Bijdrage Hans Hillen ter gelegenheid van 50 jaar CDA Hilversum
CDA 50 jaar dicht bij de mensen
De CDA-fractie in de Raad van Hilversum viert vandaag zijn 50-jarig bestaan. Een halve eeuw CDA hier ter stede. Of beter gezegd: in ons dorp. Wat moet je eigenlijk zeggen? Hilversum lijkt een stad, maar wij blijven voor boodschappen naar het dorp gaan. Straks, als wij de dorpen van Wijdemeren welkom gaan heten in onze Raadzaal, dan zijn we met vijf dorpen. Nee, geen stad. De afgelopen 50 jaar hebben bestuurders het hier vaak gehad over Gooistad. Het samengaan van het hele Gooi in één gemeente. Niet alleen grootschalig, maar Gooistád! Het is symbolisch voor de afstand die er te vaak is tussen bestuur en burgers. Regenten willen een stad. Dat geeft meer gewicht. Wij willen geen stad zijn. Stad klinkt naar steen, dorp ruikt naar groen.
Groen is ook onze kleur, de kleur van het CDA. We liepen hier in Hilversum vóór op Den Haag. Daar kwam die ene CDA-fractie pas in 1977, drie jaar later. De echte landelijke fusie van CHU, KVP en ARP tot één CDA partij was het historische sluitstuk. We schrijven dan 1980. Zes jaar later. Ik was daarbij, zoals ook bij de opheffingsvergaderingen van elk van die drie grote christelijke partijen, KVP, ARP en CHU. Ik herinner me het als gisteren. Bij de CHU in de Reehorst in Ede werd blijmoedig gezwaaid met oranje vlaggetjes en werd het Wilhelmus gezongen. De ARP deed het op zijn gereformeerds, met strenge gezichten en een stevige predicatie van een dominee. “Met blijdschap gaat de ARP over in het CDA”, sloot partijvoorzitter Hans de Boer af met een ernstig gezicht. De jenever en de vrolijkheid kwamen later die avond toen de mannenbroeders voor het laatst onder elkaar waren op een besloten feestje in het Muiderslot. De KVP koos voor een swingend afscheid in Den Bosch op jazzy vioolmuziek. Voorafgegaan door een H. Mis in de kathedraal, waar voor het laatst het katholieke volkslied werd aangeheven: “Aan U o Koning der eeuwen”.
Dat was toen. De nationale verdeeldheid van eeuwen kreeg in die dagen een nationale uitvaart. Het kostte 13 jaar intensief praten met elkaar, maar toen gebeurde het. Hervormd, gereformeerd en katholiek verbonden zich in de politiek, om tot nationale inspiratie te komen. Alleen al daarom was die fusie een historische gebeurtenis van grote allure. Nu, amper 50 jaar later, is die fusie al bijna vergeten. Sterker nog, is de eeuwenlange, bijna alomtegenwoordige, presentie van de christelijke religie in ons land vrijwel weg, lijkt het. De Nederlandse cultuur verbleekt sowieso. De elite koketteert met van alles, als het maar van ver komt. Was het CDA een mijlpaal met nieuwe brandstof, een soort energietransitie? Of was het vooral een stuiptrekking van iets dat eigenlijk al voorbij was?
Geschiedenis wordt gelukkig minder haastig geschreven dan zoals er wordt geleefd. Historisch gewicht verdient zich niet in weken of maanden, maar in eeuwen. Die fusie gaat zijn strepen nog wel verdienen, beloof ik u. Maar wij maken dat niet mee. Nou, misschien de jonkies van vandaag op hun oude dag. Ik las net een boek over raadspensionaris Johan de Witt. Wat een geweldige staatsman! Ik denk een van de grootste die wij hebben gehad. Maar in 1672 samen met zijn broer vermoord. Zijn tijd vermorzelde hem. De geschiedenis gaf hem wèl het postuur dat hij verdiende.
