Noodverordening Covid-19 raakt onze grondrechten en democratische legitimatie

Wat we de afgelopen maanden hebben meegemaakt is ongekend. Een pandemie die ons leven op de kop heeft gezet, waarbij mensen hun dierbaren hebben verloren en zzp’ers, flexwerkers en jongeren hun baan zijn kwijtgeraakt. Er zijn ouderen en minder validen die zich eenzaam voelen en jongeren die depressief raken door de coronacrisis (zie ook recent onderzoek van de UT). En vergeet de gevolgen voor de gemeente niet: straks de toename van het aantal aanvragen in het sociaal domein. Denk hierbij aan toename van wachtlijsten bij wijkteams, maar ook jeugdzorg. De enorme financiële gevolgen. Nog meer tekorten, nog meer bezuinigingen. We houden ons hart vast.

Laten we niet vergeten dat deze crisis ook enorme gevolgen heeft gehad voor onze lokale democratie. In feite werd de lokale democratie, de gemeenteraad en alle gemeenteraden van de Twentse raden tijdens deze periode aan de kant gezet en kreeg de voorzitter van de Regio de regie over 650.000 inwoners en besliste over al deze mensen op basis van de aanwijzing van de minister. Wij hadden daar niets over te zeggen. We hebben tijdelijk niet vergaderd en er zijn enorme besluiten genomen die onze grondrechten raken. Straks, achteraf, kunnen we de voorzitter ter verantwoording roepen, maar uiteindelijk bepaalt de minister wat hij van ons oordeel vindt. De democratische legitimatie van de crisisaanpak laat in ieder geval te wensen over.

Dringt het tot u door wat dit betekent voor onze inwoners? Door de genomen maatregelen zijn  grondrechten van onze inwoners ingeperkt. De maatregelen, zoals het verbod op groepsvorming zonder anderhalve meter afstand te houden, raken de grondwettelijk vastgelegde vrijheid van vereniging, godsdienst en onderwijs. En dat de politie te volle huizen binnengaat, schendt het recht op de persoonlijke levenssfeer.

Wij hebben als CDA maar ook D66 ons afgevraagd of het hoogste orgaan − de gemeenteraad − niet vooraf of tijdens de crisis en bij het opzijzetten van de grondrechten uit de Grondwet gehoord of betrokken had moeten worden. Men zegt dan: het is nu crisis en ‘nood breekt wet’. De gemeenteraad is echter het hoogste orgaan. Het CDA vindt dat hier lering uit getrokken moet worden.

Het CDA heeft de noodverordening geagendeerd, omdat we het een ontzettend belangrijk onderwerp vinden. Het tast onze grondrechten, maar ook de democratische legitimiteit aan. Ik nodig dan ook partijen uit, die al jaren met hoge toon verschillende wethouders ter verantwoording hebben geroepen dat ze onrechtmatig hebben gehandeld, om hun reflectie en visie op de aanpak van deze noodverordening en de genomen maatregelen te geven. Want de inbreuk en de gevolgen voor onze inwoners van deze noodverordening gaan veel verder en zijn veel ingrijpender dan waar deze partijen tot nu tegen geageerd hebben.

U zult vast vandaag in de krant gelezen hebben wat de impact is geweest voor mevrouw Schoonderbeek-Nijkrake, die afgelopen vrijdag is overleden en van wie haar nabestaanden in een rouwadvertentie hun ongenoegen over de impact van de coronamaatregelen hebben verwoord. Dit verhaal hakt er behoorlijk in, want dit speelt veel breder voor al die ouderen die de afgelopen tijd in eenzaamheid moesten leven of eenzaam in hun eentje het leven hebben moeten laten.

Daarom proberen we dit ook met de agendering van de crisisaanpak enigszins bespreekbaar te maken en enige democratische controle naar ons toe te trekken. Het is dan ook te prijzen dat we tussentijds geïnformeerd zijn m.b.t. de aanpak en de besluiten tijdens coronacrisis en dat de burgemeester niet zozeer als voorzitter van de Veiligheidsregio met ons in gesprek gaat, maar ook als burgemeester van Enschede. Na afloop van de crisis zal het verantwoordingsdebat  plaatsvinden en die gaan we ook zeker voeren.

Ayfer Koç, fractievoorzitter CDA Enschede