Een stad met een afvalprobleem

Door: Richard van de Crommert

10 maart 2022

Het moet zo ongeveer ergernis nummer één zijn voor veel Amsterdammers: de troep op straat, in het water en in de parken. Amsterdam lijkt soms wel een zwijnenstal. Grootste ergernis is als de ondergrondse containers vol zitten en dagenlang niet worden geleegd. Het is hoog tijd voor een schone stad, al zal het een lange tijd vergen.

Het is een basistaak van de gemeente om de stad schoon te houden. Maar het lukt in Amsterdam al jaren niet om de zaak op orde te krijgen. Frans van Vliet, die voor de VVD in stadsdeelcommissie Oost zit, zegt: „De meeste klachten van bewoners krijgen we over het afvalprobleem in de stad. Maar het lijkt wel alsof het steeds erger wordt en er niks aan wordt gedaan. Afval is niet sexy genoeg voor dit college. Ze zijn bezig om de wereld te verbeteren, maar het afval op straat laten ze links liggen.”

Verschillende politieke partijen, ook in de gemeenteraad, vinden dat het nu tijd voor actie is. De stad ligt er gewoon niet goed bij. En dat komt vooral omdat de bedrijfsvoering bij de reinigingsdienst niet goed op orde is.

Volgens Diederik Boomsma van het CDA is er een drietrapsraket nodig om de stad er schoon uit te laten zien. „Amsterdammers hebben er recht op dat de reinigingsdienst goed functioneert. De stad schoonhouden is naast veiligheid en onderhoud misschien wel de belangrijkste taak van een gemeente. De afvalstoffenheffing is hoog genoeg in Amsterdam. Dan moet je zorgen dat de zaakjes op orde zijn.” Zijn drietrapsraket betekent: optimaliseren, beter handhaven en op meer tijden reinigen.

Containers

Zo ongeveer het meest voorkomende probleem in de stad is dat veel karton, huisvuilzakken en flessen naast de ondergrondse containers worden gezet. „Laksheid”, aldus Boomsma. „Want in veel gevallen zijn die containers nog lang niet vol. Maar als een bewoner iets naast een container zet, dan geef je aan een ander de boodschap dat de container vol is en zet de volgende het ook naast de container.”

Erik Schmit, kandidaat-raadslid van D66, maakt zich al jaren druk over alle rotzooi op straat, op het water en in de parken. „Van de gemeente mag je verwachten dat de afvalcontainers regelmatig geleegd worden. Wel moet ik erbij zeggen dat de hoeveelheid kartonafval enorm is gestegen de afgelopen jaren. De papiercontainers zitten daardoor vaker vol. Toen ik dat aan de kaak stelde bij een vergadering van de stadsdeelcommissie in Zuid, reageerde een bestuurder dat iemand best een paar dagen later kan terugkomen als de container vol is, maar dat kun je lang niet altijd van de bewoners verwachten.”

Het probleem van de vele rotzooi bestaat al jaren. Claire Martens van de VVD nam afgelopen weekend, net als Johnas van Lammeren van de Partij voor de Dieren, zelf de proef op de som. Met een pick-uptruck ging ze de stad door. Van Zuid naar West en ook naar de Keizersgracht in de binnenstad. „Want Centrum en Zuid zijn afvalhotspots”, zegt ze. „In West, waar ik zelf woon, loop ik vaak al tegen een kleine vuilnisbelt aan, als ik mijn huis uit loop. Onze gehuurde bus was dan ook al snel heel vol met afval.

Er zijn plekken waar veel wordt gedumpt, zoals bijvoorbeeld de Nieuwmarkt en de Varkenssluis. Daar is het altijd bal. Daar zitten ook veel meeuwen. Die vogels weten als geen ander de vuilniszakken open te pikken. Alle troep komt dan op straat te liggen. „Dan is het letterlijk Napels aan de Amstel en duurt het nog veel langer voordat alles is opgeruimd.”

Huisraad

„In het Centrum is het echt schandalig hoe de stad erbij ligt”, zegt Martens. „Daar lagen hele huisraden op straat en heel veel papier en karton. Als er zo veel troep ligt, beland je in een vicieuze cirkel en wordt het alleen maar smeriger.”

Van Lammeren zag dezelfde taferelen als Martens. Vuilnis blijft volgens hem soms dagenlang liggen. „Meeuwen trekken hele zakken open. En vuil trekt vuil aan. Dat ondergrondse afvalcontainers niet of nauwelijks worden geleegd, is echt aantoonbaar. In het weekend kwam ik heel veel containers tegen waar niets meer bij kon. Als die basisvoorziening van de gemeente niet op orde is, wat zijn we dan aan het doen? Ik ben er echt van geschrokken hoe sommige containers erbij staan. We hadden al vele foto’s van puinhopen gezien, maar in levenden lijve is het nog veel erger. Sommige mensen hebben daardoor continu een vuilnisbelt voor de deur.”