We leven nu in een super haastige tijd met elke dag op je schermpje nieuwe records. Nog nooit zo heet! Nog nooit zo nat! Nog nooit zo koud! Nog nooit zo wolf! Gisteren is vandaag voorbij en vorige eeuw al hopeloos ouderwets. Maar wat is deze tijd dan? Hoe gaan wij deze jaren ons herinneren? We zien oorlog, volksverhuizingen en polarisatie. We zien te veel platvloersheid en decadentie. We hadden Covid. Er is klimaatverandering. De computertechnologie jaagt ons steeds verder op, nu ook al met kunstmatige intelligentie. Wat gebeurt er veel! Maar misschien dat deze jaren over langere tijd helemaal niet imponeren. Te boek gaan staan als de jaren van hypes en van paniek omdat we, zonder regie, alles tegelijk wilden doen en er tenslotte eigenlijk heel weinig uit onze handen kwam. Oppervlakkigheid en veel emotie, dat was het. Over emotie gesproken: waar bijvoorbeeld is de humor in Amsterdam gebleven? Ik las dat de regenboogvlag op een gebouw van de VU ’s nachts was weggehaald. ’s Ochtends zagen de mensen tot hun verrassing daar de VOC vlag vrolijk wapperen. Dat noemden wij vroeger geestig. Dat was studentenhumor. Nu heeft het bestuur van de VU aangifte gedaan. Nou ja! Dat is nu echt deze tijd. Overal problemen zien, onmiddellijk verontwaardigd zijn. In plaats dat de leiding relativeert, blaast die de zaak op. O zo bang het niet goed te doen, maar nooit eens rustig nadenken en tot verstandige oplossingen komen, zoals in dit geval bijvoorbeeld een glimlach. En juist dat laatste hebben wij nodig. Dat zou imponeren. Maar ook de politiek joeg het tempo de laatste jaren eerder op dan dat het rust bracht en goed overleg.
Terug naar het CDA. Die 50 jaar heeft aan de ene kant best veel gebracht, zoals degelijk bestuur op plaatselijk, provinciaal en landelijk niveau. Daar kunnen we best trots op zijn. Als het allemaal niet goed ging, was er altijd weer het CDA om de boel vlot te trekken. Maar toch zijn er steeds meer kiezers elders hun heil gaan zoeken. Waar ligt dat aan? Heeft de C zijn langste tijd gehad? Komt het omdat steeds meer kerkgebouwen moeten sluiten? Hebben wij in deze en toekomende jaren nog een onderscheidende functie?
Als je de positie van CDU en CSU in ons buurland Duitsland ziet, dan moet je vaststellen dat er wel degelijk goede mogelijkheden zijn. Wat doen die twee Duitse zusterpartijen, wat wij niet deden? Terwijl de mensen, vooral in het westen van Duitsland, best veel gemeen hebben met Nederlanders. Kijk met name naar de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Dat is het Duitse spiegelbeeld van Nederland. Maar daar is de CDU nog steeds de grootste partij. Het belangrijkste, denk ik, is dat zij niet bang waren voor het woord conservatief. Wij wel. Dat heeft te maken met het beeld dat dit woord oproept. In Duitsland is conservatief een ander woord voor degelijk en doordacht. In Nederland voor ouderwets en tegen alles. Dat scheelt nogal. Hoe dan ook, verstandig conservatisme kan geweldig helpen om te haastige vernieuwingen wat af te remmen en draagvlak te vinden voor veranderingen. Ook in Nederland zijn heel veel mensen voorzichter dan al te ondernemende vernieuwers. De waarheid ligt meestal in het midden. Henri Bontenbal zegt nu zelf conservatief te zijn. Ik denk dat dit gaat helpen.
