Samenleven doe je samen: Algemene Beschouwing 2024

Algemene Beschouwingen CDA Edam-Volendam

op de begroting 2024 en meerjarenraming van de gemeente Edam-Volendam

Voorzitter,

Een samenleving waarin je samen leeft, het lijkt zo voor de hand te liggen, maar dat is het steeds minder. We zeggen het al een tijd: in een maatschappij die verhardt en polariseert, is het politieke midden harder nodig dan ooit. Vanuit het extreemrechtse voelt ieder genuanceerd standpunt links, en vanuit het extreemlinkse word je al snel rechts genoemd. Alleen al het uitspreken van dat besef, zorgt ervoor dat we beter naar elkaar gaan luisteren.

Gelukkig prevaleert hier in onze raadszaal nog het goede gesprek en het fatsoenlijk debat. Mijn fractie en ik spannen ons dagelijks in om dat te bewaken, om onze rol zo goed mogelijk te vervullen. Om onze gemeente te laten functioneren als samenleving waarin mensen samen leven. Dat is waar we naar streven en waar we voor staan.

Vandaag start het nieuwe politieke jaar. Voor ons als gemeenteraad één van de belangrijkste dagen in het jaar. Wij besluiten vandaag hoe wij de inkomsten van de gemeente gebruiken om alle ambities, plannen en wensen realiseren. 

Compliment voor de organisatie

Maar eerst wil ik het college en de ambtenaren namens de CDA-fractie complimenteren met het vele werk dat zij het afgelopen jaar onder moeilijke omstandigheden verricht hebben. Als wij ‘op een koppie’ zitten, lukt het ons nog steeds behoorlijk goed om het werk van de gemeente uit te leggen. Ook al lijkt het soms op social media dat de gemeente niet veel goed kan doen, wij durven best te zeggen dat we trots zijn op het werk van onze organisatie!

Er geldt één “maar”… dit begrotingsproces is een rommeltje, om het maar zacht uit te drukken. We zijn er nu kort over: evalueer, en laat het niet nog een keer voorkomen. Het huishoudboekje van de gemeente moet zorgvuldig tot stand komen met álle benodigde informatie en in goede samenwerking tussen raad en college.

Moeilijke omstandigheden door oorlogssituatie

De moeilijke omstandigheden waaronder gewerkt is en waarover ik zojuist sprak, is vooral veroorzaakt door mondiale spanningen zoals nu door de recentelijke uitbarsting van het verschrikkelijke oorlogsgeweld tussen Israël en Hamas en de aanhoudende oorlogssituatie tussen Oekraïne en Rusland. De gevolgen hiervan zijn een ongekende energiecrisis, torenhoge inflatie, stijgende rentes en een afnemende economische groei waardoor het huishoudboekje van vele gezinnen maar ook die van de gemeente niet meer klopt.

Bezuinigingsmaatregelen

Dit betekent voor de gemeente dat voor het begrotingsjaar 2024 de broekriem aangehaald moet worden. Het college heeft ons een set aan opties voor bezuinigingsmaatregelen voorgesteld met een omvang van bijna 1, 9 miljoen euro om zo een sluitende begroting te kunnen presenteren. Namens de coalitie dienen wij een amendement in die moet leiden tot de bezuinigingsopties die volgens ons het beste passen. Ik zal deze straks bij de behandeling van de begroting verder toelichten.

Woningbouw

Op datzelfde koppie gaat het, vaak nog voor de eerste hap langskomt, al over de dure woningen, over iemands kind die een huis zoekt of een gescheiden stel dat noodgedwongen bij elkaar woont. Als we kijken naar de prioritering voor 2024 dan acht de CDA-fractie het van groot belang om de bestaande projecten met kracht voort te zetten en de eerder genomen besluiten tot verdere uitvoering te brengen alvorens nieuwe zaken op te pakken. Noem het maar “werk in uitvoering”. Wij denken hierbij aan de realisering van de enorme woningbouwopgave in de Lange Weeren en inbreilocaties in de gemeente.  Verder moeten we het gesprek voortzetten met de nieuwe gedeputeerde om ook in het landelijk gebied straatjes bij te mogen bouwen in de lintbebouwing van onze dorpen.  Cruciaal voor de vitaliteit en om de kleine kernen levendig te houden. Vorige keer is door ons al uitvoerig uiteengezet hoe woningnood leidt tot vertraagde woon carrières, verlate gezinsvorming en het uitblijven van vrijwilligerswerk. Het heeft een enorm effect voor de verbinding in onze samenleving.

Werkgelegenheid

Het CDA vindt het belangrijk dat er niet alleen ruimte is voor wonen maar ook voor werken. Heel veel gezinnen zijn afhankelijk van werkgelegenheid in onze ondernemende gemeente. We moeten blijven zorgen voor voldoende banen en ruimte voor bedrijven om zich te kunnen ontwikkelingen. Vandaar ook dat de realisering van een nieuw bedrijventerrein in de Purmer en de uitwerking van de plannen voor de herontwikkeling van het bedrijventerrein Julianaweg met woon en werklocaties van groot belang is en alle inzet verdient.

Economische Toekomst 2040 en Economisch- en Toeristisch Platform

We hebben daarvoor onze ondernemers hard nodig, en willen hen zo goed mogelijk steunen. Samen hebben we een economische toekomstvisie opgesteld, samen hebben we het economisch platform opgericht en is daarna ook het TOP opgericht.

