ons werk soms klein bier lijkt, is het geen gratis bier. Het is wel degelijk belangrijk en hebben we invloed op onze leefomgeving. Het is onze bijdrage aan een hoopvolle toekomst.

Voorzitter, ik kom tot de begroting. Want over gratis bier gesproken duik ik gelijk maar even de financiële techniek in. Mijn fractie is niet tevreden met het instellen van de reserve coalitieakkoord van 136,1 miljoen zonder dat duidelijk is waar de 40 miljoen aan taakstelling (ook wel bezuiniging) vandaan moet komen. Op vragen aan de gedeputeerde krijgen wij te horen dat dit bij de kaderbrief in 2025 aan de orde komt. Voorzitter, geld uitgeven is makkelijk, bezuinigen een stuk moeilijker. Het is onbehoorlijk financieel beleid en het CDA wil daarom dat eerder duidelijk wordt waarop bezuinigd gaat worden. We hebben daarom de volgende motie die we indienen samen met de ChristenUnie:

Verzoeken het college van Gedeputeerde Staten

• Al bij de eerste begrotingswijziging 2024 te komen met een voorstel voor de invulling van de taakstelling op de reserves van € 40 miljoen;
• Te voorkomen dat uitgaves worden gedaan uit de reserve ‘coalitieakkoord’ voordat duidelijk is hoe de taakstelling op de reserves van € 40 miljoen wordt ingevuld.

En gaan over tot de orde van de dag.

Ook dienen wij het amendement van de ChristenUnie mede in die vraagt om temporisering bij de storting Reserve Coalitieakkoord om te voorkomen dat het eigen vermogen van de provincie onder de in de Financiële Verordening opgenomen norm van 25% van de algemene dekkingsmiddelen valt. Eigenlijk schande dat dit moet, want GS dient zich gewoon aan de verordeningen van de Staten te houden.

Voorzitter, financiële voorzichtigheid moet ook worden betracht bij de aanleg van nieuwe natuur. We hebben op dit moment al grote moeite met de financiering van het beheer van de huidige natuur. De ambitie van deze coalitie om 4000ha nieuwe NNN toe te voegen, waarvan nog 3000 ha moet worden aangekocht, is zonder goede financiële dekking voor het natuurbeheer zeer problematisch. Ook hier geldt, beloftes doen en geld uitgeven is makkelijk, maar je moet wel zorgen dat je een goede langjarige dekking hebt. Via de gebiedsgerichte aanpak wil het college extra NNN gaan realiseren en daarbij ook gronden van agrariërs omzetten naar natuur. Hen wordt net als de TBO’s een vergoeding voor het beheer in het vooruitzicht gesteld. Het is niet acceptabel dat de provincie een agrariër grond laat omzetten naar natuur of een pakket afsluit binnen agrarisch natuurbeheer voor minimaal 6 jaar en dat de provincie vervolgens die afspraak niet nakomt. En na twee of drie jaar zegt, sorry we hebben geen geld meer. Dat kan echt niet. Voor de natuur niet, voor de boeren niet en voor de TBO’s niet. Wij hebben de volgende motie:

Roept het College van GS op om:

• Middels de kadernota en de begroting 2025 ervoor te zorgen dat er langjarige financiering beschikbaar is voor natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer;
• In de eerste plaats te zorgen voor langjarige financiering van bestaande natuurgebieden en bestaand NNN-gebied.
• Nieuw NNN-gebied pas aan te leggen als financiering van beheer van dat nieuwe NNN gebied langjarig geborgd is;
• De beheerpakketten af te stemmen op de beschikbare financiën.  
• Voorzorgsmaatregelen te nemen zodat het niet zal voorkomen dat contracten voor agrarisch natuurbeheer van provinciale zijde voortijdig moeten worden afgebroken vanwege financiële tekorten.

En gaan over tot de orde van de dag.

