Algemene beschouwing - programmabegroting 2021
Geachte raadsleden, college, ambtenaren en belangstellenden,
Het zijn zorgelijke tijden. Zorgelijk voor kwetsbare ouderen, zorgelijk voor zorgverleners, zorgelijk voor kleine en grote ondernemers, zorgelijk voor het onderwijs, en dan is de opsomming nog lang niet compleet. Vanaf deze plaats betuigen wij ons medeleven aan iedereen die is getroffen, in directe of indirecte zin, door de coronacrisis. Covid-19 drukt onze neus op het gegeven dat we niet alleen als individuele mens, maar ook als collectief kwetsbaar zijn. Onze overheden trachten de gevolgen in te perken, met moeite. En zorgen hadden de overheden al genoeg, waaronder ook de gemeentelijke overheid. In zulke omstandigheden een bestek maken voor de komende jaren is daarmee moeilijker dan het toch al was. De voorliggende begroting getuigt ervan. Er heerst onzekerheid over de duur van de perikelen en de financiële gevolgen op langere termijn. Het rijk heeft reeds toegezegd gemeenten te compenseren, maar de indirecte kosten van deze crisis zijn op dit moment nog onduidelijk. Gemeentelijke plannen ondervinden vertraging. De algemene reserves worden aangesproken, onzes inziens terecht. En onze ambtenaren worden extra belast met het implementeren van tijdelijke maatregelen. Van sociale organisaties zoals vrijwilligersorganisaties wordt eveneens inzet gehoopt en verwacht. We wonen en besturen een stedelijk dorp waar we trots op mogen zijn en waar velen van ons het goed hebben, maar lang niet iedereen. Laten we ervoor zorgen dat zo min mogelijk mensen buiten de boot gaan vallen. Het geschetste sociaal beleid ziet er wat dat betreft goed uit.
Ondanks de extra uitdaging waar we mee geconfronteerd worden, blijven onze gewone gemeentelijke zorgen ook bestaan. Net zoals in een gezin waar iemand onverwachts veel aandacht behoeft, de was ook nog gedaan dient te worden. In dat kader ga ik enkele onderdelen van de begroting aflopen.
In het programma 'Sociaal' lezen we onder 'Nieuwe Ontwikkelingen', bladzijde 32, een interessante opmerking over Wonen: "In de prestatieafspraken 2020-2023 zijn met woningcorporaties en de huurdersorganisatie afspraken gemaakt om projecten op te zetten zoals Van Groot naar Beter, dat een bijdrage aan de doorstroming op de woningmarkt zal leveren én ervoor kan zorgen dat ouderen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen in een meer geschikte woning."
Wat het laatste betreft, lezen we ook op bladzijde 83 dat bij nieuwbouw de norm wordt om levensloopbestendig te bouwen. Dat is ons duidelijk. Maar wat zijn de kansen van Van Groot naar Beter? In andere gemeenten loopt een dergelijk project al (Aalsmeer bijvoorbeeld). Er is dan tevens sprake van verhuiskostenvergoeding en aanpassing van de huur. Maar, hoe zou er in Diemen doorgestroomd kunnen worden, als er nauwelijks seniorenwoningen zijn, zo vragen we ons af. Wordt hier geen verwachting gewekt, die niet waar te maken is?
Aangaande de veiligheid in Diemen het volgende. We steunen de Beveiliging omgeving station Diemen Zuid en van het Bergwijkpark van harte. Verder, we hopen dat de uitrol van Scheerlicht nu zijn beslag kan krijgen. We hebben deze aanpak steeds gesteund en de eerste resultaten verwelkomd. Hoe nodig het is, wordt bevestigd door ervaringen van buiten Diemen. Recente berichtgeving van AT5 suggereert dat meer dan 10% van sociale huurwoningen in Amsterdam illegaal wordt onderverhuurd. Bij een proef aanpak in Rotterdam blijkt op belangrijke schaal sprake te zijn van illegale onderverhuur en/of drugsgerelateerde criminaliteit.
We hebben nog wel een zorg.
Op bladzijde 9 lezen we dat de afdeling Burgerzaken steeds meer fungeert als poortwachter tegen ondermijning. We vragen ons af of er sprake is van een vergroot risico op agressie van cliënten bij genoemde afdeling.
