Wat is uw rol in de Omgevingswet?
Er staat veel te gebeuren op het gebied van de ruimtelijke ordening: de Omgevingswet zit er aan te komen. Het betreft hier een stelselherziening voor de fysieke leefomgeving. De Omgevingswet vervangt bestaande wetten, waaronder de Wet ruimtelijke ordening, de Wet milieubeheer, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, de Crisis- en herstelwet en de Waterwet. Nadat deze wet al een keer is uitgesteld, ligt het nu in de planning dat zij op 01-01-2022 in werking gaat treden. De Eerste kamer moet nog haar goedkeuring verlenen. Deze nieuwe wet over de leefomgeving vraagt van de gemeente een andere manier van denken en werken. Deze wet staat voor een goede balans tussen het benutten en beschermen van de fysieke leefomgeving. Ook biedt de Omgevingswet gemeenten de mogelijkheid om met overzichtelijkere regels de leefomgeving meer in samenhang in te richten. Het biedt daarnaast meer ruimte voor lokaal maatwerk en leidt tot een betere en snellere besluitvorming. De wet is dus veelomvattend.
Een kerninstrument van de Omgevingswet is het Omgevingsplan. Hierin staan de gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving. Iedere gemeente heeft straks 1 Omgevingsplan. Op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt, krijgen gemeenten van rechtswege, d.w.z. automatisch, een Omgevingsplan. Dit plan bestaat uit alle geldende bestemmingsplannen en de gemeentelijke regels voor de fysieke leefomgeving. Dit zijn delen van de huidige verordeningen en de bruidsschat. De bruidsschat is een set regels over onderwerpen die door het rijk worden losgelaten en op lokaal niveau geregeld kunnen worden. De gemeente heeft na inwerkingtreding van de wet tijd om te bepalen of zij deze regels willen overnemen, schrappen of wijzigen. Dit Omgevingsplan is een tijdelijk plan en begint op het moment dat de Omgevingswet in werking gaat treden. Uiterlijk 31 december 2029 moet een nieuw Omgevingsplan zijn vastgesteld dat helemaal voldoet aan de Omgevingswet. De periode 2022 tot en met 2029 wordt aangeduid als de transitie. Een van de eisen van de wet is dat het omgevingsplan digitaal ontsloten moet worden in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het DSO biedt een digitaal loket waar initiatiefnemers en betrokkenen snel kunnen zien wat er mag in de fysieke leefomgeving. Zo kan men zien welke regels er gelden op een locatie, vergunningen aanvragen, meldingen doen en informatie geven. Dit alles zal niet in juridische taal maar in gewone mensen taal worden vormgegeven.
De Omgevingsvisie is een ander kerninstrument van de Omgevingswet dat ook ontwikkeld dient te worden. De Omgevingsvisie is een strategische integrale lange termijn visie voor de hele fysieke leefomgeving. In een omgevingsvisie worden alle aspecten van de fysieke leefomgeving in één visie geïntegreerd. De Omgevingswet schrijft voor dat elke gemeente voor 31 december 2024 een Omgevingsvisie moet hebben vastgesteld. In Hengelo hebben we ervoor gekozen om de Omgevingsvisie gefaseerd aan te pakken. De eerste fase betreft Omgevingsvisie Hengeloos Buiten. Op 7 oktober 2020 is deze door de gemeenteraad goedgekeurd en vastgesteld. De tweede fase van de Omgevingsvisie gaat over de Binnenstad en Hart van Zuid. Onlangs is door de gemeenteraad op 10 februari jl. het plan van aanpak voor deze Omgevingsvisie vastgesteld. De derde en laatste fase gaat over de rest van Hengelo, het stedelijk gebied en zal over de wijken gaan. Deze drie Omgevingsvisies zullen uiteindelijk één Omgevingsvisie voor heel Hengelo gaan vormen. Uiterlijk 2024 zal dit proces voltooid zijn. Deze Omgevingsvisie zal het resultaat zijn van een samenwerking tussen de samenleving, belangenorganisaties en ketenpartners en de ambtelijke organisatie van de gemeente. Wanneer de Omgevingsvisie Hengelo door de raad wordt vastgesteld, vervangt deze de Structuurvisie Hengelo 2030 in zijn geheel.
Wat is nu de rol van de gemeenteraad, het college en de samenleving?