Een NNN ambitie kan alleen worden gerealiseerd met voldoende geld en dat geldt ook voor een andere ambitie van deze coalitie, namelijk de aanleg van 1800 ha bos. Er is geen duidelijkheid over de langjarige financiering voor het onderhoud en al helemaal niet waar dit extra bos dan zou moeten komen en wat dat betekent voor het huidige grondgebruik. Samen met D66 hebben wij daarom de volgende motie:

Roept het College van GS op om:

• Gedeputeerde Staten een duidelijk plan moet opstellen voor het aanleggen van deze 1800 hectare bos, waarbij duidelijk wordt gemaakt hoe het proces van verwerving van gronden zal plaatsvinden, welke functies van het huidige grondgebruik verdwijnen en waarbij duidelijk wordt gemaakt hoe de langjarige financiering voor aanleg en onderhoud van de verschillende bospercelen is geregeld;
• Het plan voor de aanleg van de bossen aan de Staten voorgelegd moet worden ter goedkeuring, vóórdat Gedeputeerde Staten activiteiten gaat ondernemen voor de aanleg van de bospercelen;

En gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter ik blijf nog even in het blokje natuur. Want naast de langjarige financiering blijft ook de ruimte voor natuur een heel complex vraagstuk. Het speelt concreet in de binnenduinrand waar 300 ha natuur grotendeels ten koste gaat van de bloembollensector. Terwijl de bijzondere zeezandgronden in de binnenduinrand nu juist het meest geschikt zijn voor deze functie. GS geeft aan dat er alternatieve gronden worden gezocht voor deze telers, maar die grond is nauwelijks te vinden. Het CDA verwacht ook niet dat dat gaat lukken. Immers nergens anders is er op zo’n grote schaal vergelijkbare geschikte grond voor de bollenteelt. De bollensector bleek aanvankelijk ook helemaal niet betrokken te zijn bij overleg over extra NNN in de binnenduinrand en werd overvallen door dit besluit. Wij hebben daarom de volgende motie:

Verzoeken GS

Het plan om 300 hectare extra NNN  te realiseren in de binnenduinrand uit de plannen voor afronding NNN en uit het PPLG te halen. Een nieuw plan op te stellen om de doelen in de binnenduinrand zoals een robuust watersysteem op andere wijze te realiseren, waarbij ook rekening wordt gehouden met huidige gebruik van de binnenduinrand.

En gaan over tot de orde van de dag.

Naast de binnenduinrand speelt er natuurlijk nog veel meer in het landelijk gebied, we hebben daarover uitgebreid gesproken bij het PPLG. Vraag aan de gedeputeerde: wanneer komt de reactie van het rijk op het PPLG? En wanneer dat komt, maakt u de reactie dan ook gelijk openbaar? Het is een beetje een terugkerend thema, maar ook hier maakt het CDA zich grote zorgen over de financiën die er beschikbaar zullen komen voor de gestelde ambities.

Dan voorzitter ga ik naar een ander belangrijk onderwerp. Wonen. Wonen is een grondrecht en een basisvoorwaarde voor bestaanszekerheid en het lukt, ondanks inspanningen van velen, maar niet om de woningmarkt aan te jagen. Er worden allerlei pleisters geplakt, maar een echt structurele oplossing is het bouwen van veel meer woningen. Over één ding is het CDA heel positief. Waar wij vorig jaar tijdens de algemene beschouwingen samen met JA21 nog de enige partijen waren die pleiten voor meer ruimte om te bouwen aan de rand van stad en dorp, hebben zich inmiddels meer partijen aangesloten bij deze wens en staat het zelfs in het coalitieakkoord. Hulde! Kritische kanttekening daarbij is wel dat de beschermingsregimes die woningbouw aan de rand belemmerd nog wel in stand blijven. De komende maanden wordt spannend en het valt te bezien wat er van de belofte overblijft. Het CDA roept in ieder geval alle gemeenten met een woningbouwwens aan de rand zich snel te melden bij de provincie!

Voorzitter, Statenleden die de vorige periode ook in de Staten zaten weten dat er toen te weinig gebeurde op het thema wonen, behalve dat we 2,5 jaar hebben moeten wachten op een masterplan wonen. Inmiddels is dat masterplan er zijn onderdelen daarvan opgenomen in het coalitieakkoord, zoals bijvoorbeeld het Investeringskader Woning- bouw Ontwikkeling en een Stadsmakersfonds. Het volledige masterplan is echter nooit meer met de Staten besproken, laat staan goedgekeurd. Is de gedeputeerde bereid om het masterplan wonen met de Staten te bespreken en daarbij aan te geven welke onderdelen hij wel en welke onderdelen hij niet gaat oppakken? En pas geld uit te geven aan onderdelen van het plan voordat hier in PS een meerderheid voor is? Een niet goedgekeurd plan hoort eigenlijk nog niet in de begroting thuis.