Zoals vorig jaar en nu weer blijft de CDA-fractie hameren op een stevigere inzet op het functioneren van het Economisch- en Toeristisch Platform. Sinds de coronacrises horen of zien wij niets meer. Graag vernemen wij van wethouder Bootsman hoe zij weer schwung wil geven aan de uitvoering van de Economische Toekomst 2040 en beide platforms? Daarnaast is dit ook nadrukkelijk een oproep aan de ondernemers zelf: pak de handschoen op! De ruimte is er, zorg dat de verbinding wordt gemaakt want samen ben je meer dan de optelsom van individuele bedrijven. Met de plannenmakerij rond de Purmer en de Julianaweg zijn samenwerkende ondernemers een ontzettend waardevolle gesprekspartner: pak die ruimte!

Agrarisch Loket

Het CDA vindt het belangrijk dat de gemeente aandacht en zorg heeft voor de agrariërs die momenteel voor grote uitdagingen staan om te kunnen voldoen aan de steeds veranderende regelgeving en de steeds grotere beperkingen in hun bedrijfsvoering. We zien en horen ons om heen hoe de landelijke ontwikkelingen de carrières van jonge boeren in de war schoppen. Hoe het effect heeft op de onlosmakelijke verbondenheid tussen werk en gezin in agrarische families. Vorig jaar hebben wij het college opgeroepen tot het instellen van een aanspreekpunt speciaal voor agrariërs zoals de bedrijfscontactfunctionaris dat is voor ondernemers. Wij willen er ook voor de agrariërs zijn, met de beperkte invloed die we als gemeente hebben. Graag vernemen wij van wethouder Dijkshoorn zijn ervaringen tot nu toe.

Duurzaamheid

Als CDA vinden wij duurzaamheid zeer belangrijk, maar constateren ook dat er allerlei ontwikkelingen gaande zijn en nog veel onzeker is. Wat in onze ogen vooral van belang is, is een traject op te starten om de burger en ondernemer mee te nemen in de ontwikkeling van een gedragen duurzaamheidsbeleid en agenda voor onze gemeente. Het geld is er al, nu nog het initiatief van wethouder Dijkshoorn!

Kwetsbare inwoners en gezinnen

Kwetsbare inwoners verdienen in deze onzekere en onrustige periode nu meer dan ooit onze aandacht en het CDA koestert de zorg voor elkaar. Langer thuis blijven wonen is het credo, maar juist door de toenemende vergrijzing van de cliënt loop je steeds vaker tegen problemen op als vereenzaming en belastbaarheid van de vergrijzende mantelzorger. Daarnaast hebben we in toenemende mate te maken met gezinnen die door de hoge inflatie, de sterk gestegen energie- en brandstofprijzen en forse verhoging van de hypotheekrente de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen. Zij moeten geholpen worden door hun bestaanszekerheid te vergroten. Dat gaat niet alleen over inkomen, maar ook over toegang tot werk, wonen, zorg, onderwijs en deelname aan de gemeenschap. Dat geldt niet alleen voor inwoners met lage inkomens, maar inmiddels ook voor inwoners met een middeninkomen die qua toeslagen overal buiten vallen. Graag vernemen wij van wethouder Tuijp of hij onze mening deelt en wat dit betekent voor het WMO-loket.  

Verder spreken wij ook tot onze collega raadsleden, de mensen thuis en iedereen die we hiermee nog meer kunnen bereiken: kijk een keer extra naar elkaar om. Een kleine vraag met grote betekenis: kan ik nog wat voor je doen vandaag? Stel ‘m aan je buurman, je opa/oma, je oom of tante, of wie dan ook. Dát is samen leven.

Slot

Veiligheid

Het eerste aspect is Veiligheid. Veiligheid is een ruim begrip, Wanneer voelen mensen zich veilig en hoe kan dit worden bereikt. Wij als CDA-fractie constateren een beleving van toenemende onveiligheid in de samenleving binnen onze gemeente. Dan heb ik het over overlast van hangjongeren, straatintimidatie, wetteloosheid, drugs- en alcoholgebruik, verlaging van normen & waarden en overlast van zwaar vuurwerk. De gevolgen van dit laatste hebben wij met een aantal van u zelf ondervonden doordat 3 jongeren tijdens de gemeenteraad een vuurwerkbom afstaken bij de entree van het Havenhof. Schade € 40.000,- die verhaald is op de veroorzakers en hun ouders. De CDA-fractie stelt voor om bij de volgende evaluatie van het programma LEF daar stil bij te staan en na te gaan hoe we als gemeente in gezamenlijkheid met elkaar - onderwijs, jongerenwerkers, politie en andere deskundigen, maar bovenal de ouders - het tij kunnen keren. Graag vernemen wij van wethouder Tuijp en burgemeester Sievers wat zij hiervan vinden?

Kinderburgemeester of Kinderraad

Het tweede aspect in het instellen van een kinderburgemeester of kinderraad. Met de positieve ervaringen in het achterhoofd van de bijeenkomsten met de jongeren van het Don Bosco en Triade, zijn wij als CDA al een tijdje op zoek naar hoe wij kinderen/jongeren verder kunnen betrekken bij de gemeentelijke politiek. De kinderburgemeester of kinderraad zijn vormen die landelijk in ruim 100 van de 365 gemeenten al goed werken, waaronder bij onze buurgemeente Waterland. Via de kinderburgemeester of kinderraad kunnen kinderen meedenken en meepraten over alle zaken die voor kinderen belangrijk zijn en leren zij gelijk dingen over democratie, politiek, participatie, de gemeente en hun eigen rechten.

Wij willen hier graag samen met de griffier en het college werk van maken. De CDA-fractie stelt hier graag capaciteit voor beschikbaar en we zijn ervan overtuigd dat ander partijen daar ook toe bereid zijn.

De CDA-fractie het college wederom alle succes en wijsheid toe bij de uitvoering van het collegeprogramma in dit nieuwe politiek jaar, en ons als raad een goed begrotingsdebat vandaag! We sluiten af met een passende spreuk van Loesje: Samenleving: dat werkt alleen als je het letterlijk neemt.