Wat heeft Harvard met de Regionale Energie Strategie (RES) Twente te maken, zult u zich afvragen? Het antwoord is simpel. Direct helemaal niks, indirect weten zij als geen ander hoe je veranderingen moet doorvoeren.
John Kotter is hoogleraar aan Harvard en heeft een aantal stappen beschreven waar transformaties aan moeten voldoen. Belangrijke om te weten: aan elke stap moet zijn voldaan, anders wordt de kans op falen groot. Dit zijn de (chronologische) stappen:
- Versterk het gevoel van noodzaak
- Vorm een leidend team
- Ontwikkel een juiste visie en strategie
- Communiceer visie en creëer veiligheid
- Betrokken in staat stellen te veranderen, zorg voor draagvlak
- Creëer en vier korte termijn successen
- Niet verslappen maar doorzetten
- Borgen en vasthouden
Het gevoel van noodzaak
Opwarming van de aarde en de noodzaak (stap 1) om te verduurzamen wordt, door de overgrote meerderheid in Nederland, niet aan getwijfeld. Dit zou dus moeten pleiten voor draagvlak om in Twente duurzaamheidsprojecten (zoals zon- en windprojecten) te realiseren... Vervolgens is een leidend RES-team (stap 2) opgericht. Dit team was zo’n drie jaar geleden zeker een leidend team in Twente. Hiermee bedoel ik dat er wel tegengas was, maar in een mate die te overwinnen was. Echter, door de ontwikkelde strategie is deze leidende coalitie redelijk aan het afbrokkelen en neemt de twijfel toe.
Het is ronduit onhandig om voor een strategie (stap 3) te kiezen waarbij elke gemeente op eigen houtje zon- en windbeleid moest maken. Vooral windprojecten zijn in Nederland behoorlijke projecten die niet overal kunnen worden uitgevoerd. Door elke gemeente zoekgebieden te laten aanwijzen begin je al met het graven van je eigen graf. De uitkomst is dat er in Twente veel te veel kleine zoekgebieden zijn aangewezen. Deze zijn als een clusterbom op Twente gegooid en op gronden waar het (bijna) niet mogelijk is om dit te realiseren. Dit terwijl deze transitie en dit type projecten om veel aandacht en voorzichtigheid vragen. Rondom windprojecten leven veel gevoelens over verminderd woongenot door uitzichtbederf, geluidshinder en slagschaduw. Het overbrengen van de visie en het creëren van veiligheid (stap 4) en draagvlak (stap 5) is niet gelukt, met als gevolg dat mensen zich tegen de projecten en de RES verzetten.
De RES is net als de andere klimaatambities van Nederland, net iets te ambitieus
Gemeenten zijn niet in staat gebleken om het draagvlak te creëren dat nodig is voor deze projecten. Of dit komt door een onhandige communicatiestrategie of dat het Not in my back yard principe heel sterk is, laat ik even in het midden. Verder dan stap 5 zijn we op dit moment niet gekomen. Hier schuilt het gevaar voor de RES in Twente. Doordat er voor een versplinterde strategie is gekozen, zijn er nu vele belangengroepen die tegen de RES zijn. Deze groepen weten elkaar goed te vinden, zijn juridisch en wetenschappelijk goed op de hoogte en gaan vol gas tegen de strategie in. Hierdoor komt stap 2, het leidende team, in gevaar. Zelfs de twijfel over stap 1 (gevoel van noodzaak) neemt in Nederland toe.
Hoe nu verder? Het bevoegd gezag zal van de gemeente terug naar de provincie moeten. Dit is wettelijk zo geregeld, aangezien de provincie het bevoegd gezag voor projecten van meer dan 5MW heeft. Vervolgens zou alle aandacht op een paar gebieden moeten worden gericht. Dan is er voldoende aandacht voor de omgeving om deze projecten zo goed mogelijk in te passen. Waarschijnlijk halen we dan de doelstelling van 2030 niet, maar met de huidige schaarste op het energienet is sowieso de vraag of dit lukt. Wanneer deze projecten slagen, kan je op Twentse schaal de balans opmaken en bepalen hoe verder te gaan met de RES en de invulling hiervan. Kortom, herzie de strategie want met de huidige strategie ben ik bang dat er niks wordt gerealiseerd.
De provincie heeft al een stap gezet door alleen grotere projecten in behandeling te nemen. Wat mij betreft houden we het in Twente voorlopig bij twee projecten. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om voldoende aandacht aan deze gebieden te schenken en kan het proces beter en sneller verlopen, waardoor zelfs korte termijn successen (stap 6) binnen een paar jaar kunnen worden gerealiseerd.
Als iemand die zelf in de windindustrie werkt vind ik het belangrijk om windturbines op plaatsen neer te zetten waar dit mogelijk is. Met de huidige strategie wordt er te veel weerstand in Twente, en de rest van Nederland, opgewekt. Dit is alleen maar schadelijk voor onze klimaatdoelen. Vandaar de oproep om niet te hard van stapel te lopen met de RES, maar ontwikkel een paar projecten per regio en evalueer daarna. De RES is net als de andere klimaatambities van Nederland, net iets te ambitieus.
Nick Nieuwe Weme
Raadslid CDA Dinkelland