Goede wil

Veruit de meeste Amsterdammers, zo denken de politici, zijn op zich van goede wil. Er worden weer steeds meer straatjes schoongemaakt door bewoners. Ook zijn er veel Amsterdammers die meldingen maken bij de gemeente. „In stadsdeel Oost is het het onderwerp dat door bewoners het vaakst onder de aandacht wordt gebracht van de politiek. De meeste insprekers delen hun zorgen over het afvalprobleem. Maar van onze politieke bestuurders krijgen ze dan het antwoord dat het hun aandacht heeft. Dat antwoord is om moedeloos van te worden. Eén inspreker kreeg zelfs te horen dat hij maar niet meer moest komen, want hij had zijn verhaal al vaak genoeg gedaan. Er moet hoognodig wat gebeuren.”

Opvallend is het hoge ziekteverzuim bij de Amsterdamse reinigingsdienst. Dat percentage ligt rond de dertig procent. Schrikbarend hoog. De werkdruk is er krankzinnig hoog. „Het verzuim is hoger dan onder verpleegkundigen”, stelt Boomsma, „ook dat betekent dat er in de bedrijfsvoering iets misgaat. Dat moet opgelost worden. Het is niet zonder reden dat de reinigingsdienst onder verscherpt toezicht van het college van B en W staat. Iedereen ziet dat het niet goed gaat.”

Kerntaak

Dat het niet goed gaat, ligt volgens Boomsma ook echt aan datzelfde college van B en W, dat volgens hem veel met bijzaken bezig is, maar een kerntaak als het afvalprobleem laat verslonzen. „De reinigingsdienst werkt nog met een systeem uit het stenen tijdperk. Dat kan echt beter. Er moet meer geveegd worden, maar het moet slimmer, het moet data-gestuurd worden. Je kunt veel efficiënter werken. Dan kun je al een enorme slag slaan.”

Verder moet er volgens de CDA’er meer geveegd worden in de avonden en in de weekenden. „Dat is onvoldoende geregeld nu. Maar het is op te lossen. Het zal geld kosten, maar dat moet je er als college voor over hebben. Er moet dus ook meer geld naar de reiniging.”

Er zijn wel pogingen gedaan om de reiniging in de hoofdstad op orde te krijgen.

„Zo is er een masterplan gepresenteerd”, herinnert Boomsma zich. „Maar wat er ook geprobeerd werd, nooit werd een goed resultaat geboekt.

Lentedag

De CDA’er houdt zijn hart vast als Amsterdammers tijdens de eerste mooie lentedag weer naar de parken gaan. „Als je daar in de ochtend daarna rondwandelt, dan is het om te janken, zoveel troep zie je. Natuurlijk moeten al die mensen gewoon hun troep in de afvalbakken gooien of mee naar huis nemen, Maar als stad kun je eerder op de dag gaan schoonmaken. In de middag en avond bijvoorbeeld, want daarmee geef je als gemeente de bezoekers een signaal dat het schoon moet blijven.’

Geursensor

Claire Martens van de VVD wijst daarbij ook nog op de aanwezigheid van ratten. Vooral in Zuidoost en Zuid hebben verschillende wijken daar last van. Daarmee wordt afval ook nog eens een onderwerp voor de volksgezondheid.

Boomsma zou onder andere graag zien dat de containers in Amsterdam worden voorzien van een geursensor. „Die heb je in Barcelona ook. Containers worden daar niet alleen geleegd als ze vol zijn, maar ook als er een nare geur ontstaat. Die containers staan allemaal in de buurt van woningen. Mensen slapen soms op drie meter afstand. Het stinkt soms heel erg.”

„Afval is ergernis nummer één”, vult Van Lammeren aan. „Mensen ergeren zich gewoon aan de vieze stad. We zijn er al tijden mee bezig, maar nu helemaal. De basisvoorziening dat de containers op tijd gelegd worden is niet op orde. Zolang we dit soort simpele dingen niet onder controle hebben, dan wordt deze stad nooit schoon. Dan kun je wel extra boetes uitschrijven, maar dat helpt niet. Mensen willen echt wel een schone stad. Nu weet de gemeente niet welke container vol is en welke niet. Dat moet je als reiniging kunnen zien. Die volle containers moet je vaker legen. En waarom staat er op zo’n container niet waar de volgende container te vinden is of waar ik mijn glas in een bak kan gooien? Op elke parkeerpaal staat wel waar de dichtstbijzijnde betaalplek te vinden is, maar bij een container lukt dat kennelijk niet.”

Zwitsers

„Een schone stad zal voor iedereen prettig zijn. Mensen vinden het fijn om zich thuis te voelen. Dat kan in een schone omgeving beter dan in een rommelige ruimte. Het zal hier niet zo schoon worden als in Zwitserse stadjes waar geen grassprietje verkeerd groeit”, stelt CDA’er Boomsma. „Dat zal in onze stad niet lukken. Maar een schone ruimte is een stad waar iedereen graag wil vertoeven. Dan word je ook minder uitgenodigd om zelf troep te maken. Daar moeten we heen.”