Toch nieuwe vergaande EU regels voor pensioenfondsen via de achterdeur?

Europa gaat zich niet met de berekeningen van onze pensioenen bemoeien, is de constante plechtige belofte van onze eigen regering en van van de Europese commissie.

In het verleden was ik rapporteur over een nieuwe pensioenrichtlijn in Europa (zeg maar een soort Europese wet). Ik was fel tegen de richtlijn, omdat pensioenen een nationale aangelegenheid zijn en onderdeel zijn van de sociale zekerheid. Verder acht ik het ook niet in het Nederlands belang dat de zeggenschap over de enorme pensioenvermogens van Nederland elders komt te liggen.

Naar aanleiding van het verzet, zijn de voorstellen dat de commissie zelf regels mag maken voor alle pensioenfondsen geschrapt, net als het voornemen om vermogenseisen te stellen.

Maar nu dreigt er via een achterdeur alsnog van alles te gebeuren. de Europese pensioentoezichthouder, EIOPA, houdt nu stress testen op pensioenen om te kijken wat het systeemrisico van pensioenfondsen is. Zeg maar net zo'n soort stress testen als voor banken en verzekeraars, die massaal overeind gehouden zijn met overheidsgeld. Maar pensioenfondsen zijn niet uniform en de stelsels met de grootste stress in tijden van crisis zijn toch vaak de omslagstelsels die uit de staatsbegroting komen. Die ondergaan echter geen stresstest. 

De toezichthouder, die zo graag gelijke regels voor iedereen wilde en dat ook altijd verkondigd heeft, gaat die regels dus nu gewoon via een achterdeur proberen op te leggen. Dat lijkt mij zeer, zeer onwenselijk en daarom wil ik weten wie hiervoor opdracht gegeven heeft, of dit wettig is en of pensioenfondsen medewerking gewoon mogen weigeren. 

Vragen van het lid Omtzigt (CDA) aan de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de aankondiging van de stresstest voor pensioenfondsen door EIOPA op 11 mei jongstleden (ingezonden 22 mei 2015).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de aankondiging van de stresstest voor pensioenfondsen door de European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA) op 11 mei jongstleden?1

Vraag 2

Op basis van welke Europese richtlijn of verordening of welke andere wettelijke basis is EIOPA geautoriseerd om deze stresstest bij pensioenfondsen uit te voeren?

Vraag 3

Indien EIOPA de stresstest in opdracht van de European Systemic Risk Board (ESRB) uitvoert, kunt u dan precies aangeven, welke opdracht en welk mandaat EIOPA heeft, inclusief de opdracht van ESRB aan EIOPA?

Vraag 4

Klopt het dat in het aangepast voorstel van de EU-Richtlijn betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorzieningen (IORP-richtlijn) de voorschriften van solvabiliteit geschrapt zijn en dat daarmee de noodzaak tot het maken van vergelijkingen van diverse regelingen, regimes en solvabiliteit in de diverse Europese landen ook onder de nieuwe richtlijn onnodig is?

Vraag 5

Wat is de rol van De Nederlandsche Bank (DNB) bij deze test? Kan DNB de uitkomsten inzien en gebruiken bij haar toezicht?

Vraag 6

Wat kan de noodzaak zijn om een holistic balance sheet benadering te kiezen, nu ook de aangepaste IORP-2 richtlijn deze harmonisatie juist niet bevat? Wordt hier via de achterdeur iets ingevoerd, dat via de voordeur is tegengehouden?

Vraag 7

Zijn Nederlandse pensioenfondsen verplicht om mee te werken? Welke sanctie staat op het niet meewerken?

Vraag 8

Wat zeggen de conclusies als uitvoerders niet verplicht zijn mee te werken?