Voorzitter, woningbouw gaat niet alleen over aantallen, maar ook over betaalbaarheid. Je kunt wel genoeg woningen hebben, maar kunnen mensen die dan ook huren of kopen? Vooral voor alleenstaande starters is het haast onmogelijk de woningmarkt op te komen. In het coalitieakkoord staat nu afgesproken dat de definitie van een betaalbare woning wordt gesteld op 344.000,- euro. 344.000 euro! Daarvoor moet je als alleenstaande een bruto-inkomen hebben van 5600,- euro per maand, en dat zonder studieschuld! Voorzitter dat is in geen enkele branche een starterssalaris, sterker nog, in de meeste branches is het niet eens een eind salaris. En mijn fractie snapt dat woningbouwprojecten financieel rond gerekend moeten kunnen worden, maar een woning van 344.000 euro betaalbaar noemen is gewoon niet waar. Daarom hebben wij samen met de PvdD, ChristenUnie, SP, D66 en Volt een motie die wil dat de provincie aansluit bij een aangenomen motie in de Tweede Kamer van D66, CU en VVD en te spreken over een betaalbare woning als deze maximaal 250.000 euro is. De motie luidt:

Verzoekt het college:

Een bovengrens van € 250.000 (zoals aangenomen motie in de Tweede Kamer dicteert) te hanteren bij de term ‘betaalbare woningen’. Mochten woningen met hun verkoopprijs toch boven deze grens uitkomen, deze dan niet meer aan te merken als ‘betaalbare woning’.

En gaat over tot de orde van de dag.

Dan voorzitter, als we dan die betaalbare woningen hebben gebouwd, moeten er ook voorzieningen zijn. En dat is in veel dorpen een steeds groter wordend probleem. Veel verenigingen worstelen nog steeds met de nasleep van corona, en de hoge energieprijzen en de inflatie helpen niet mee. Terwijl juist verenigingen en maatschappelijke organisatie en enorm belangrijk bindmiddel zijn in de samenleving. Tijdens Corona heeft deze provincie het Herstel en Duurzaamheidsfonds opgericht, waarbij geld beschikbaar is gesteld voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Dit liep als een trein! We sloegen twee vliegen in één klap, we werkte concreet aan verduurzaming en de energierekening voor de verenigingen ging omlaag. Het CDA was hier een groot voorstander van met als gevolg dat ik nog met grote regelmaat wordt benaderd met de vraag of deze regeling nog een keer open gaat. Er staan nog allerlei sport- en cultuurverenigingen en buurthuizen te springen om verduurzaming. Helaas is mijn boodschap aan deze partijen dat deze coalitie het weliswaar belangrijk vindt, maar er beduidend minder geld voor heeft uitgetrokken. Dat willen wij graag anders zien, en daarom samen met D66, Volt en Christenunie de volgende motie:

Verzoeken het college van Gedeputeerde Staten

• Te onderzoeken hoeveel vraag er nog is vanuit maatschappelijke instellingen voor het verkrijgen van subsidies voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed;
• Een plan op te stellen om maatschappelijk vastgoed zoals sportaccommodaties te kunnen voorzien in meer voldoende financiële middelen om te kunnen verduurzamen.

En gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, veel andere partijen hebben gesproken over klimaatverandering en ook dat is voor het CDA een mega belangrijk onderwerp. Vanuit onze visie als rentmeesterschap moeten we veel beter voor de aarde zorgen als dat we de afgelopen jaren hebben gedaan. En we moeten ook zorgen voor de mensen op de aarde. Wij hebben vertrouwen in de inzet van deze coalitie, maar zeggen wel dat niet alle voorgestelde maatregelen per se goede maatregelen zijn. Het is belangrijk de Staten en onze inwoners en bedrijven te blijven betrekken bij de stappen die genomen worden.

Alleen samen kunnen we bouwen aan die hoopvolle toekomst.

Dank u wel.

Dennis Heijnen