De Omgevingswet vraagt om een meer integrale werkwijze en waar mogelijk in samenwerking met de samenleving en dus ook met u. Deze samenwerking zal via bottom-up benadering worden vormgegeven. De Omgevingswet vraagt van ons om een participatiebeleid op te stellen. Ons uitgangspunt is dat u in een vroegtijdig stadium in de gelegenheid wordt gesteld om te participeren in het proces. Dit heeft tot gevolg dat u niet langer achteraf reageert, maar vooraf kunt meedenken en een rol spelen in de uitvoering. Mede hierdoor zal de volksvertegenwoordigende rol van de gemeenteraad veranderen. De gemeenteraad zal vooraf sturen door middel van een op te stellen kader. En bij de vaststelling toetsen of is voldaan aan het kader en of het participatieproces op een zorgvuldige wijze doorlopen is. De gemeenteraad kan bij het ontwikkelen van de Omgevingsvisie harde en zachte kaders stellen. Hoe harder en stringenter de kaders, hoe minder ruimte voor participatie. Bij zachte kaders willen we wel veel ruimte bieden aan de samenleving. Welk kader gekozen wordt is afhankelijk van het onderwerp. De inbreng van burgers bij de totstandkoming van de Omgevingsvisie is heel waardevol. Burgers hebben immers kennis van hun omgeving, ze weten wat er speelt en wat er verbeterd kan worden. Door een goede burgerparticipatie zullen besluiten en wetten ook beter gedragen worden. Een heikel punt is: hoe zorgen we ervoor dat bewoners in een vroegtijdig stadium meedoen? Middelen die de gemeente kan inzetten zijn: organiseren van inloopavonden in buurthuizen, debatavonden op het gemeentehuis, vragenlijsten in de brievenbus, bericht in de krant of polls op sociale media. Als fractie willen we graag zien dat de gemeente investeert in het voortraject en bewoners enthousiasmeert zodat ze betrokken raken waardoor een groot draagvlak gecreëerd wordt. Daarnaast willen we dat de gemeente initiatiefnemers niet alleen faciliteert maar ook de verantwoordelijkheid bij hen laat. Anders bestaat het risico dat mensen tussen wal en schip raken. Het digitaal loket (DSO) willen we zo ingericht hebben dat bewoners weten hoe alles in zijn werk gaat, overal hetzelfde is en ook voorspelbaar voor iedereen. Gebruikers kunnen gericht antwoord krijgen op hun vragen wanneer ze willen weten welke regels er gelden, of zij ergens vergunning voor nodig hebben en hoe zij melding of vergunningaanvraag moeten indienen.
Aan de andere kant is het heel raadzaam en doen we beroep op u om zelf ook kritisch te zijn en te participeren bij concrete ruimtelijke projecten in uw eigen omgeving. Het is belangrijk dat u uitnodigingen van de gemeente in de gaten houdt en dat u meepraat. Zo kunt u een rol spelen in het toegankelijker maken van openbare ruimte of zorgen voor veilige routes voor voetgangers. Op deze wijze geeft u invulling aan uw eigen omgeving. Maar ook elders in Hengelo kunt u inspraak hebben. Zo vindt er momenteel gebiedsontwikkeling plaats in Hart van Zuid. De gemeente zal faciliterend optreden en dit gebied willen veranderen in een toegankelijk en vitaal stadsdeel waar je kunt wonen, werken, leren en recreëren. Dit zal samen met inwoners, bedrijven en instellingen en andere betrokkenen gaan gebeuren. Ook hier kunt u een rol van betekenis spelen. De binnenstad vormt samen met Hart van Zuid één Omgevingsvisie waarbij input van inwoners essentieel is. Een onderdeel van de binnenstad is het marktplein. Wij willen een nieuw impuls geven aan dit gedeelte van de binnenstad. Op 20 november 2019 hebben wij bepaald dat de herinrichting van het marktplein via co-creatie proces tot stand moest komen. En dat is tot nu toe redelijk goed gelukt. Geheel in overeenstemming met onze afspraken heeft de gemeente alle inwoners de mogelijkheid geboden om mee te kunnen praten, denken en doen. En wellicht heeft u dit al gedaan. En anders voelt u zich hopelijk nu geroepen om mee te doen waardoor u een steentje kunt bijdragen aan de ruimtelijke ontwikkeling van onze stad.
Want samen kunnen we Hengelo een stuk mooier maken!
Nuri Akfidan, raadslid CDA Hengelo