5 mei is de dag van de bevrijding

Op 5 mei 2022 hield Anja Gerashchenko haar toespraak over bevrijdingsdag en over de oorlog in haar land. Over de herinneringen van haar familie aan de Tweede Wereldoorlog en de harde realiteit nu. Over de inval van Rusland in een democratisch land als Oekraïne. Over angst, moed en hoop. De studio van haar toespraak was vanuit een auto bij de Bullekerk in Zaandam. Hier kunt u haar toespraak over lezen.

5 mei is de Dag van de Bevrijding van Nederland, die door het hele land wordt gevierd. Wat ooit de verschrikkelijke realiteit van de oorlog was, leefde voort in de herinneringen en verhalen van de generaties die het hadden meegemaakt en de boeken en films die er daarna over verschenen. Het werd onderdeel van de geschiedenis.

Ik herinner mij dat mijn oma mij als klein meisje het verhaal vertelde van een zwangere vrouw die op transport werd gezet per trein en drie dagen moest reizen temidden van oorlogsgeweld en zonder eten en drinken en zonder de mogelijkheid de wagon met bange kinderen en vrouwen te verlaten.

Ik heb nooit begrepen waarom mijn opa, die op 23- jarige leeftijd in een Amerikaans gevechtsvliegtuig aan het Oostfront streed, slechts drie van zijn medestrijders overleefden de oorlog, altijd moest huilen tijdens de nationale bevrijdingsfeesten in mei, wanneer iedereen om hem heen aan het feestvieren was, waarom hij nooit met ons naar oorlogsfilms keek en er nooit over praatte.

Ik herinner me dat ik met mijn broer lachte om een oude buurvrouw, die altijd zout, kaas en ontbijtgranen op het balkon bewaarde. Onze vader wees ons dan terecht, hij zei: “Jullie lachen omdat jullie een gelukkige generatie zijn die niet weet wat oorlog met mensen doet, welke sporen het achterlaat tot het einde van de dagen van degenen die het hebben overleefd. En ik vraag God dat het gedrag van deze vrouw altijd onbegrijpelijk voor jullie zal zijn."

82 jaar geleden viel een sterk, groot autoritair land zonder waarschuwing een klein, vreedzaam neutraal land aan, bombardeerde een machtige havenstad, doodde duizenden onschuldige burgers en dwong het land zijn voorwaarden en regels te aanvaarden. Vier jaar na het begin van de bezetting stierven tienduizenden mensen, voornamelijk ouderen van de honger en miljoenen mensen werden met de hongerdood bedreigd. Historici schrijven dat de hongersnood van 1944-1945 een zeldzaamheid was in een modern, ontwikkeld en geletterd land.

Deze verschrikking eindigde door een zegevierend offensief van de geallieerden, maar de herinnering aan het doorstaan ​​van het lijden blijft voor altijd bij de mensen die het hebben overleefd. Daarom zijn geschiedenislessen zo belangrijk. Geef ze door aan de volgende generatie en onthoud de ontoelaatbaarheid van de herhaling van deze verschrikking.

Maar de geschiedenis herhaalt zich. En ik vraag me af: hoe kan dat? Hoe kan het dat opnieuw, zoals ruim tachtig jaar geleden, prachtige machtige steden worden vernietigd. Dat wanhopige mensen vluchten voor het oorlogsgeweld en huis en haard achter zich laten? Dat een sterke buur, die de wetten van de wereldorde vergeet, denkt dat hij het recht heeft om zijn voorwaarden te dicteren. Woorden schieten tekort om de erbarmelijke situatie in Marioepol te beschrijven. Marioepol waar op dit moment duizenden mensen, inclusief kinderen, zonder voedsel, water en medische zorg zich verbergen in de schuilkelders. Zij smeken de wereld om redding. Zullen ze op tijd gered worden? Zal de kleine vierjarige Alice, de dochter van een militaire dokter die gewonde soldaten in Marioepol helpt, het daglicht zien? Haar moeder heeft geen kans om daar levend weg te komen, dus het kleine meisje heeft die kans ook niet. Ik wil niet aan haar toekomst denken, maar haar gezicht stond mij voor ogen en mijn hart doet pijn.

Het was ongelooflijk moeilijk voor mij om deze toespraak te schrijven. Het is moeilijk omdat je moet praten over dingen die in de 21e eeuw onaanvaardbaar zijn. Maar ook in de 20e eeuw waren ze onaanvaardbaar. Toch gebeurden ze. En ze gebeuren nu. Een nachtmerrie wordt een realiteit.

Maar we komen hiertegen in het geweer.

Zal een krachtige alliantie van moderne beschaafde landen, landen waar de democratie heerst, in staat zijn de middeleeuwse duisternis te overwinnen, van een land dat in handen is van een autocratisch bewind?

Zal de internationale gemeenschap en de miljoenen mensen die ons steunen in staat zijn deze humanitaire crisis en oorlog te bezweren? Zodat Alice en haar moeder en andere lotgenoten gered worden? Ik heb geen antwoord op deze vraag.

Maar ik ken de veerkracht van de geest van mijn volk, de onweerstaanbare moed van onze soldaten die stand zullen houden ​​en Mariupol, Odessa, Kiev, Kharkiv en elk klein dorp in de buurt zullen verdedigen. De moed van onze artsen die onder vijandelijk artillerievuur bevallingen en operaties uitvoeren. De moed van onze brandweerteams die elke dag  branden  blussen en mensen uit het puin redden. De moed van onze vrijwilligers die mensen onder beschietingen evacueren en naar veilige plaatsen brengen.

Ik zie eenheid en begrip van de realiteit bij politici en regeringen in Europa en de Verenigde Staten. Dit begrip en deze eenheid kwam niet onmiddellijk tot stand, maar ze is nu al een realiteit. De goede oude alliantie biedt ongekende hulp en ondersteuning. Is er iets beters in deze wereld dan de handen van vrienden die zich uitstrekken als je om hulp smeekt?

En als ik om me heen kijk, jullie steun, jullie medeleven en jullie solidariteit zie, kan ik zeggen dat er hoop is.

De hoop dat het goede altijd het kwaad verslaat. Dat het licht de duisternis vervangt.  De waarheid heeft altijd het overtuigende laatste woord ook al beweert propaganda het tegendeel.

Beste Nederlanders, beste Zaankanters, ik wil jullie feliciteren met de dag van de bevrijding, de dag van vrijheid en overwinning. Vandaag is een feestdag. Al die blije mensen om me heen vertellen me dat onze dag van vrijheid binnenkort komt.