Bouwen aan sterke en schone economie op Rijnlands fundament
De economie moet niet draaien om financieel rendement, maar om vooruitgang in onze kwaliteit van leven. De provincie Overijssel kiest daarom in haar nieuwe MKB-beleid voor het versterken van ‘waardengedreven ondernemerschap’ en het ondersteunen van familiebedrijven.
Op school leren we dat economie draait om de verdeling van schaarse middelen via het ‘marktmechanisme’. De prijs van goederen en diensten is het resultaat van de vraag van consumenten (die de laagste prijs willen) en het aanbod van ondernemers (die maximale winst willen). Over de richting waarin het marktmechanisme onze economie stuurt en de werkelijke toegevoegde waarde van producten en diensten leren we weinig. Als marktwerking leidt tot meer ongelijkheid, uitsluiting van mensen of milieuvervuiling, noemen economen dat ‘externe effecten’.
Onvrede
Steeds meer wordt duidelijk dat we met deze benadering van de economie vast lopen. Grote maatschappelijke kwesties drukken ons met de neus op de feiten. We zijn bezig om grondstoffen in hoog tempo uit te putten en de aarde op te zadelen met schadelijke emissies en afval. En ja, de bevolking wordt gemiddeld genomen steeds welvarender en gezonder, maar tegelijkertijd is er een groeiende tweedeling die leidt tot onvrede. Er staan nog steeds grote groepen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt langs de kant. En in veel bedrijven lijkt het financieel rendement vooral ten goede te komen aan de top en de aandeelhouders. Kortom, de markt brengt onze samenleving niet waar we willen zijn in termen van welzijn en duurzaamheid.
Keuzes maken
Hoog tijd om te onderkennen dat ondernemerschap niet alleen draait om winst. Ook de belangen van werknemers, de lokale samenleving en het milieu moeten serieus meegewogen worden. We moeten het Rijnlandse ondernemingsmodel omarmen en afstand durven nemen van de (neoliberale) Angelsaksische benadering. Dit impliceert een kritische houding ten opzichte van praktijken waarbij bedrijven door buitenlandse of private equity-investeerders worden opgekocht, opgeknipt, volgeladen met schulden, gereorganiseerd, verplaatst naar lage lonenlanden en doorverkocht aan de volgende ronde beleggers. Het leidt tot bedrijven die zijn ontdaan van hun ziel, zijn losgerukt uit de lokale samenleving en onbereikbaar worden voor overheden.
Familiebedrijven
Voor de provincie Overijssel is dit reden om ‘waarden’ zoals continuïteit, sociale inclusie en duurzaamheid centraal te stellen in ons beleid voor MKB- en familiebedrijven. We geven daarbij prioriteit aan familiebedrijven, die bovengemiddeld vertegenwoordigd zijn in onze regionale economie. Deze bedrijven kenmerken zich door een focus op de lange termijn, oog voor milieu en mensen en behoudende financiering. Zij zijn vaak de spil in regionale netwerken en een logische bondgenoot in ons streven naar een duurzame en circulaire economie waarin iedereen meedoet.
Maar laten we het beeld rond familiebedrijven niet romantiseren. Ook familiebedrijven hebben een gezond bedrijfsresultaat nodig en moeten inspelen op trends zoals digitalisering en robotisering, willen zij overleven. Deze bedrijven hebben bovendien soms specifieke kwetsbaarheden zoals (gebrek aan) opvolging, interne oriëntatie of kleinschaligheid. Reden te meer om onze kennis over het functioneren van familiebedrijven te vergroten en te werken aan programma’s om deze bedrijven te versterken en vernieuwen. Zo bouwen we samen aan een sterke en schone economie op een Rijnlands fundament.