In het programma "Veilig' lezen we op bladzijde 44 over de "Beëindiging dienstverleningsovereenkomst met Ouder-Amstel" en verder "bestuurlijke ambities lopen uiteen". We kunnen ons niet herinneren dat dit in de raad aan de orde is geweest, en zouden er graag toelichting op willen hebben. Bijvoorbeeld, waar precies lopen de bestuurlijke ambities uiteen?
Over participatie het volgende. Op bladzijde 118 binnen het programma 'Samen besturen' lezen we onder 1.1.1 als subdoel: "Bij projecten en nieuw beleid in het startdocument expliciet benoemen van participatie en de participatietrede aangeven." Dat is prima natuurlijk. Maar de keuze van de participatietrede heeft bij een project als de Arent Krijtstraat, en ook nu weer bij Buitenlust, veel ongenoegen opgewekt. Kritiek van bewoners komt er steeds op neer dat er te weinig te participeren valt. Dient juist de keuze van de participatietrede niet nog eens, beleidsmatig, onder de loep genomen te worden bij zulke projecten?
De Jeugdzorg, we noemen het omdat het na aan ons hart ligt. Er is het afgelopen jaar al veel over gezegd. Ook over het open einde karakter van de Jeugdwet en maatregelen om e.e.a. te beheersen. Wij kunnen ons vinden in de aanpak die blijkt uit de begroting. De prestatie-indicatoren op pagina 38 schetsen wel een verontrustend beeld van een belangrijk deel van de jeugd. 8,5% van jongeren t/m 18 jaar behoeven Jeugdhulp. Kinderen die in armoede verkeren 5%, enzovoorts.
We lezen in het programma 'Onderwijs' dat in de komende periode gesprekken worden gevoerd met OSB om te komen tot een nieuwe poging tot een Middelbare School in Diemen. We moedigen dit van harte aan. Afgelopen september zijn we namelijk geschrokken van het scenario dat volgens schoolbesturen Amsterdamse leerlingen voorrang zouden dienen te krijgen, boven, bijvoorbeeld Diemense leerlingen. Wethouder Klaasse heeft daar met een brief op gereageerd en het is van tafel geraakt. Het benadrukt wel weer het belang van een eigen middelbare school, óók voor de zelfstandigheid van Diemen als gemeente.
Het CDA heeft opmerkingen over het afvalplan uit het programma Leefomgeving en Klimaat. Dat de extra hoeveelheden afval als gevolg van Covid-19 een complicatie betekenen, accepteren we. Ook nemen we er notitie van dat de egalisatiereserve afvalstoffenheffing leeg is, door diverse oorzaken. Desondanks, het is toch jammer om te constateren dat de begrote omvang huishoudelijke restafval, uitgedrukt in kg per inwoner per jaar, de eerstkomende jaren op 180 kg wordt gezet (zie de begrote prestatie-indicatoren op bladzijde 96 onderaan). Dit terwijl de VANG doelstellingen reeds vanaf 2020 een getal van 100 hanteren, een doelstelling die al door veel gemeenten wordt gehaald, blijkens informatie van de NVRD. Ondertussen gaat de heffing wel met 5.1 tot 5.8 % omhoog, volgens de rekenvoorbeelden op pagina 179. Participatiebijeenkomsten met bewoners konden geen doorgang vinden, zo lezen we op bladzijde 94, waardoor containers niet zijn ingezameld en gft-dummy's niet verwijderd. Deze vertraging dreigt zich ook in 2021 voor te doen, het is immers goed denkbaar dat het coronavirus dan nog steeds huishoudt. Kortom, het schiet allemaal niet op maar wordt wel duurder.
Nu we vooruitblikken, wil ik nog even de kwestie van de TIW Survivors aanhalen. Aan hen is het offer opgelegd om van Diemen naar Amsterdam te verhuizen. Ook het CDA heeft met tegenzin ingestemd. Maar we vinden wel dat Diemen daarmee een ereschuld heeft in te lossen. Het gaat ons er niet om op dit moment met een vinger te wijzen naar de ene of de andere belanghebbende. Maar we hopen dat niemand zich gaat ingraven en dat de zaak wordt losgetrokken.
Tot slot: wij willen als CDA-fractie de ambtelijke organisatie en ook het College danken voor hun inspanningen om ons in deze ook voor de dagelijkse bedrijfsvoering ingewikkelde tijd een heldere en complete begroting voor te leggen.
Janneke de Graaff, Diemen, 29 oktober 2020