Vraag 9

Herinnert u zich dat de regering in 2011 aan de Kamer meedeelde bij de oprichting van EIOPA: «De Europese pensioentoezichthouder, EIOPA, heeft op basis van haar oprichtingsverordening en de Omnibus I richtlijn de bevoegdheid om in een aantal gevallen bindende technische standaarden op te stellen. Hiermee moeten de nationale toezichthouders rekening houden bij het uitoefenen van hun toezicht. Voor de pensioensector is de mogelijkheid om dergelijke standaarden op te stellen beperkt tot het stellen van eisen aan een aantal formulieren die DNB en AFM in hun toezicht gebruiken en de manier waarop informatie door AFM en DNB aan EIOPA wordt verzonden. Ook heeft EIOPA de bevoegdheid om in te grijpen als de AFM of DNB zich niet zouden houden aan EU-regelgeving op het gebied van pensioenen. Tot slot moeten de nationale toezichthouders EIOPA informeren over bepaalde feiten die betrekking kunnen hebben op pensioenfondsen. De toezichthouder moet bijvoorbeeld melden in welke lidstaten een pensioenfonds bij grensoverschrijdende activiteiten werkzaam is en of bepaalde activiteiten van een pensioenfonds door de toezichthouder verboden zijn. Nederlandse pensioenfondsen zullen in de praktijk dus, net als overige sectoren, niet rechtstreeks met de Europese toezichthoudende autoriteiten te maken krijgen.» (Kamerstuk 33 021, nr. 5)?

Vraag 10

Klopt het dat pensioenfondsen nu wel intensief en rechtstreeks met EIOPA te maken krijgen op terreinen waar dit juist niet zou gebeuren en dat dit deze belofte dus volstrekt leeg was?

Vraag 11

Wat gaat er met de uitkomsten gebeuren van de stresstest? Worden deze openbaar gemaakt? Stel dat de uitkomsten negatief zijn, kan EIOPA dan aansprakelijk gesteld worden voor eventuele vervolgschade (denk aan reacties op Europese financiële markten)?

Vraag 12

Kunt u gemotiveerd aangeven in hoeverre de stresstest en uitwerking daarvan doorkruist gaat worden door het door de EC gepubliceerde roadbook voor herziening van de financiële toezichthouders in de Europese markt?

Vraag 13

Kunt u toelichten of deze vorm van het financieel vergelijken van pensioenfondsen in het belang is van de (Nederlandse) deelnemer? Kunt u aangeven wélk belang EIOPA met deze test bedient?

Vraag 14

EIOPA kondigt de stresstest aan als «eerste» stresstest; hoeveel volgen er?

Vraag 15

Ondergaan pensioenstelsels van landen die hun pensioenen op omslagbasis gefinancierd hebben via de staat of die dat met bijvoorbeeld boekreserve stelsels doen, ook een stresstest om te kijken welke gevolgen van deze stelsels ondervinden van stress op financiële markten en bij de overheid of wordt deze stresstest weer eens gereserveerd voor de stelsels die de EU als voorbeeld worden gezien?

Vraag 16

Wie draagt de kosten voor het werk dat de stresstest voor pensioenuitvoerders met zich meebrengt?

Vraag 17

De nieuw aangetreden Europese Commissie (EC) heeft in het Werkplan 2015 een aantal kerndoelstellingen geformuleerd, o.a. terugdringen van bureaucratie en het aantal regels2; deelt u de mening dat de stresstest tot meer regels leidt en derhalve haaks staat op de doelstellingen van het Werkplan? Bent u van zins om dit bij uw EC-collega’s aan te kaarten?

Vraag 18

Andere landen hebben bedenkingen over deze stress testen; in hoeverre bent u bereid om af te stemmen met deze landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en de Bondsrepubliek Duitsland om gezamenlijk op te trekken?

Vraag 19

Bent u voornemens deze vragen, als u geen antwoord kunt geven, aan de verantwoordelijke EC commissaris voor te leggen?

Vraag 20

Vindt u zelf dat deze stresstest een adequate wettelijke grondslag heeft en vindt u de stresstest wenselijk en noodzakelijk?