Dan de Randstad tegen de rest. BBB en NSC van Carolien van der Plas en van Pieter Omtzigt hebben bewezen dat de kiezers dit ook zo zien. Het kantelpunt waren de omgekeerde vlaggen. Het trefwoord luidt hier besturen op inzicht of op modellen. Gestimuleerd door het rekenvermogen van de computer is de Haagse politiek zijn beleid steeds meer gaan bepalen aan de hand van modellen. Feitelijk zijn dat vooronderstellingen, waarvan de berekende uitkomsten toch echt blijven afhangen van wat je in het model stopt. Zijn je aannames niet juist, dan zijn de uitkomsten dat ook niet, maar dat merk je pas veel later. Maar dat niet alleen. De modellen lijken zó degelijk dat daarop gebaseerde maatregelen onvermijdelijk zijn en dus is daarover geen discussie meer mogelijk. We zagen het al bij Covid. We zien het bij het klimaat. We laten het een na het andere model ons programmeren. En dan alles tegelijk. CO2, stikstof, pfas, aardgas, plastic, fossiel, roept u maar. Stevig ingrijpen in één economie op al die problemen tegelijk, vaak overlappend. Terwijl ons milieu al vele malen schoner is dan bij de oprichting van het CDA, 50 jaar geleden dus, doen we met zijn allen of Nederland een ecologische ramp is en persen we er beleid uit waardoor niets meer mag en heel veel moet. Overheden laten daarbij bijna niets meer over aan de mensen om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Politiek en ambtenarij geven daardoor vooral de indruk de burgers niet te vertrouwen. Waar vroeger in de verzuiling de politiek steeds in verbinding stond met al die achterbannen, komen vandaag-de-dag decreten uit Den Haag, met strikte regels of extra lasten om het gedrag van de mensen te sturen. Waarom is er nu toch een suikertaks op frisdranken? Kijk eens naar de lasten op de energierekening. Zijn wij zo onverantwoordelijk dat we zelf niet de meest verstandige beslissingen kunnen nemen? Of lijkt het programmeren van burgers het beste middel om gewenst resultaat te krijgen. Zijn we op weg naar een totalitaire staat, zoals in China, waar de overheid het gedrag van zijn burgers nauwkeurig programmeert èn volgt om bij overtredingen straffen uit te kunnen delen? Nee, lijkt me. Toch zie je wel degelijk die ontwikkeling. En de mensen thuis? Ach de verkiezingsuitslagen vorig jaar waren er niet voor niets.
Waar zien wij tekenen van hoop? Nou, absoluut op lokaal niveau. De plaatselijke politiek, met name in die gemeenten die zich nog een beetje dorp voelen, staat veel dichter bij de mensen dan het bestuur in dat verre Den Haag of in de grote stad. Vraag mensen in Weesp eens hoe blij ze zijn dat ze nu bij dat grote Amsterdam horen. De CDA-fractie hier in de Raad van Hilversum was al veel langer bezig met de sleutel waar ze in Den Haag zo lang naar aan het zoeken waren. Ik breng vandaag hier een eresaluut aan de Hilversumse CDA-fractie. Doen ze iets bijzonders? Welnee, gewoon willen weten wat Hilversummers vinden, wat ze bezig houdt. Gewoon bij de mensen thuis komen, of waar ze werken. En die kennis naar het Raadhuis brengen. Om er wat mee te doen. Ook andere plaatselijke partijen laten zien dat politici per definitie heus geen ijdele en eigenwijze lieden zijn, maar medeburgers met een warm kloppend hart voor hun eigen omgeving. Maar vandaag kijk ik vooral naar het CDA en constateer ik dat het gedachtegoed waar die C voor staat op lokaal niveau wel degelijk en zeer wordt gewaardeerd. Zoals 50 jaar geleden de CDA fractie hier in Hilversum er sneller was dan in Den Haag. Bravo mensen!
De victorie van een grote politieke partij begint per definitie klein, in je eigen straat, in je eigen buurt, gewoon dicht bij de mensen, tussen de mensen. Dat was ook de bedoeling, 50 jaar geleden, toen we die schuttingen verwijderden die in ons land zo lang afstand hadden geschapen tussen gewone Nederlandse burgers, gereformeerd, hervormd of katholiek. Nu, 50 jaar later zijn er andere omheiningen te slopen. De ontwikkelingen in ons land moeten weer aansluiten bij wat de burgers zelf verstandig en verantwoordelijk vinden. Niet langer de ommuurde stellingen van modellen van bovenaf. Zelf goed kijken, denken en doen. Augustinus hield ons voor, zo’n 1500 jaar geleden: “Wij zijn zelf de tijden. De tijden zijn wat wij er zelf van maken”. Dan moeten we dus wèl de kans hebben om daar werkelijk invloed op te hebben. Als het CDA die route volgt, wordt zijn toekomst glorieuzer dan het toch reeds rijke verleden, dat achter ons ligt. Waarom? Omdat de mensen zo ontzettend graag serieus genomen willen worden. Omdat zij zèlf de inrichting van ons aller nationale thuis willen maken, in plaats van dat opgelegd krijgen door anderen. Dáár hunkert een grote menigte naar. Als het CDA dàt aanvoelt en begrijpt en dat als uitgangspunt neemt dan is de sky the limit. En dan wordt democratie weer inspirerend in plaats van een moeizaam proces. Ja, dan klaart de samenleving weer werkelijk op.
Uitgesproken op vrijdag 27 september 2024 ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van CDA Hilversum door oud-minister en CDA prominent Hans Hillen